Yamin
Gieneke van Veen-Vrolijk • 87 - 2011 • Uitgave: 21
Here, uw rechterhand is verheerlijkt…!
Bepaalde woorden kunnen in de Hebreeuwse Bijbeltekst naast een algemene betekenis ook een bijzondere betekenis of gebruik hebben. Dat is het geval met het woord ‘yamin’ (uitspraak: jamin) dat betekent: rechts, rechterkant, rechterzijde, rechterhand. Als zelfstandig naamwoord komt ‘yamin’ 139 maal voor in de Hebreeuwse Bijbel. 1
Het woord ‘yamin’ duidt op rechts of rechterkant, of op een positie rechts van iemand of iets. Met betrekking tot mensen slaat ‘yamin’ altijd op de rechterhand. ‘Yamin’/rechts komt ook voor in combinatie met woorden als: hand, arm.
‘Yamin’/rechts komt regelmatig voor in combinatie met het begrip ‘links’ of ‘linkerhand’ (Exodus 14:22,29; Numeri 22:26); hierbij kan deze combinatie de betekenis hebben van ‘rondom’ (2 Samuël 16:6) of ‘aan beide kanten’ (2 Koningen 11:22, 2 Kronieken 23:10; vergelijk Nehemia 8:4). In bepaalde gevallen komt ‘yamin’ voor als tegenstelling tot ‘links’. Opvallend is, dat wanneer ‘rechts-links’ samen genoemd worden, ‘yamin’/rechts dan bijna altijd voorop staat (22 keer). 2
Uitgaande van de grondbetekenis ‘rechts’ kan ‘yamin’ ook betekenen: zuid, zuiden, omdat wanneer men zich ter oriëntatie op de zonsopgang richt - zoals de oud-oosterse mens dat deed - men zich op het oosten oriënteert en dan het zuiden aan de rechterhand heeft (Jozua 17:7; 1 Samuël 23:19, 24; 2 Samuël 24:5; 2 Koningen 23:13; Ezechiël 16:46).
Voorrecht, gunst en ereplaats
Het begrip ‘yamin’/rechts houdt overwegend positieve en gunstige aspecten in: goede dingen, voorspoed, succes en eer. Het hart van de wijze gericht op haar/zijn ‘yamin’ houdt gerichtheid op het goede en eervolle in (Prediker 10:2). ‘Yamin’ houdt meestal een goede en/of bevoorrechte positie of kant in en duidt over het algemeen een ereplaats aan, voorkeurspositie, plaats van voorrang en/of privilege (vgl. Psalm 110:1). Zo krijgt moeder Bathseba een erezitplaats aan Salomo’s ‘yamin’/rechterhand (1 Koningen 2:19).
Jakob
Veelzeggend wat betreft de gunstige betekenis van ‘yamin’ is de geschiedenis van de zegening van Jozefs beide zonen (Genesis 48:13-20). Jozef stelt hen zo op bij hun grootvaders bed, dat Jakob de oudste met zijn ‘yamin’/rechterhand en de jongste met de linkerhand kan zegenen (vers 13). Jakob legt echter kruiselings zijn handen op hun hoofden (vers 14) zodat zijn ‘yamin’ op Efraïms hoofd komt en hij, ondanks Jozefs protest (vers 17-18), “Efraïm stelde voor Manasse” (vers 20). De zegen met de ‘yamin’/rechterhand was als ‘voorkeur’ bedoeld voor de eerstgeborene.
De betekenis van ‘yamin’ had Jakobs leven getekend. Vele jaren daarvoor, toen Rachel stervend haar net geboren kind ‘Ben-oni’ (zoon van mijn smart) noemde, had hij met gebroken hart zijn jongste zoon ‘Ben-yamin’ (zoon van de rechterhand) genoemd (Genesis 35:18). Dat gaf hem hoop en vertrouwen voor de toekomst, zoals God had beloofd…
Beeld voor actie en macht
‘Yamin’ staat ook voor werken, machtsbetoon en kracht. De almachtige Schepper van hemel en aarde zegt: “Mijn hand heeft de aarde gegrondvest en mijn ‘yamin’/rechterhand heeft de hemelen gemeten… ” (Jesaja 48:13). Gods sterke rechterhand bracht Israël verlossing: “Here, uw ‘yamin’ is verheerlijkt in macht… uw ‘yamin’ heeft de vijand verbroken!” (Exodus 15:6,12). “Uw hand is sterk, uw ‘yamin’ is verheven” (Psalm 89:14). We weten “…de ‘yamin’ van de Here doet krachtige daden” (Psalm 118:15; vgl. 98:1). Die machtige Godshand is onveranderd van kracht en alvermogen en… is ook uitgestrekt naar de mens om te leiden, te steunen en te sterken (vgl. Psalm 80:18a; 139:10). Zoals David mogen ook wij in onze levenswoestijn ervaren dat God ons draagt en steunt: “U bent mijn God… uw ‘yamin’ ondersteunt mij” (Psalm 63:1,9).
