Wat heeft de Reformatie ons nu nog te zeggen?
ds. Theo Niemeijer • 93 - 2017 • Uitgave: 20
Luther ontdekte dat zijn godsdienstigheid hem niet kon verlossen van zijn zonden. Net als Israël regelmatig overkwam, was er een terugkeer naar Gods Woord nodig. De boodschap van de Reformatie is actueler dan ooit.
Wat vijfhonderd jaar geleden in Wittenberg gebeurde, vond in het verleden onder het volk Israël ook regelmatig plaats. Toen Hizkia, zo'n tweehonderd jaar na koning Salomo, op vijfentwintigjarige leeftijd koning werd, had het volk de Here God vergeten, de tempel verwaarloosd en zich aan andere goden verbonden. Hizkia opende de tempel, liet deze reinigen en stelde weer opnieuw de tempeldienst in. Het gevolg was de uitbundige vreugde van het volk, het ongekend feestelijke vieren van het Paasfeest en de bevrijding van dreigende vijanden (zie 2 Kronieken 29-32).
Een golfbeweging
Zeventig jaar later was er weer opnieuw een opleving onder het volk nodig. We lezen over koning Josia, dat Hij deed wat recht is in de ogen van de Here en hier rechts, noch links van afweek. Kort na zijn troonbestijging vond men het ‘Wetboek’, Gods Woord, dat al vele jaren een vergeten boek was. Het openen en lezen van dit vergeten boek bracht een grote omwenteling in de situatie van het volk. Toen de koning de woorden van het boek hoorde, scheurde hij zijn klederen en riep uit: ‘Wij hebben de woorden van dit boek niet in acht genomen en niet gehandeld overeenkomstig al wat in dit boek geschreven staat’ (2 Kronieken 34:19-21). Ook deze opleving leidde tot een onvergetelijke viering van het Paasfeest!
In de geschiedenis van Israël zien we regelmatig deze golfbeweging terugkomen, waarbij het volk na een periode van verval weer teruggeroepen werd tot zijn God. Wat Israël meemaakte, maakt de gemeente net zo goed mee. We lezen immers, dat al deze gebeurtenissen als voorbeeld voor ons, de gemeente, opgeschreven werden (1 Korintiërs 10:1-11)!
Luther was radicaal
Maarten Luther was erg radicaal. Net zoals koning Josia week hij, als het om de waarheid ging, naar rechts, noch naar links. In zijn radicalisme werd, als het aan hem lag, de brief van Jakobus niet in de Bijbel opgenomen en maakte hij opmerkingen over het ongelovige Joodse volk die geestelijk ontoelaatbaar en ongepast waren. Laten we duidelijk zijn, de Reformatie was niet foutloos en zeker niet volledig! De Reformatie bracht geen zicht op Gods bijzondere plan met het volk Israël en heeft weinig bijgedragen aan de boodschap van het profetische Woord en de verwachting van de komst van Christus.
De ontdekking van Luther
Natuurlijk heeft de Reformatie van vijfhonderd jaar geleden ons ook nu nog heel veel te zeggen. Luther ontdekte dat al zijn godsdienstigheid hem niet kon verlossen van zijn zonden. Hij ontdekte dat zijn verlossing en zijn heilszekerheid alleen berustte op de genade die in Christus naar ons toe gekomen is. De Romeinenbrief opende voor hem de ogen: de mens wordt niet door werken, maar alleen door het geloof gerechtvaardigd en behouden. Deze ontdekking strookte niet met de toen geldende leer en praktijk van de kerk. De goede werken, zelfkastijding en het betalen van aflaten vormden op z’n minst een belangrijk bestanddeel, op de weg naar de vergeving van zonden en verlossing.
De boodschap van alleen genade en alleen geloof (sola gratia en sola fide) is ook vandaag hoogst actueel! Geen enkele prestatie van onze kant draagt bij aan ons heil, alleen het werk dat Hij volbracht heeft kan ons verlossen.
