Wie de ouderen heeft…
Frits Boekhoff • 92 - 2016 • Uitgave: 23
“Ik heb eerbied voor jouw grijze haren.” Deze regel komt uit een lied dat in 1959 door Bobbejaan Schoepen werd geschreven. In Nederland werd dit nummer gezongen door Gert Timmerman. Met de Bijbel in de hand valt er nog wel het een en ander over die regel te zeggen.
De titel heeft een Bijbelse grondslag. In Leviticus 19:32 staat: ‘Voor het grijze haar zult gij opstaan en aan de oude zult gij eer bewijzen en voor uw God zult gij vrezen.’ Spreuken 16:31 zegt: ‘De grijsheid is een sierlijke kroon.’
Ongehoorzaam
‘De grijsheid is een sierlijke kroon’ heeft zijn betekenis wel wat verloren. Deze Bijbelgedeelten stammen uit de tijd dat het nog niet de gewoonte was grijs haar te verven. Grijsheid is in onze tijd niet gekoppeld aan kernwaarden als respect, eerbied en gezag. In Gods ogen is grijs haar eervol. In de ogen van de wereld is het vaak iets dat je graag zou willen verbergen. Hier zit een hele denkwereld achter. Een denkwereld die helemaal past in de Eindtijd.
Paulus schrijft in 2 Timoteüs 3: ‘Weet wel, dat er in de laatste dagen zware tijden zullen komen; want de mensen zullen zelfzuchtig zijn, geldgierig, pochers, vermetel, kwaadsprekers, aan hun ouders ongehoorzaam…’ (vers 1,2). Over de Eindtijd sprekend denken we vaak en terecht aan natuurrampen, economische ontwrichting, oorlogen, hongersnoden, vervolgingen, misleidingen en geloofsafval. Allemaal zaken die helaas zeer herkenbaar zijn en waar Het Zoeklicht geregeld over schrijft. In dit gedeelte van 2 Timoteüs lezen we nog een aantal kenmerken met betrekking tot de Eindtijd en daarvan behandelen we nu het gedeelte ‘aan hun ouders ongehoorzaam’.
Maatschappelijke ontwikkelingen
Alvorens hier op in te gaan eerst iets over de invloed van het wereldse denken of beter gezegd het westerse denken op het gemeentelijke/kerkelijke denken. Het is opvallend dat in de wereld om ons heen veel zaken spelen die vroeg of laat ook thema’s in de gemeente zijn of worden. Een paar voorbeelden om dat te illustreren:
De emancipatie van vrouwen, gezinssamenstelling, gezagsverhoudingen op het werk en in gezinnen. Verhouding ouders-kinderen of algemener: jongeren-ouderen. Sommige ontwikkelingen zijn ronduit on-Bijbels, sommige ontwikkelingen hebben goede elementen in zich. Vroeger was niet alles beter. Net zo goed als nu niet alles beter is dan vroeger. Het gaat mij hier om de volgorde. Gemeentelijke thema’s komen niet voort uit Bijbelonderzoek, maar omdat de maatschappelijke ontwikkelingen dit agenderen en de christenheid volgt. Met andere woorden: de wereld beïnvloedt de christenheid meer dan dat de christenheid de wereld beïnvloedt. Laten we dit maar gerust onder ogen zien en dat zegt al genoeg.
Jong is in
Terug naar ons onderwerp “Ik heb eerbied voor jouw grijze haren.” In de wereld om ons heen is jong zijn de norm. Immers: wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Jong zijn is in, oud zijn is uit. Een illustratief voorbeeld is het Brexit-referendum. Tot verdriet van veel jongeren, die massaal niet waren gaan stemmen, koos het Britse volk er nipt voor om uit de EU te stappen. De jongeren – en met hen een gedeelte van de media – riepen dat dit niet mocht gebeuren, want de stem van de jongeren is toch belangrijker dan die van de ouderen. Immers, de jongeren hebben nog een toekomst te gaan.
