Waarom systematische theologie? (deel 1)
Serie over de wezenlijke doctrines/leerstellingen van de Bijbel
Veel van de aankomende studenten van onze Bijbelschool kijken toch wat vreemd op als ze horen dat we in ons programma ook systematische theologie hebben opgenomen. Eerlijk gezegd reageren ze vaak niet erg enthousiast. Maar na de eerste weken studie gaan de studenten steeds meer het belang van dit vak inzien en worden ze steeds enthousiaster.
Nu klinkt de term ‘systematische theologie’ nogal moeilijk. Daarnaast heeft systematische theologie te maken met leerstellingen (dogma’s) en dan lijkt het ook nog eens stoffig. Leerstellingen kunnen ons echter helpen om een fundament te leggen van ons geloof en het geloofsleven te verdiepen. Hoewel je het niet meteen zou denken heeft systematische theologie te maken met het geloof van alle dag.
Wat zegt de Bijbel?
Een tijdje geleden ontmoette ik een jongeman van 30 jaar. Hij zag er vermoeid uit en was levensmoe. Hij was opgegroeid in een christelijk gezin. Zijn vader werkte hard, maar was niet veel thuis. Als zijn vader thuis was, zag hij het als zijn taak om de huisregels strak te hanteren. Deze jongeman was uiteindelijk het huis uitgegaan. Hij kreeg tegenslagen in zijn leven te verwerken en hij ging nadenken over zijn kinder- en jeugdtijd. Hij vroeg zich af wat rechtvaardig handelen eigenlijk betekent. Hij kwam er ook achter dat hij geen liefde kende, niet wist wat een vader-kind-relatie betekende en hoe hij dat in het licht van het Evangelie moest plaatsen. Dit alles maakte deze jongeman zwaarmoedig.
Een vrouw van 58 jaar is opgegroeid in een evangelische gemeente. Haar man overleed plotseling aan een hartaanval en ze stond er opeens alleen voor. Haar kinderen waren alle twee het huis al uit en ze voelde zich eenzaam. Ze klopte aan bij het pastoraal team van de gemeente om hulp. Ze vertelde haar verhaal en de goedbedoelende zuster vertelde dat God dit ook allemaal niet had gewild. Thuis gekomen ging de vrouw dit eens overdenken. Maar als God het overlijden van haar man niet had gewild waar was Hij dan in die tijd? Is Hij dan niet alomtegenwoordig, almachtig en heilig? Kan ik God en Zijn Woord dan nog wel vertrouwen? En wat zegt de Bijbel eigenlijk over het lijden van de mens?
Zomaar twee voorbeelden waarin je ziet dat het persoonlijke geloofsleven en de dingen die je meemaakt alles te maken hebben met Wie God is, met wie wij zijn en met het belang van Gods Woord. Ten diepste heeft dit te maken met leerstellingen en dus met systematische theologie. In een preek of een pastorale situatie ga je niet zeggen: “vanuit de systematische theologie gaan we nu leren…”. Maar in onderwijs voor een groep of in individueel onderwijs wordt, als het goed is, wel gebruik gemaakt van systematische theologie. In bovenstaande twee voorbeelden kunnen de volgende leerstellingen aan bod komen: het karakter van God; Gods voorzienigheid, rechtvaardigmaking en aanneming en ook de leerstelling over het lijden. Kortom, de dingen van ons leven en ons hart hebben te maken met gezonde dogma’s.
