Een voorbeeld van moderne spiritualiteit - The Spirit Amsterdam

The Spirit laat ons een beeld zien dat zowel schokkend, bizar als fascinerend is. De promotie-trailer die online op hun eigen site te vinden is, lijkt een reclame voor de ‘one world religion’ of de ene wereldreligie die alles en iedereen aan elkaar verbindt. Termen als elkaar, geloof (in iets hogers), liefde, de medemens, solidariteit, etc. vliegen je om de oren.
We lezen verder over de drie waarden van Amsterdam (dat 750 jaar bestaat): barmhartigheid, heldhaftigheid en vastberadenheid. Deze spirituele waarden zijn zo universeel dat iedereen er wel wat mee kan. Het gaat om samenkomen, solidair zijn zoals vroeger in Amsterdam gebeurde in de vele gebedshuizen, kerken, synagoges en tempels. Dit kan ook nu weer, hoe verschillend we als moderne mensen ook zijn. We leven immers teveel in onze eigen bubbels, zo wordt ons verteld.
The Spirit staat daarom voor ‘gelijke rechten en vrijheid van liefde voor ieder mens van elke religie, cultuur, nationaliteit of achtergrond.’ Je voelt aan dat ergens achter en onder deze vrome woorden de woke-ideologie van het 'progressieve' deel van de bevolking sluimert: vrijheid van liefde... gelijke rechten voor alle mensen… solidair zijn… het zijn van die signaalwoorden en termen die bij de kenner alarmbelletjes doen rinkelen. 

Wat is er dan qua programma in de aanbieding?

Ik ben door de agenda gegaan en kwam de volgende zaken tegen:

• Een mis voor de bedreigde natuur

• Een avond over queer zijn en moslim

• Een ‘underground meditatieritueel’ (wat dat ook mag zijn) in een moskee

• Een avond zingen en dansen voor je idealen om de wereld te verbeteren

• Een ‘zinderende, prikkelende voorstelling om seksualiteit te vieren’ gebaseerd op Hooglied (‘Vier sensuele dansers geven een eerbetoon aan de liefde en het lichaam’).

• Een Boeddhistische mediatie als een ‘shotje voor jezelf’.

• Een spirituele reis van het verhaal van ‘het Goddelijke Vrouwelijke' (ik citeer: ‘In haar zoeklicht naar bevrijding ontmoet ze krachtige vrouwelijke archetypes en wordt ze geconfronteerd met vragen over mentale gezondheid, patriarchaat en zelfontdekking. Divine Madness is een meeslepende viering van vrouwelijke kracht, onafhankelijkheid en heling’).

• Een stuk met de titel ‘From T.I.N.A. to T.A.M.A.: a ceremonial farewell to capitalism’ (Een ceremonieel vaarwel van het kapitalisme).  

• Een ode aan de twijfelende agnost met het ‘agnospelkoor’.

• Een diner met de stad waarin de diversiteit wordt gevierd.

• Een zinnige dansviering op zondagochtend, 'in plaats van in je bed te blijven liggen'.

En dit is nog maar een selectie.

Wat leert ons dit?
Wat spreekt hier nou uit? Wat leert ons dit als kinderen van God? Volgens mij drie dingen. Ten eerste laat dit festival zien hoe de mens zonder God zichzelf centraal stelt. Het gaat de moderne westerse mens uiteindelijk allemaal om zichzelf als uniek individu. Dat individu moet zichzelf kunnen ontplooien in die uniekheid: ik moet kunnen zijn wie ik zeg en denk dat ik ben. Ik heb recht om (en misschien wel de plicht om) mezelf te verwezenlijken. In het programma van dit festival zie je dat terug. Er is veel ruimte ingelast om juist jezelf te vieren.
Ten tweede wordt duidelijk dat de moderne mens er vooral van overtuigd is dat hij of zij zichzelf kan verlossen. Eenieder moet dat doen en - zoals het festival benoemt - dat doen we bij voorkeur samen als mensheid. Want samen maken we de wereld beter, in en door onze diversiteit worden we sterker. Met Boeddhistische meditatie geef je je ziel daarbij een ‘shotje’ op weg naar verlossing. Daarna dansen we de betere wereld gezamenlijk in het aanschijn en ga zo maar door. Het is uiteraard allemaal symbolisch en richt niks concreet uit in de realiteit, maar het is veelzeggend in wat het beoogt over te brengen: je bent in staat om jezelf, de wereld, de samenleving te verlossen en verder te helpen, alleen, maar vooral ook met elkaar. Mens verlos jezelf!
Ten derde blijkt uit de enorme breedte van het aanbod op dit festival dat de moderne mens als spiritueel wezen de weg niet weet en daarom alles maar goed vindt. Zolang het goed voelt en het wat voor je doet, dan is dat oké voor jou. Dat de Boeddhistisch leer zich niet laat verenigen met de islam, dat het ‘goddelijke vrouwelijke’ logischerwijs niet te verenigen is met de grote monotheïstische religies als het christendom, maakt niet uit. Jij maakt je eigen, vage, weinig omlijnde, soms zelfs ronduit incoherente spiritualiteit/religie en als dat werkt voor jou is dat goed en voldoende. Of het waar is, is totaal onbelangrijk. Of anders gezegd, misschien nog wel meer in lijn met de overtuigingen van de mensen die dit geloven: waarheid is geen absolute claim, maar waar is wat voor jou waar is. Het is echt post-modernisme, dat inhoudelijk niets (meer) betekent.

Wat kunnen we ermee?
Als mij aldus iets duidelijk wordt is het wel hoe leeg en nietszeggend het allemaal is. Dit kan volgens mij niet echt vervullen. Misschien wel even, maar niet werkelijk en/of op lange termijn. Iets dat alleen maar drijft op gevoel, iets dat potentieel zichzelf zo tegenspreekt, is volgens mij geen lang leven beschoren. En dat zie je ook: mensen zijn in toenemende mate leeg, wanhopig en weten het niet meer. Veel ongelovigen voelen het aan: er klopt iets niet aan dit alles en men zoekt iets, maar ze zien alleen niet waar ze dat moeten vinden (vandaar ook zo’n festival als dit).

Dat beweegt mij om een tegengeluid te laten klinken. Niet als tegenover, maar als zichtbaar alternatief. Ik denk dat er namelijk volop kansen liggen om licht te zijn en zout voor deze mensen. Om te laten zien dat het anders kan en dat het andere echt iets betekent. Jezus is immers de Weg, de Waarheid en het Leven en Hij brengt dat wat mensen missen. Hij vervult werkelijk. Als jij dat weet en de waarheid hiervan kent uit je eigen leven, dan wil je toch ook dat zoveel mogelijk andere mensen dit ook ontdekken. Laten we gaan en ons licht laten schijnen voor zolang het ons nog gegeven is!

Roelof Ham

Site festival: The Spirit Amsterdam

Lees ook:

• Liefde zonder grenzen?

• Zoeklicht TV - 'Ik ben mijn eigen god'