Veel ouderen gaan hierin mee. Steeds vaker doen de ouderen dan ook hun best om jong te blijven of jong over te komen. Ouders gedragen zich soms alsof ze leeftijdsgenoten van hun kinderen zijn. Daarmee doen zij hun kinderen te kort. Gehoorzaamheid van de jeugd aan ouders, maar ook aan leerkrachten en politiebeambten was vroeger heel gewoon. Nu wordt het als heel vreemd gezien. Het lijkt er weleens op dat de ouders ongehoorzaam zijn aan hun kinderen.
Wat zien wij nog terug van de Oudtestamentische vader in onze gezinnen. Er werd gevochten om zijn zegen, er werd gehuild als vader de zegen niet wilde geven. Zelfs onderkoning Jozef betoonde zijn oude vader Jakob alle eer en respect.
Gehoorzaamheid, een gebod
Binnen de gemeente wordt veel gedaan om de jongeren vast te houden en aan te spreken. Zeker bij de inrichting van de eredienst is dit goed te merken. Aanbiddingsleiders zijn vaak jongeren, de keuze van liederen, tempo en volume van de muziek zijn duidelijk gericht op de jeugd. Ook de preek en verdere inrichting zijn gericht op de jeugd. De ouderen dienen zich blijkbaar aan te passen. Hun mening wordt nauwelijks gevraagd en lijkt nauwelijks relevant. De gemeente zal eerder een oudere broeder of zuster laten gaan dan een jongere. Ook voor de gemeente geldt: wie de jeugd heeft, heeft de toekomst.
Toch zou het in de gemeente anders moeten zijn. Eerbied voor het grijze haar, lees de oudere. Jongeren worden in de Bijbel opgeroepen te luisteren naar de ouderen en ze te respecteren. ‘Kinderen, gehoorzaamt uw ouders in alles, want dat is welbehaaglijk in de Here’ (Kolossenzen 3:20). Ouderen zouden wel meer dan nu respect moeten afdwingen en vaders mogen hun kinderen niet prikkelen, zodat zij moedeloos zouden worden (Kolossenzen 3:21).
Het gedeelte uit Timoteüs, ‘aan hun ouders ongehoorzaam’, is verworden tot een Bijbeltekst waar we niets meer mee willen, of maar niet meer over spreken. Net als vele andere gedeelten uit de brief van Paulus aan Timoteüs. Wie durft 1 Timoteüs 5:8 nog aan te halen. Maar het is dus een gebod van de Here. Als we dit gebod en andere geboden negeren, hoe kunnen we dan de volle zegen van de Here in de gezinnen en in de gemeente verwachten? Dat kan ook niet en dat gebeurt ook niet.
Als wij de Here Jezus liefhebben, dan doen wij graag wat Hij van ons vraagt. Johannes schrijft: ‘Indien iemand Mij liefheeft, zal hij mijn woord bewaren…’ (Johannes 14:23).
Jong én oud
Ouderen mogen trots zijn op hun levenswijsheid en ervaring. Hun ervaring is waardevol. De gemeente van Jezus Christus lijdt schade als we voorbijgaan aan de levenservaring en geloofservaring van onze ouderen. Maar zij mogen ook in de spiegel kijken. Ook tegen hen spreekt de Bijbel. Van ouderen verwacht de Here God dat zij niet aan drank zijn verslaafd, niet strijdlustig, niet geldzuchtig, maar dat zij waardig moeten wandelen. Rustig en priesterlijk.
De gemeente van Jezus Christus bestaat uit ouderen én jongeren. Samen vormen zij de gemeente, met ieders daarbij behorende kenmerken en kwaliteiten. Ouderen en jongeren ontmoeten elkaar wellicht ook te weinig, buiten en binnen de gemeente. Ik pleit voor meer ontmoeting binnen de gemeente tussen ouderen en jongeren. Ik pleit voor minder speciale jongerendiensten en ouderensamenkomsten. Af en toe kan dat, maar laten we toch vooral samenkomen en leren inschikken en inleven. Ouderen zullen uit liefde voor de jongeren willen inschikken. Jongeren zullen uit respect voor de ouderen ook willen inschikken. Voor wederzijds begrip en omdat jong en oud geen tegenstelling vormen. De Bijbel spreek niet over ouderen versus jongeren. Nee, samen vormen zij de gemeente.
