Paus: 'Er is maar één God en alle religies zijn paden om God te bereiken.'
Misschien heb je het meegekregen, misschien ook niet, maar de paus heeft vorige week tijdens een jongerenontmoeting in Singapore, gezegd dat alle religies wegen zijn naar God. Dat lijkt schokkend, maar voor de Rooms-Katholieke Kerk is het dat niet. Toch zijn er volksstammen protestantse theologen en kerken die wel graag weer willen samenwerken en soms zelfs willen samengaan met Rome. Het is een teken van de tijd waarin wij leven.
Dat paus Fransiscus soms controversiële uitspraken doet, is wel bekend. Dat de paus daarbij oecumenisch is ingesteld, is ook geen nieuws. Toch is het schokkend als de leider van een van de grootste christelijke bewegingen in deze wereld stelt: ‘Alle religies zijn wegen naar God. Ik zal een analogie gebruiken: ze zijn als verschillende talen die het goddelijke uitdrukken. Maar God is voor iedereen en daarom zijn we allemaal Gods kinderen.’ De oude paus sprak deze woorden op een interreligieuze jongerenbijeenkomst waar dus vertegenwoordigers van verschillende religies aanwezig waren. Hij voegde er daarom aan toe: ‘Maar mijn God is belangrijker dan de jouwe!’ Is dit waar? Er is maar één God en religies zijn als talen, paden om God te bereiken. Sikh, moslim, hindoe, christen. Begrijp je dat?’
Schokkend en onmogelijk
Schokkend vind ik het. De leider van de Rooms-Katholieke Kerk staat voor een pluralistische opvatting van religie. Pluralisme betekent dat al de religies van de wereld naast elkaar kunnen bestaan, ze allemaal waarheid bevatten en uiteindelijk allemaal naar de ene ware god zouden leiden.
Het probleem met deze pluralistische opvatting van religie is dat het niet logisch houdbaar is. De islam kan niet tegelijk waar zijn met het christendom en met sjamanisme (natuurgodsdiensten, heksen, druïdes, etc.), om maar eens wat te noemen. De inhoudelijke beweringen en waarheden van deze religies spreken elkaar tegen en zijn onmogelijk logisch te verenigen.
Voor katholieken toch mogelijk
Toch kiest de paus voor deze insteek met zijn uitspraak en hoewel ik dat schokkend vind, is deze uitspraak dat voor de katholieke achterban niet. Het Reformatorisch Dagblad schrijft daar een heel interessant artikel over. De krant laat een Rooms-Katholieke hoogleraar kerkgeschiedenis aan het woord, professor Van Geest, die uitlegt hoe deze uitspraak van de paus moet worden begrepen. Hij zegt dat de uitspraak van Fransiscus helemaal past binnen de officiële opvattingen van Rome, zeker sinds het Tweede Vaticaanse Concilie. Toen is de kerk theologisch anders gaan kijken naar de verschillende richtingen binnen het christendom en zelfs naar andere religies. Ook niet-christelijke religies openbaren waarheden over God en verlossing, zo stelt men nu. In andere christelijke kerken en genootschappen ligt daarom ook een deel van de waarheid van Christus en God besloten. Volgens professor Van Geest is dit de context waarin je de uitspraak van paus Fransiscus moet plaatsen. Sterker nog, ook zijn voorganger paus Benedictus, heeft al soortgelijke uitspraken gedaan. Hij zei al dat er zoveel wegen naar God zijn, als er mensen zijn.
Wat is dan nog de positie van Jezus als dé Christus, dé Messias van de Bijbel? Volgens Van Geest is Jezus een toegevoegde waarde voor bijvoorbeeld missionarissen in hun maatschappelijke werk. Veel verder komt het niet. De Rooms-Katholieke Kerk denkt over Christus als in een huwelijk. Professor Van Geest in het Reformatorische Dagblad: ‘Als je getrouwd bent, belichaamt je vrouw voor jou de weg en het leven. En dat doet Jezus dan, par excellence, door Zijn leer, leven en lotgevallen.’
Zo is Christus dan toch de weg en het leven, zoals Hij in Johannes 14: 6 zelf zegt. Een scherpe lezer valt natuurlijk direct op dat Van Geest in zijn uitspraak niet spreekt over Christus als de waarheid, terwijl Jezus dat zelf wel doet in hetzelfde vers. Juist dát laat de professor weg; hij noemt alleen het leven en de weg, als hij de Rooms-Katholieke positie omschrijft met de huwelijksmetafoor. Dat kan ook niet anders, want in een godsdienstig pluralistische wereld kan niemand exclusiviteit claimen als het aankomt op de waarheid, ook Christus niet. Het ligt daarom allemaal erg genuanceerd, weet Van Geest, hoewel ‘de paus natuurlijk zelf wel absoluut overtuigd is van de meerwaarde van de navolging van Christus in leer, waarden en leven.’
