Vrede op aarde
Feike ter Velde • 89 - 2013 • Uitgave: 26
Het ‘Ere zij God’ is tijdens de Kerstdagen het lied dat we allemaal graag willen zingen, thuis, in de kerkdienst, tijdens andere kerstfeesten waar dan ook. De melodie is bekend, de woorden zijn eenvoudig te onthouden en alles ligt makkelijk in het gehoor.
Het komt van de engelenzang in Lucas 2:14. Of de engelen gezongen hebben weten we niet. Zo niet dan zou het om een spreekkoor gaan. De boodschap van de engel en van de engelen was overweldigend: ‘Ere zij God in den hoge en vrede op aarde bij de mensen van het welbehagen.’
Gods welbehagen! Een geheimenis!
In 1916 nam Johannes de Heer het lied ‘Ere zij God’ op in een zangbundel voor het huisgezin en later in kerkelijke zangbundels en de bundel ‘Eenige Gezangen’ die in de Hervormde en Gereformeerde kerken in gebruik was. Het lied ‘Ere zij God’ is daardoor heel bekend geworden. Hét Kerstlied werd het. Het engelengezang werd ons kerstgezang. Waar we hier de nadruk op willen leggen is: ‘Vrede op aarde’ waarachter direct de toevoeging komt: ‘bij mensen des welbehagens’. Een duidelijk afbakening, een beperking dus. Geen algemene Vrede op aarde onder de volken! Die kwam er toen niet, die is er nog steeds niet, maar die komt wel! Want de toen geboren Messias is de Vredevorst!
De engelen brachten hier een actuele nieuwsboodschap: “Ga maar kijken in Bethlehem, dan zul je het zien” én een profetische boodschap: “Grote blijdschap voor heel het volk en vrede op aarde.” Anders dan de geleerde geestelijke leiders in Jeruzalem, die via koning Herodes werden ingelicht over de geboorte van de Messias (Matteüs 2:3-6), gingen deze eenvoudige herders wel kijken. En zij vonden Jozef en Maria met hun pasgeboren kind zoals de engel had gezegd. Het Woord van God werd voor deze herders werkelijkheid. Hun geloof ging over in een werkelijk zien. Hun geloof bleek gebaseerd op feiten!
Diepe Jodenhaat
Wij hebben het Woord van God in onze Bijbel. Dat Woord van God spreekt ons van de hedendaagse situatie in de wereld die te maken heeft met de vervulling van de profetieën, met Israëls bestaan na de terugkeer van de Joden uit de diaspora. En wat we toen zagen bij de eerste komst van de Messias zien we nu ook weer: vijandschap tegen Gods volk, tegen de staat Israël en ondersteuning van Israëls vijanden rondom het land. Een Engelse christelijke leider zei mij: “We zien dat vandaag de staat Israël geen zegen brengt in het Midden-Oosten, maar een vloek.” Ik kon hem niet van het tegendeel overtuigen. De Jodenhaat ziet er diep in en niet alleen bij de islamieten, ook bij veel christenen en humanisten.
Dankzij de studie van dr. J.G.B. Jansen (beter bekend als Hans Jansen, maar niet de arabist Hans Jansen!) weten we dat de Arabische Jodenhaat vooral vanuit Europa komt. Hij schreef daar een grote studie over, een boek vol van citaten en feiten uit de islamitische en Arabische wereld. Het past niet in een kerstnummer deze haat te verwoorden zoals die in Arabische schoolboeken aan kinderen wordt geleerd. Ze is erger dan de antisemitische cartoons in nazi-Duitsland in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog. Maarten Luther was een bekende hater van het Jodendom, maar ook de humanistische voorman Erasmus heeft zich op grove wijze uitgelaten over de Joden, hun religie en hun taal. Politici en media dragen dagelijks actief bij tot de moderne Jodenhaat in Europa als voedsel voor Arabische Jodenhaat. Een prachtig boek is ‘A State beyond The Pale – Europe’s problem with Israel’ van de Britse journalist Robin Shepherd. Helaas is het niet in het Nederlands vertaald. Het toont aan hoe vandaag de journalistiek in Europa vergiftigd is met Jodenhaat en haat jegens de staat Israël. Opnieuw dreigt in dit werelddeel waarin de zes miljoen werden omgebracht een nieuwe ramp. In deze wereld klinkt vandaag het ‘Ere Zij God’ en het ‘Vrede op aarde’!