Frits Boekhoff
De titel heeft een Bijbelse grondslag. In Leviticus 19:32 staat: ‘Voor het grijze haar zult gij opstaan en aan de oude zult gij eer bewijzen en voor uw God zult gij vrezen.’ Spreuken 16:31 zegt: ‘De grijsheid is een sierlijke kroon.’
Ongehoorzaam
‘De grijsheid is een sierlijke kroon’ heeft zijn betekenis wel wat verloren. Deze Bijbelgedeelten stammen uit de tijd dat het nog niet de gewoonte was grijs haar te verven. Grijsheid is in onze tijd niet gekoppeld aan kernwaarden als respect, eerbied en gezag. In Gods ogen is grijs haar eervol. In de ogen van de wereld is het vaak iets dat je graag zou willen verbergen. Hier zit een hele denkwereld achter. Een denkwereld die helemaal past in de Eindtijd.
Paulus schrijft in 2 Timoteüs 3: ‘Weet wel, dat er in de laatste dagen zware tijden zullen komen; want de mensen zullen zelfzuchtig zijn, geldgierig, pochers, vermetel, kwaadsprekers, aan hun ouders ongehoorzaam…’ (vers 1,2). Over de Eindtijd sprekend denken we vaak en terecht aan natuurrampen, economische ontwrichting, oorlogen, hongersnoden, vervolgingen, misleidingen en geloofsafval. Allemaal zaken die helaas zeer herkenbaar zijn en waar Het Zoeklicht geregeld over schrijft. In dit gedeelte van 2 Timoteüs lezen we nog een aantal kenmerken met betrekking tot de Eindtijd en daarvan behandelen we nu het gedeelte ‘aan hun ouders ongehoorzaam’.
Maatschappelijke ontwikkelingen
Alvorens hier op in te gaan eerst iets over de invloed van het wereldse denken of beter gezegd het westerse denken op het gemeentelijke/kerkelijke denken. Het is opvallend dat in de wereld om ons heen veel zaken spelen die vroeg of laat ook thema’s in de gemeente zijn of worden. Een paar voorbeelden om dat te illustreren:
De emancipatie van vrouwen, gezinssamenstelling, gezagsverhoudingen op het werk en in gezinnen. Verhouding ouders-kinderen of algemener: jongeren-ouderen. Sommige ontwikkelingen zijn ronduit on-Bijbels, sommige ontwikkelingen hebben goede elementen in zich. Vroeger was niet alles beter. Net zo goed als nu niet alles beter is dan vroeger. Het gaat mij hier om de volgorde. Gemeentelijke thema’s komen niet voort uit Bijbelonderzoek, maar omdat de maatschappelijke ontwikkelingen dit agenderen en de christenheid volgt. Met andere woorden: de wereld beïnvloedt de christenheid meer dan dat de christenheid de wereld beïnvloedt. Laten we dit maar gerust onder ogen zien en dat zegt al genoeg.
Jong is in
Terug naar ons onderwerp “Ik heb eerbied voor jouw grijze haren.” In de wereld om ons heen is jong zijn de norm. Immers: wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Jong zijn is in, oud zijn is uit. Een illustratief voorbeeld is het Brexit-referendum. Tot verdriet van veel jongeren, die massaal niet waren gaan stemmen, koos het Britse volk er nipt voor om uit de EU te stappen. De jongeren – en met hen een gedeelte van de media – riepen dat dit niet mocht gebeuren, want de stem van de jongeren is toch belangrijker dan die van de ouderen. Immers, de jongeren hebben nog een toekomst te gaan.
Veel ouderen gaan hierin mee. Steeds vaker doen de ouderen dan ook hun best om jong te blijven of jong over te komen. Ouders gedragen zich soms alsof ze leeftijdsgenoten van hun kinderen zijn. Daarmee doen zij hun kinderen te kort. Gehoorzaamheid van de jeugd aan ouders, maar ook aan leerkrachten en politiebeambten was vroeger heel gewoon. Nu wordt het als heel vreemd gezien. Het lijkt er weleens op dat de ouders ongehoorzaam zijn aan hun kinderen.