Samenwerken en eindtijd
Er zijn inmiddels een heel aantal theologen en vooraanstaande kerkleiders, ook in de Nederlandse protestantse wereld, die graag met deze paus en zijn Rooms-Katholieke Kerk zouden samenwerken. Daar schreven we al eerder over. Er gaan zelfs stemmen op om weer tot een algemene, katholieke kerk te komen door de scheiding van de Reformatie ongedaan te maken. Vanuit de Rooms-Katholieke Kerk liggen hier, getuige bovenstaande, mogelijkheden te over.
Wij als Het Zoeklicht pleiten daar niet voor. Wij zouden geen onderdeel willen of kunnen uitmaken van een kerk die de exclusiviteit van Christus en Zijn offer loochent. Daarvoor nemen wij wat Jezus zegt over Zichzelf en wat de Bijbel leert over Hem te serieus. Wij erkennen met Gods Woord mee: er is buiten Hem geen redding. Of zoals Jezus het Zelf zegt in het al aangehaalde zesde vers uit Johannes 14: ‘niemand komt tot de Vader dan door mij.'
Dat dit niet meer onverdeeld het officiële standpunt is van de Rooms-Katholieke Kerk, is duidelijk. Men beweert en belijdt het zelfs openlijk. En dat is nog maar één ding waar het schuurt, want paus Fransiscus heeft dit jaar tevens gezegd dat de mens in essentie goed is. Dit is ook een ontkenning van de Bijbelse waarheid, zoals we die bijvoorbeeld in Romeinen 3 omschreven zien worden.
Dit alles past wel heel goed binnen de post-moderne wereldvisie, die er vanuit gaat dat er geen grote Waarheden meer zijn, maar dat alles visie, verhaal, context en standpunt is. Als er al zoiets bestaat als God, dan kunnen wij mensen alleen vanuit onszelf over Hem spreken en dat is altijd beperkt en voorlopig. Als we dit erkennen, kunnen we met elkaar verder komen zelfs in het religieuze. Het is zoals in het adagium dat al door oude Kuitert werd genoemd: ‘Al het spreken van boven komt van beneden.’ Het is alleen niet wat de Bijbel leert. In de Bijbel staat heel duidelijk dat de Schrift het geopenbaarde Woord van God is en dat het aldus genoeg is voor ons. Ik ga geen hele Bijbelstudie geven, maar haal 2 Tim. 3: 16 en 17 aan waar staat: ‘Heel de Schrift is door God ingegeven en is nuttig om daarmee te onderwijzen, te weerleggen, te verbeteren en op te voeden in de rechtvaardigheid, opdat de mens die God toebehoort, volmaakt zou zijn, tot elk goed werk volkomen toegerust.’
Ondanks dat, is er uiteindelijk geen houden aan. Het pluralisme van mensen als paus Fransiscus zal, zo leert Gods Woord, leiden tot een samensmelten van religies (syncretisme) in het rijk van de antichrist. Zijn rijk zal een eigen religieuze invulling krijgen, die alle andere overstijgt. Naar ons idee zal zijn religie andere religies samenbrengen en absorberen, zodat het voor iedereen acceptabel is. Iedereen althans die niet gelooft in de exclusiviteit van Gods openbaring in Jezus. Het zal daarbij allemaal mooi lijken wat wordt gepresenteerd, maar het niet zijn (Opb. 13: 11).
Het was de apostel Johannes die ons al waarschuwde hiervoor in 1 Johannes 4. Hij schreef in vers 2 en 3 van dat hoofdstuk dat we de Geest van God kunnen herkennen in dit belijden: ‘Elke geest die belijdt dat Jezus Christus in het vlees is gekomen, is uit God.’ Dit betekent dat iedere geest die belijdt dat Jezus de Christus is (de Gezalfde en beloofde Messias, de vervulling van de profetie), dat Hij God was en in het vlees gekomen is (als mens) om ons te verlossen, die is uit God. Ieder die dit ontkent, is dat niet. Dat is de geest van de antichrist. Getuige paus Fransiscus’ eigen woorden, lijkt het mij duidelijk in welke categorie die moet worden geplaatst.
Roelof Ham
