Euthanasie bij jonge mensen: problemen, leegte en maatschappelijke acceptatie

Het aantal mensen dat in Nederland door euthanasie sterft neemt al jaren toe. In 2014 waren dat er 5306, in 2023 al 9068. Het gaat daarbij niet exclusief om mensen die in de laatste, terminale fase van een ziekte zitten, maar ook mensen met psychische problemen zonder dat er sprake is van direct lichamelijk doodsgevaar. In 2014 ging het om 41 personen die euthanasie kregen vanwege ondraaglijk en uitzichtloos psychisch lijden, in 2023 was dat opgelopen naar 138.
Ook het aantal jongeren dat euthanasie krijgt neemt toe. In 2020 waren dat er vijf in de leeftijdscategorie onder de 30, in 2023 waren dat er 22. Het aantal aanvragen voor euthanasie in deze leeftijdscategorie ligt echter nog veel hoger (zie ook onder).
Er is een verband tussen deze laatste twee gegevens. Het aantal gevallen van euthanasie onder jongeren is namelijk groeiende onder met name jonge vrouwen met psychische problemen (driekwart van de aanvragen onder jongeren is vrouw, opnieuw zie onder). In het onderzoek wordt dit zo omschreven: ‘Patiënten die euthanasie aanvragen zijn vaak vrouwelijk, hebben meervoudige psychiatrische diagnoses en vaak een lange geschiedenis van psychiatrische behandeling.’ 

Verlangen om te sterven
Het verlangen om te sterven komt voort uit ‘hopeloosheid, problemen met emotie-regulatie, opkomende zelfbeschadiging en psychiatrische ziektebeelden,’ zo lezen we. In het onderzoek werden 444 aanvragen voor euthanasie onder jongeren onderzocht, waarvan 397 waren behandeld ten tijde van het onderzoek. 259 aanvragers was vrouw en 94 man. Gemiddelde leeftijd was 20,84 jaren. 188 van deze aanvragers trokken hun aanvraag zelf in. Ruim 100 werden stopgezet voordat de procedure werd afgerond (omdat duidelijk niet aan alle criteria was voldaan). 174 werden afgewezen naar de complete screening te hebben doorlopen. 17 aanvragen werden niet afgerond vanwege suïcide. 12 aanvragen werden er uiteindelijk ingewilligd. Deze personen kampten voor het grootste deel met psychiatrische problemen. Meest voorkomende waren autisme, ernstige depressie en eetstoornissen, maar ook trauma-gerelateerde klachten, borderline en persoonlijkheidsstoornissen kwamen voor. Zes aanvragers hadden te maken gehad met pesten, drie waren slachtoffer van seksueel misbruik. Alle patiënten hadden eerder (meerdere) suïcide-pogingen gedaan. 

Verklaring
In het onderzoek wordt ook een verklaringen gegeven voor de stijging. Er wordt aangehaald dat er groeiende acceptatie is in de Nederlandse maatschappij voor euthanasie. De onderzoekers suggereren daarom voorzichtig dat dit ertoe zou kunnen bijdragen dat mensen makkelijker een aanvraag doen, ook jongeren.
De organisatie Zelfmoordpreventie 113 is hierin veel uitgesprokener. Zij geven aan dat zij een rechtstreeks verband zien tussen positieve verhalen in de media over euthanasie en het aantal verzoeken dat gedaan wordt, want na ieder programma hierover, stijgt dat steeds weer. Ook sommige ethici zien deze trend: hoe meer aandacht je besteed aan iets, hoe meer vraag ernaar komt. 
Daarnaast is er de invloed van secularisatie (ontkerkelijking en het verdwijnen van het christendom uit de levens van personen). Mensen geloven niet meer in een hogere macht en ook niet in een groter verhaal. Daardoor verliezen ze makkelijker hoop. Ze geloven niet meer dat een God je kracht geeft en troost of dat Hij je vasthoudt. Grote problemen in de wereld als de dreiging van oorlog, klimaatverandering, maar ook persoonlijke trauma’s, maken de hopeloosheid moeilijker te dragen, zo lezen we bijvoorbeeld in het artikel van het Reformatorische Dagblad hierover van 6 januari. Het meest uitgesproken is professor Theo Boer, die spreekt van een ‘cultuur van wanhoop’ onder jongeren. ‘We leven in een samenleving met steeds minder hoop,’ zegt hij.

Verdrietig
Het is triest om te lezen dat mensen zo hopeloos zijn. Als wedergeboren christenen begrijpen we dat het niet meer hebben van geloof inderdaad daarbij belangrijk is. Als je namelijk niks hebt wat groter is dan jezelf, noch een hoop op een eeuwigheid om naar uit te zien, dan moet het hier en nu gebeuren. Als er dan een kink in de kabel komt en er problemen ontstaan die niet zomaar overgaan, houd dan de moed er maar eens in, want wat voor zin heeft het dan nog? 

Euthanasie in dit soort gevallen is een dieptrieste en verdrietige zaak. Zeker bij jonge mensen, waar nog zoveel kan veranderen met de tijd. Toch geven we hen in de praktijk als samenleving de kans om eruit te stappen. Sterker nog, we bevestigen deze mensen in hun hopeloosheid als we tot euthanasie overgaan. We zeggen dan met zoveel woorden: je hebt gelijk in je hopeloosheid, dus wij gaan je helpen om je leven te beëindigen. Wij vinden het ook niet meer de moeite waard om in jou en je leven te investeren. Het is compleet hopeloos en dus beter dat je dood bent. 

Het doet me bijna huilen als ik het opschrijf. Gelukkig kennen wij een andere weg. Wij kinderen van God geloven immers dat ieder leven waardevol is en ieder mens ertoe doet. God heeft iedereen gewild en Hij wil niet dat mensen verloren gaan. Er is daarom altijd hoop in Hem en die hoop is eeuwig. Het is de wens dat we als hoopvolle christenen dit uit zullen dragen in deze donkere tijden van einde der eeuwen. 

Ooit kwam ik in aanraking met iemand die ook uit het leven wilde stappen middels euthanasie. Het traject daartoe was al ingezet. Maar toen kwam God en Hij toonde zichzelf in Zijn macht. Niet dat alles daarna ineens probleemloos was, maar Zijn komst en werk was wel genoeg. Er kwam licht in het duister, zo dat degene die het aanging het weer zag zitten en door wilde. De aanvraag werd dan ook ingetrokken en het leven werd weer geleefd. Er was weer hoop, waar eerst geen hoop meer was! Dat is dus écht mogelijk. Blijf daarin geloven, altijd, want God is machtig en kan meer dan wij bidden of beseffen.

Roelof Ham

Lees ook:

• Euthanasie een natuurlijke dood?

• Een Nederlands verhaal in het buitenland