Wat zien wij nog terug van de Oudtestamentische vader in onze gezinnen. Er werd gevochten om zijn zegen, er werd gehuild als vader de zegen niet wilde geven. Zelfs onderkoning Jozef betoonde zijn oude vader Jakob alle eer en respect.
Gehoorzaamheid, een gebod
Binnen de gemeente wordt veel gedaan om de jongeren vast te houden en aan te spreken. Zeker bij de inrichting van de eredienst is dit goed te merken. Aanbiddingsleiders zijn vaak jongeren, de keuze van liederen, tempo en volume van de muziek zijn duidelijk gericht op de jeugd. Ook de preek en verdere inrichting zijn gericht op de jeugd. De ouderen dienen zich blijkbaar aan te passen. Hun mening wordt nauwelijks gevraagd en lijkt nauwelijks relevant. De gemeente zal eerder een oudere broeder of zuster laten gaan dan een jongere. Ook voor de gemeente geldt: wie de jeugd heeft, heeft de toekomst.
Toch zou het in de gemeente anders moeten zijn. Eerbied voor het grijze haar, lees de oudere. Jongeren worden in de Bijbel opgeroepen te luisteren naar de ouderen en ze te respecteren. ‘Kinderen, gehoorzaamt uw ouders in alles, want dat is welbehaaglijk in de Here’ (Kolossenzen 3:20). Ouderen zouden wel meer dan nu respect moeten afdwingen en vaders mogen hun kinderen niet prikkelen, zodat zij moedeloos zouden worden (Kolossenzen 3:21).
Het gedeelte uit Timoteüs, ‘aan hun ouders ongehoorzaam’, is verworden tot een Bijbeltekst waar we niets meer mee willen, of maar niet meer over spreken. Net als vele andere gedeelten uit de brief van Paulus aan Timoteüs. Wie durft 1 Timoteüs 5:8 nog aan te halen. Maar het is dus een gebod van de Here. Als we dit gebod en andere geboden negeren, hoe kunnen we dan de volle zegen van de Here in de gezinnen en in de gemeente verwachten? Dat kan ook niet en dat gebeurt ook niet.
Als wij de Here Jezus liefhebben, dan doen wij graag wat Hij van ons vraagt. Johannes schrijft: ‘Indien iemand Mij liefheeft, zal hij mijn woord bewaren…’ (Johannes 14:23).
Jong én oud
Ouderen mogen trots zijn op hun levenswijsheid en ervaring. Hun ervaring is waardevol. De gemeente van Jezus Christus lijdt schade als we voorbijgaan aan de levenservaring en geloofservaring van onze ouderen. Maar zij mogen ook in de spiegel kijken. Ook tegen hen spreekt de Bijbel. Van ouderen verwacht de Here God dat zij niet aan drank zijn verslaafd, niet strijdlustig, niet geldzuchtig, maar dat zij waardig moeten wandelen. Rustig en priesterlijk.
De gemeente van Jezus Christus bestaat uit ouderen én jongeren. Samen vormen zij de gemeente, met ieders daarbij behorende kenmerken en kwaliteiten. Ouderen en jongeren ontmoeten elkaar wellicht ook te weinig, buiten en binnen de gemeente. Ik pleit voor meer ontmoeting binnen de gemeente tussen ouderen en jongeren. Ik pleit voor minder speciale jongerendiensten en ouderensamenkomsten. Af en toe kan dat, maar laten we toch vooral samenkomen en leren inschikken en inleven. Ouderen zullen uit liefde voor de jongeren willen inschikken. Jongeren zullen uit respect voor de ouderen ook willen inschikken. Voor wederzijds begrip en omdat jong en oud geen tegenstelling vormen. De Bijbel spreek niet over ouderen versus jongeren. Nee, samen vormen zij de gemeente.
Frits Boekhoff