Bescherming, bijstand en zekerheid
Aan iemands ‘yamin’/rechterhand staan kan ook bescherming en hulp inhouden. Hoe belangrijk is het te weten wie er aan je ‘yamin’ staat! De Schrift leert ons dat de Here God de Zijnen behoedt en leidt, zoals Hij staat aan de ‘yamin’/rechterhand van de psalmist om hem te verdedigen (Psalm 109:3). Evenzo mag de psalmist, met de Here staande aan zijn ‘yamin’, van Hem overwinning ontvangen (Psalm 110:5).
De vijandelijke ‘yamin/rechterhand van bedrog’ vormt een bedreiging vanwege geweld, misleiding, aanval, valsheid (Psalm 144:9,11).
De Here zegt tot Zijn bedreigde en bevreesde volk Israël “Vrees niet, want Ik ben met u… Ik ben uw God… Ik ondersteun u met de ‘yamin’/rechterhand van mijn gerechtigheid.” “Ik, de HERE uw God, grijp3 uw ‘yamin’/rechterhand… Ik help u” (Jesaja 41:10,13). De Almachtige Israëls is onveranderd en Zijn ‘yamin’ zal de Zijnen niet loslaten. Wat een troost en bemoediging voor heden!
In de Nieuwtestamentische Griekse tekst kan ‘rechts/rechterhand’ (Grieks: dexios) ook duiden op een positie van eer en glorie ‘aan Gods rechterhand’, evenals macht en kracht betoond en bewerkt door Zijn Goddelijke rechterhand (zie Handelingen 2:33; 5:31; 7:55-56; vergelijk Marcus 16:19; Lucas 22:69; Efeziërs 1:20; Kolossenzen 3:1; Hebreeën 1:3,13; 8:1; 10:12; 12:2). Zo zag Stefanus, vlak voor zijn martelaarsdood, de Here Jezus in hemelse heerlijkheid ‘staande aan Gods rechterhand…’
“Uw ‘yamin’ heeft mij ondersteund…” (Psalm 18:36).
Dr. Gieneke van Veen-Vrolijk
1 ‘Yamin’ komt ook voor in de bekende Siloam-inscriptie, waarin beschreven wordt hoe de gravers succesvol hun hakwerk t.b.v. de door koning Hizkia geprojecteerde watertunnel volbrachten (2 Koningen 20:20).
2 Uitzondering hierop zijn: Genesis 13:9; Ezechiël 4:4; 16:46.
3 Het hier voorkomende werkwoord betekent ook: (Ik) maak sterk.
Bepaalde woorden kunnen in de Hebreeuwse Bijbeltekst naast een algemene betekenis ook een bijzondere betekenis of gebruik hebben. Dat is het geval met het woord ‘yamin’ (uitspraak: jamin) dat betekent: rechts, rechterkant, rechterzijde, rechterhand. Als zelfstandig naamwoord komt ‘yamin’ 139 maal voor in de Hebreeuwse Bijbel. 1
Het woord ‘yamin’ duidt op rechts of rechterkant, of op een positie rechts van iemand of iets. Met betrekking tot mensen slaat ‘yamin’ altijd op de rechterhand. ‘Yamin’/rechts komt ook voor in combinatie met woorden als: hand, arm.
‘Yamin’/rechts komt regelmatig voor in combinatie met het begrip ‘links’ of ‘linkerhand’ (Exodus 14:22,29; Numeri 22:26); hierbij kan deze combinatie de betekenis hebben van ‘rondom’ (2 Samuël 16:6) of ‘aan beide kanten’ (2 Koningen 11:22, 2 Kronieken 23:10; vergelijk Nehemia 8:4). In bepaalde gevallen komt ‘yamin’ voor als tegenstelling tot ‘links’. Opvallend is, dat wanneer ‘rechts-links’ samen genoemd worden, ‘yamin’/rechts dan bijna altijd voorop staat (22 keer). 2
Uitgaande van de grondbetekenis ‘rechts’ kan ‘yamin’ ook betekenen: zuid, zuiden, omdat wanneer men zich ter oriëntatie op de zonsopgang richt - zoals de oud-oosterse mens dat deed - men zich op het oosten oriënteert en dan het zuiden aan de rechterhand heeft (Jozua 17:7; 1 Samuël 23:19, 24; 2 Samuël 24:5; 2 Koningen 23:13; Ezechiël 16:46).
Voorrecht, gunst en ereplaats
Het begrip ‘yamin’/rechts houdt overwegend positieve en gunstige aspecten in: goede dingen, voorspoed, succes en eer. Het hart van de wijze gericht op haar/zijn ‘yamin’ houdt gerichtheid op het goede en eervolle in (Prediker 10:2). ‘Yamin’ houdt meestal een goede en/of bevoorrechte positie of kant in en duidt over het algemeen een ereplaats aan, voorkeurspositie, plaats van voorrang en/of privilege (vgl. Psalm 110:1). Zo krijgt moeder Bathseba een erezitplaats aan Salomo’s ‘yamin’/rechterhand (1 Koningen 2:19).