Eeuwigdurende vrede
De engelen in Efrata’s velden hebben zich niet vergist. Zij kenden ook de profetieën van het Oude Testament en de toekomst van Israël vast wel. Zij hadden opdracht dit lied te zingen en Lucas vond het van belang het op te schrijven. Want de Messias voor Israël wordt ook de Vredevorst over de gehele wereld (Romeinen 15:8-12). De volken zullen eens meezingen met Israël over de eeuwigdurende vrede op aarde. In de hemel als hun woonplaats is het beroemde vers uit Jesaja zeker bekend:
‘Want een Kind is ons geboren, een Zoon is ons gegeven, en de heerschappij rust op zijn schouder en men noemt hem Wonderbare Raadsman, Sterke God, Eeuwige Vader, Vredevorst. Groot zal de heerschappij zijn en eindeloos de vrede op de troon van David en over zijn koninkrijk, doordat hij het sticht en grondvest met recht en gerechtigheid, van nu aan tot in eeuwigheid. De ijver van de HERE der heerscharen zal dit doen.’
De troon van David is hier erg belangrijk. Dat vinden we ook steeds in het Nieuwe Testament in Lucas 1:32,33 bij de aankondiging van Jezus’ geboorte en in Handelingen 15 opnieuw, bij de vraag hoe het moet met de heidenen die tot geloof gekomen zijn.
Steeds weer staat Israël, Jeruzalem en de Troon van David en zijn koninkrijk centraal. Hoe kan het dan zijn dat dit een thema is dat in de kerkelijke theologie volkomen is weg getheologiseerd. In ons land mogen we ons echter verheugen over de aandacht voor Israël waarmee ‘de kerk onlosmakelijk is verbonden’, zo is het in de PKN verwoord.
De engelen hebben met dit lied de eeuwen omspand. De Messias kwam tijdens het vierde wereldrijk – het Romeinse rijk – dat er tot het einde der tijden zal zijn om daarna, samen met de drie voorgaande rijken, te worden vernietigd en dan komt het Vrederijk. Zonder toedoen van mensenhanden komt dat van boven. De engelen zullen, samen met een grote schare, opnieuw zingen met een woord dat we niet in Efrata’s velden hebben gehoord: Halleluja! Vier keer zal het galmen door de hemelse portalen en door Gods prachtige troonzaal. Want Babel – het gouden hoofd van de vier wereldrijken – is gevallen en daarmee alle wereldse machten. Het Vrederijk is gekomen, de aarde verlost, de schepping hersteld, de Gemeente thuisgekomen en Israël tot zijn doel en bestemming gekomen. Jesjoea – dat is Jezus – is Koning in Jeruzalem! Grote vrede op aarde!
Feike ter Velde
Het komt van de engelenzang in Lucas 2:14. Of de engelen gezongen hebben weten we niet. Zo niet dan zou het om een spreekkoor gaan. De boodschap van de engel en van de engelen was overweldigend: ‘Ere zij God in den hoge en vrede op aarde bij de mensen van het welbehagen.’
Gods welbehagen! Een geheimenis!
In 1916 nam Johannes de Heer het lied ‘Ere zij God’ op in een zangbundel voor het huisgezin en later in kerkelijke zangbundels en de bundel ‘Eenige Gezangen’ die in de Hervormde en Gereformeerde kerken in gebruik was. Het lied ‘Ere zij God’ is daardoor heel bekend geworden. Hét Kerstlied werd het. Het engelengezang werd ons kerstgezang. Waar we hier de nadruk op willen leggen is: ‘Vrede op aarde’ waarachter direct de toevoeging komt: ‘bij mensen des welbehagens’. Een duidelijk afbakening, een beperking dus. Geen algemene Vrede op aarde onder de volken! Die kwam er toen niet, die is er nog steeds niet, maar die komt wel! Want de toen geboren Messias is de Vredevorst!
De engelen brachten hier een actuele nieuwsboodschap: “Ga maar kijken in Bethlehem, dan zul je het zien” én een profetische boodschap: “Grote blijdschap voor heel het volk en vrede op aarde.” Anders dan de geleerde geestelijke leiders in Jeruzalem, die via koning Herodes werden ingelicht over de geboorte van de Messias (Matteüs 2:3-6), gingen deze eenvoudige herders wel kijken. En zij vonden Jozef en Maria met hun pasgeboren kind zoals de engel had gezegd. Het Woord van God werd voor deze herders werkelijkheid. Hun geloof ging over in een werkelijk zien. Hun geloof bleek gebaseerd op feiten!