De betekenis van de Bijbel
Zoals we zagen in de dagen van Josia, waarin men het vergeten wetboek vond, zo werd de Bijbel onder de wetten van Rome uitgehaald en weer opnieuw aan het kerkvolk gegeven. Het waren niet meer de woorden van de paus die het hoogste gezag vormden, maar de woorden van de Bijbel waarnaar men diende te luisteren en waaraan men zich toe kon vertrouwen. Zo werden er onder het pauselijk bevel heel wat kerkelijke wetten uitgevaardigd die helemaal geen draagvlak in de Bijbel hadden en dreef de kerk steeds verder weg van de Bijbelse waarheid.
Ook nu hebben we hier mee te maken. In hoeverre is ons kerkelijk leven gebouwd op het onveranderlijke Woord van God? Waarom proberen verschillende theologen van deze tijd de Bijbel aan te passen aan de geldende wetenschap en pogen sociologen Gods woord aan te passen aan de normen van de huidige maatschappij? Geloven we nog wel in Gods Woord dat nooit zal veranderen en gezaghebbend is voor de kerk, ons huwelijk en gezin, maar ook voor ons maatschappelijk leven? Kunnen ook wij met de reformatoren meezeggen: ‘sola Scriptura’?
Het draait om Christus
Hoe vaak gebeurt het niet dat bepaalde personen zo’n belangrijke plaats innemen, dat het allemaal om deze persoon draait? 1 Johannes 4:3 leert ons dat de geest van de antichrist Christus niet belijdt. In veel liederen die tegenwoordig in de kerk gezongen worden, gaat het steeds meer om ons zelf. Als we maar geliefd worden en waardevol zijn, wanneer we maar veilig zijn en op Hem kunnen vertrouwen, zit het wel goed. Wat is het belangrijk om ons in het zingen op Hem te richten en Hem in de liederen te eren. Gaat het in de prediking om ‘Christus en dien gekruisigd’, of over de christen zelf die met een goed leven gezegend wordt, een goed gevoel heeft en alles ontvangt wat hij of zij nodig heeft? Ook hierin wijken we steeds meer af van het ‘solus Christus’, het getuigenis van de Reformatie, waarin het alleen om Christus handelt!
Tot eer van de Here God
We leven in een maatschappij waarin de mens zichzelf tot middelpunt gesteld heeft. De opgroeiende kinderen zijn als het ware de ‘godjes’ van deze eeuw. Onderwijzers vinden het maar knap moeilijk om ouders die verontrust zijn uit de buurt te houden. Ouders denken het vaak beter te weten dan de leerkrachten zelf, bemoeien zich met het lesgeven en als het hen niet aanstaat kiezen ze voor de rechtsgang!
Bij de opkomende generatie zien we in toenemende mate dat alles om de mens draait. Ook in het christendom ervaren we steeds meer dat de mens er van overtuigd is dat God er voor ons is. Iemand zei nog niet zolang geleden, dat God tot een soort ‘mantelzorger’ verworden is. Iemand die er voor jou is en je dat geeft wat je nodig hebt. Dit is een voortvloeisel van het Griekse denken, waarin de goden er voor de mensen zijn. In het Hebreeuwse denken is deze denkwijze precies andersom. De mens is er voor God, om Hem te dienen. We zijn er tot de eer van God, vandaar het ‘soli Deo Gloria’, dat alles van de reformatie samenvat.
Een boodschap voor vandaag
Heeft de Reformatie ons ook nu nog wat te zeggen? Zeker, heel veel. De boodschap die via de Reformatie naar ons toekomt is actueler dan ooit! Rust de zekerheid van ons behoud alleen op genade door het geloof in de Here Jezus Christus? Is Gods Woord, de Bijbel, voor u nog steeds de enige bron van Goddelijk gezag? En is uw leven in overeenstemming met de boodschap van Gods Woord? Gaat het in ons leven om Christus alleen, of lopen we mensen na die ons leven een andere koers geven? Leven we een leven, waarin de Here God geëerd wordt of leven we ons leven alleen tot eigen eer?
Met de boodschap van de Reformatie: alleen genade, alleen geloof, alleen de Schrift, alleen Christus en alleen de eer van God wordt Romeinen 12:2 werkelijkheid in ons leven: ‘En wordt niet gelijkvormig aan deze wereld, maar wordt hervormd door de vernieuwing van uw denken, opdat gij moogt erkennen wat de wil van God is, het goede en volkomene.’