Geen encyclopedie
De Bijbel is niet een religieus boek met een bepaalde ideologie om na te volgen. Leerstellingen zijn ook niet een aantal religieuze gedachten die ooit op papier zijn gezet. Allereerst moeten we beseffen dat leerstellingen ontstaan vanuit het levende Woord van God. De Bijbel is een levensboek, door de Schepper gegeven aan Zijn schepselen. Gods schepselen vinden in het Woord hun levensdoel en hun levensvervulling. De Schepper vertelt in Zijn Boek Zijn bedoelingen met de wereld en met ons en rolt voor Zijn schepselen Zijn verlossingsplan uit. In de Bijbel vinden we geen systematische uitleg van verschillende thema’s. Soms is dat wel jammer. Het zou best wel eens fijn zijn om als in een encyclopedie het woord ‘verzoening’ op te zoeken en dan een complete uitleg te vinden. Maar helaas, zo werkt de Bijbel niet. De Bijbel is op een bovennatuurlijke wijze samengesteld en heeft een goddelijke bedoeling. De bedoeling van de Bijbel is dat de lezer ervan tot aanbidding van Zijn Schepper komt. De Bijbel is een Boek waarin Gods grote verlossingsverhaal wordt verteld. Het is Gods verhaal over Zijn plan en doel met Zijn creatie. Daarom kun je de Bijbel ook niet als encyclopedie gebruiken. Maar de Bijbel vertelt ons over Wie God is en over dingen die ik over mijzelf moet weten. Daarnaast leert de Bijbel hoe te leven in deze gevallen wereld. Wat ik moet weten over ieder gebied van mijn leven leer ik vanuit Zijn Woord.
De zegen van leerstellingen
Ten eerste bieden de leerstellingen van de Schrift een handige samenvatting voor verschillende thema’s van de Schrift. Door het kennen van deze verschillende thema’s leren we het grote verhaal van Gods plan steeds beter te begrijpen. De doctrine van de rechtvaardigmaking leert ons hoe een mens zonder of met het geloof zich verhoudt tot God. Maar door deze doctrine leren we ook wat genade en liefde is, wat ten diepste het verlossingswerk van de Heere Jezus inhoudt en hoe we kinderen van de Vader zijn geworden. Door het uitdiepen van deze leerstelling krijgen we een samenvatting van dingen waarvan we weten dat ze essentieel zijn voor ons geloofsleven. Door de systematische theologie bestuderen wij de hoofdpunten van het christelijke geloof. Een doctrine is ook een verklaring. Een leerstelling leert ons wat er historisch heeft plaatsgevonden en wat dat voor ons betekent. Het gaat daarom niet zozeer om de leer maar om dat wat er gebeurd is. De val van Adam en Eva, de roeping van Abraham, de kruisdood van Jezus, het lege graf, het begin van de gemeente. Al deze voorbeelden helpen ons om God te begrijpen, te zien wie wij zijn en Gods verlossingsplan te zien. Door de leerstelling gaan we begrijpen wat onze nood is en hoe God daarin heeft voorzien. Als het goed is verandert het leven met leerstellingen ook het hart. Doctrines leef je uit in de alledaagse dingen van het leven. Het overdenken van systematische theologie is bedoeld om te leiden tot transformatie op de verschillende gebieden van je leven; relaties, werk, hobby’s, financiën. Overspelige mensen worden trouw, wellustige mensen worden rein, boze mensen worden vredestichters, hebzuchtige mensen worden gevers, veeleisende mensen worden dienaars, trotse mensen worden nederig. Kortom, het doordenken van systematische theologie maakt van mensen die van nature aanbidders van zichzelf zijn, aanbidders van God.
De aankomende periode willen we in Het Zoeklicht zes leerstellingen onder de loep nemen: ·
De doctrine van het Woord van God;
De doctrine van God;
De doctrine van de mens;
De doctrine van de rechtvaardigmaking;
De doctrine van de aanneming;
De doctrine van de heiligmaking.
Hopelijk zullen jullie ervaren dat het bestuderen van deze thema’s niet saai, maar verrijkend is voor ons geloofsleven en dat het ons meer aanbidders van onze Schepper zal maken. Voor de verschillende thema’s zullen we in ieder geval gebruik maken van drie verschillende boeken:
Wayne Grudem, Bijbelse Theologie, essentieel onderwijs over christelijk geloof;
Louis Berkhof, Systematic Theology;
Paul David Tripp, Do you believe, 12 historic doctrines to change your everyday life.
Martin Penning