Jakob
Veelzeggend wat betreft de gunstige betekenis van ‘yamin’ is de geschiedenis van de zegening van Jozefs beide zonen (Genesis 48:13-20). Jozef stelt hen zo op bij hun grootvaders bed, dat Jakob de oudste met zijn ‘yamin’/rechterhand en de jongste met de linkerhand kan zegenen (vers 13). Jakob legt echter kruiselings zijn handen op hun hoofden (vers 14) zodat zijn ‘yamin’ op Efraïms hoofd komt en hij, ondanks Jozefs protest (vers 17-18), “Efraïm stelde voor Manasse” (vers 20). De zegen met de ‘yamin’/rechterhand was als ‘voorkeur’ bedoeld voor de eerstgeborene.
De betekenis van ‘yamin’ had Jakobs leven getekend. Vele jaren daarvoor, toen Rachel stervend haar net geboren kind ‘Ben-oni’ (zoon van mijn smart) noemde, had hij met gebroken hart zijn jongste zoon ‘Ben-yamin’ (zoon van de rechterhand) genoemd (Genesis 35:18). Dat gaf hem hoop en vertrouwen voor de toekomst, zoals God had beloofd…
Beeld voor actie en macht
‘Yamin’ staat ook voor werken, machtsbetoon en kracht. De almachtige Schepper van hemel en aarde zegt: “Mijn hand heeft de aarde gegrondvest en mijn ‘yamin’/rechterhand heeft de hemelen gemeten… ” (Jesaja 48:13). Gods sterke rechterhand bracht Israël verlossing: “Here, uw ‘yamin’ is verheerlijkt in macht… uw ‘yamin’ heeft de vijand verbroken!” (Exodus 15:6,12). “Uw hand is sterk, uw ‘yamin’ is verheven” (Psalm 89:14). We weten “…de ‘yamin’ van de Here doet krachtige daden” (Psalm 118:15; vgl. 98:1). Die machtige Godshand is onveranderd van kracht en alvermogen en… is ook uitgestrekt naar de mens om te leiden, te steunen en te sterken (vgl. Psalm 80:18a; 139:10). Zoals David mogen ook wij in onze levenswoestijn ervaren dat God ons draagt en steunt: “U bent mijn God… uw ‘yamin’ ondersteunt mij” (Psalm 63:1,9).
Bescherming, bijstand en zekerheid
Aan iemands ‘yamin’/rechterhand staan kan ook bescherming en hulp inhouden. Hoe belangrijk is het te weten wie er aan je ‘yamin’ staat! De Schrift leert ons dat de Here God de Zijnen behoedt en leidt, zoals Hij staat aan de ‘yamin’/rechterhand van de psalmist om hem te verdedigen (Psalm 109:3). Evenzo mag de psalmist, met de Here staande aan zijn ‘yamin’, van Hem overwinning ontvangen (Psalm 110:5).
De vijandelijke ‘yamin/rechterhand van bedrog’ vormt een bedreiging vanwege geweld, misleiding, aanval, valsheid (Psalm 144:9,11).
De Here zegt tot Zijn bedreigde en bevreesde volk Israël “Vrees niet, want Ik ben met u… Ik ben uw God… Ik ondersteun u met de ‘yamin’/rechterhand van mijn gerechtigheid.” “Ik, de HERE uw God, grijp3 uw ‘yamin’/rechterhand… Ik help u” (Jesaja 41:10,13). De Almachtige Israëls is onveranderd en Zijn ‘yamin’ zal de Zijnen niet loslaten. Wat een troost en bemoediging voor heden!
In de Nieuwtestamentische Griekse tekst kan ‘rechts/rechterhand’ (Grieks: dexios) ook duiden op een positie van eer en glorie ‘aan Gods rechterhand’, evenals macht en kracht betoond en bewerkt door Zijn Goddelijke rechterhand (zie Handelingen 2:33; 5:31; 7:55-56; vergelijk Marcus 16:19; Lucas 22:69; Efeziërs 1:20; Kolossenzen 3:1; Hebreeën 1:3,13; 8:1; 10:12; 12:2). Zo zag Stefanus, vlak voor zijn martelaarsdood, de Here Jezus in hemelse heerlijkheid ‘staande aan Gods rechterhand…’
“Uw ‘yamin’ heeft mij ondersteund…” (Psalm 18:36).
Dr. Gieneke van Veen-Vrolijk
1 ‘Yamin’ komt ook voor in de bekende Siloam-inscriptie, waarin beschreven wordt hoe de gravers succesvol hun hakwerk t.b.v. de door koning Hizkia geprojecteerde watertunnel volbrachten (2 Koningen 20:20).
2 Uitzondering hierop zijn: Genesis 13:9; Ezechiël 4:4; 16:46.
3 Het hier voorkomende werkwoord betekent ook: (Ik) maak sterk.