Theo Niemeijer
Wat vijfhonderd jaar geleden in Wittenberg gebeurde, vond in het verleden onder het volk Israël ook regelmatig plaats. Toen Hizkia, zo'n tweehonderd jaar na koning Salomo, op vijfentwintigjarige leeftijd koning werd, had het volk de Here God vergeten, de tempel verwaarloosd en zich aan andere goden verbonden. Hizkia opende de tempel, liet deze reinigen en stelde weer opnieuw de tempeldienst in. Het gevolg was de uitbundige vreugde van het volk, het ongekend feestelijke vieren van het Paasfeest en de bevrijding van dreigende vijanden (zie 2 Kronieken 29-32).
Een golfbeweging
Zeventig jaar later was er weer opnieuw een opleving onder het volk nodig. We lezen over koning Josia, dat Hij deed wat recht is in de ogen van de Here en hier rechts, noch links van afweek. Kort na zijn troonbestijging vond men het ‘Wetboek’, Gods Woord, dat al vele jaren een vergeten boek was. Het openen en lezen van dit vergeten boek bracht een grote omwenteling in de situatie van het volk. Toen de koning de woorden van het boek hoorde, scheurde hij zijn klederen en riep uit: ‘Wij hebben de woorden van dit boek niet in acht genomen en niet gehandeld overeenkomstig al wat in dit boek geschreven staat’ (2 Kronieken 34:19-21). Ook deze opleving leidde tot een onvergetelijke viering van het Paasfeest!
In de geschiedenis van Israël zien we regelmatig deze golfbeweging terugkomen, waarbij het volk na een periode van verval weer teruggeroepen werd tot zijn God. Wat Israël meemaakte, maakt de gemeente net zo goed mee. We lezen immers, dat al deze gebeurtenissen als voorbeeld voor ons, de gemeente, opgeschreven werden (1 Korintiërs 10:1-11)!
Luther was radicaal
Maarten Luther was erg radicaal. Net zoals koning Josia week hij, als het om de waarheid ging, naar rechts, noch naar links. In zijn radicalisme werd, als het aan hem lag, de brief van Jakobus niet in de Bijbel opgenomen en maakte hij opmerkingen over het ongelovige Joodse volk die geestelijk ontoelaatbaar en ongepast waren. Laten we duidelijk zijn, de Reformatie was niet foutloos en zeker niet volledig! De Reformatie bracht geen zicht op Gods bijzondere plan met het volk Israël en heeft weinig bijgedragen aan de boodschap van het profetische Woord en de verwachting van de komst van Christus.
De ontdekking van Luther
Natuurlijk heeft de Reformatie van vijfhonderd jaar geleden ons ook nu nog heel veel te zeggen. Luther ontdekte dat al zijn godsdienstigheid hem niet kon verlossen van zijn zonden. Hij ontdekte dat zijn verlossing en zijn heilszekerheid alleen berustte op de genade die in Christus naar ons toe gekomen is. De Romeinenbrief opende voor hem de ogen: de mens wordt niet door werken, maar alleen door het geloof gerechtvaardigd en behouden. Deze ontdekking strookte niet met de toen geldende leer en praktijk van de kerk. De goede werken, zelfkastijding en het betalen van aflaten vormden op z’n minst een belangrijk bestanddeel, op de weg naar de vergeving van zonden en verlossing.
De boodschap van alleen genade en alleen geloof (sola gratia en sola fide) is ook vandaag hoogst actueel! Geen enkele prestatie van onze kant draagt bij aan ons heil, alleen het werk dat Hij volbracht heeft kan ons verlossen.
De betekenis van de Bijbel
Zoals we zagen in de dagen van Josia, waarin men het vergeten wetboek vond, zo werd de Bijbel onder de wetten van Rome uitgehaald en weer opnieuw aan het kerkvolk gegeven. Het waren niet meer de woorden van de paus die het hoogste gezag vormden, maar de woorden van de Bijbel waarnaar men diende te luisteren en waaraan men zich toe kon vertrouwen. Zo werden er onder het pauselijk bevel heel wat kerkelijke wetten uitgevaardigd die helemaal geen draagvlak in de Bijbel hadden en dreef de kerk steeds verder weg van de Bijbelse waarheid.
Ook nu hebben we hier mee te maken. In hoeverre is ons kerkelijk leven gebouwd op het onveranderlijke Woord van God? Waarom proberen verschillende theologen van deze tijd de Bijbel aan te passen aan de geldende wetenschap en pogen sociologen Gods woord aan te passen aan de normen van de huidige maatschappij? Geloven we nog wel in Gods Woord dat nooit zal veranderen en gezaghebbend is voor de kerk, ons huwelijk en gezin, maar ook voor ons maatschappelijk leven? Kunnen ook wij met de reformatoren meezeggen: ‘sola Scriptura’?
Het draait om Christus
Hoe vaak gebeurt het niet dat bepaalde personen zo’n belangrijke plaats innemen, dat het allemaal om deze persoon draait? 1 Johannes 4:3 leert ons dat de geest van de antichrist Christus niet belijdt. In veel liederen die tegenwoordig in de kerk gezongen worden, gaat het steeds meer om ons zelf. Als we maar geliefd worden en waardevol zijn, wanneer we maar veilig zijn en op Hem kunnen vertrouwen, zit het wel goed. Wat is het belangrijk om ons in het zingen op Hem te richten en Hem in de liederen te eren. Gaat het in de prediking om ‘Christus en dien gekruisigd’, of over de christen zelf die met een goed leven gezegend wordt, een goed gevoel heeft en alles ontvangt wat hij of zij nodig heeft? Ook hierin wijken we steeds meer af van het ‘solus Christus’, het getuigenis van de Reformatie, waarin het alleen om Christus handelt!
Tot eer van de Here God
We leven in een maatschappij waarin de mens zichzelf tot middelpunt gesteld heeft. De opgroeiende kinderen zijn als het ware de ‘godjes’ van deze eeuw. Onderwijzers vinden het maar knap moeilijk om ouders die verontrust zijn uit de buurt te houden. Ouders denken het vaak beter te weten dan de leerkrachten zelf, bemoeien zich met het lesgeven en als het hen niet aanstaat kiezen ze voor de rechtsgang!
Bij de opkomende generatie zien we in toenemende mate dat alles om de mens draait. Ook in het christendom ervaren we steeds meer dat de mens er van overtuigd is dat God er voor ons is. Iemand zei nog niet zolang geleden, dat God tot een soort ‘mantelzorger’ verworden is. Iemand die er voor jou is en je dat geeft wat je nodig hebt. Dit is een voortvloeisel van het Griekse denken, waarin de goden er voor de mensen zijn. In het Hebreeuwse denken is deze denkwijze precies andersom. De mens is er voor God, om Hem te dienen. We zijn er tot de eer van God, vandaar het ‘soli Deo Gloria’, dat alles van de reformatie samenvat.
Een boodschap voor vandaag
Heeft de Reformatie ons ook nu nog wat te zeggen? Zeker, heel veel. De boodschap die via de Reformatie naar ons toekomt is actueler dan ooit! Rust de zekerheid van ons behoud alleen op genade door het geloof in de Here Jezus Christus? Is Gods Woord, de Bijbel, voor u nog steeds de enige bron van Goddelijk gezag? En is uw leven in overeenstemming met de boodschap van Gods Woord? Gaat het in ons leven om Christus alleen, of lopen we mensen na die ons leven een andere koers geven? Leven we een leven, waarin de Here God geëerd wordt of leven we ons leven alleen tot eigen eer?
Met de boodschap van de Reformatie: alleen genade, alleen geloof, alleen de Schrift, alleen Christus en alleen de eer van God wordt Romeinen 12:2 werkelijkheid in ons leven: ‘En wordt niet gelijkvormig aan deze wereld, maar wordt hervormd door de vernieuwing van uw denken, opdat gij moogt erkennen wat de wil van God is, het goede en volkomene.’
Theo Niemeijer