Diepe Jodenhaat
Wij hebben het Woord van God in onze Bijbel. Dat Woord van God spreekt ons van de hedendaagse situatie in de wereld die te maken heeft met de vervulling van de profetieën, met Israëls bestaan na de terugkeer van de Joden uit de diaspora. En wat we toen zagen bij de eerste komst van de Messias zien we nu ook weer: vijandschap tegen Gods volk, tegen de staat Israël en ondersteuning van Israëls vijanden rondom het land. Een Engelse christelijke leider zei mij: “We zien dat vandaag de staat Israël geen zegen brengt in het Midden-Oosten, maar een vloek.” Ik kon hem niet van het tegendeel overtuigen. De Jodenhaat ziet er diep in en niet alleen bij de islamieten, ook bij veel christenen en humanisten.
Dankzij de studie van dr. J.G.B. Jansen (beter bekend als Hans Jansen, maar niet de arabist Hans Jansen!) weten we dat de Arabische Jodenhaat vooral vanuit Europa komt. Hij schreef daar een grote studie over, een boek vol van citaten en feiten uit de islamitische en Arabische wereld. Het past niet in een kerstnummer deze haat te verwoorden zoals die in Arabische schoolboeken aan kinderen wordt geleerd. Ze is erger dan de antisemitische cartoons in nazi-Duitsland in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog. Maarten Luther was een bekende hater van het Jodendom, maar ook de humanistische voorman Erasmus heeft zich op grove wijze uitgelaten over de Joden, hun religie en hun taal. Politici en media dragen dagelijks actief bij tot de moderne Jodenhaat in Europa als voedsel voor Arabische Jodenhaat. Een prachtig boek is ‘A State beyond The Pale – Europe’s problem with Israel’ van de Britse journalist Robin Shepherd. Helaas is het niet in het Nederlands vertaald. Het toont aan hoe vandaag de journalistiek in Europa vergiftigd is met Jodenhaat en haat jegens de staat Israël. Opnieuw dreigt in dit werelddeel waarin de zes miljoen werden omgebracht een nieuwe ramp. In deze wereld klinkt vandaag het ‘Ere Zij God’ en het ‘Vrede op aarde’!
Eeuwigdurende vrede
De engelen in Efrata’s velden hebben zich niet vergist. Zij kenden ook de profetieën van het Oude Testament en de toekomst van Israël vast wel. Zij hadden opdracht dit lied te zingen en Lucas vond het van belang het op te schrijven. Want de Messias voor Israël wordt ook de Vredevorst over de gehele wereld (Romeinen 15:8-12). De volken zullen eens meezingen met Israël over de eeuwigdurende vrede op aarde. In de hemel als hun woonplaats is het beroemde vers uit Jesaja zeker bekend:
‘Want een Kind is ons geboren, een Zoon is ons gegeven, en de heerschappij rust op zijn schouder en men noemt hem Wonderbare Raadsman, Sterke God, Eeuwige Vader, Vredevorst. Groot zal de heerschappij zijn en eindeloos de vrede op de troon van David en over zijn koninkrijk, doordat hij het sticht en grondvest met recht en gerechtigheid, van nu aan tot in eeuwigheid. De ijver van de HERE der heerscharen zal dit doen.’
De troon van David is hier erg belangrijk. Dat vinden we ook steeds in het Nieuwe Testament in Lucas 1:32,33 bij de aankondiging van Jezus’ geboorte en in Handelingen 15 opnieuw, bij de vraag hoe het moet met de heidenen die tot geloof gekomen zijn.
Steeds weer staat Israël, Jeruzalem en de Troon van David en zijn koninkrijk centraal. Hoe kan het dan zijn dat dit een thema is dat in de kerkelijke theologie volkomen is weg getheologiseerd. In ons land mogen we ons echter verheugen over de aandacht voor Israël waarmee ‘de kerk onlosmakelijk is verbonden’, zo is het in de PKN verwoord.
De engelen hebben met dit lied de eeuwen omspand. De Messias kwam tijdens het vierde wereldrijk – het Romeinse rijk – dat er tot het einde der tijden zal zijn om daarna, samen met de drie voorgaande rijken, te worden vernietigd en dan komt het Vrederijk. Zonder toedoen van mensenhanden komt dat van boven. De engelen zullen, samen met een grote schare, opnieuw zingen met een woord dat we niet in Efrata’s velden hebben gehoord: Halleluja! Vier keer zal het galmen door de hemelse portalen en door Gods prachtige troonzaal. Want Babel – het gouden hoofd van de vier wereldrijken – is gevallen en daarmee alle wereldse machten. Het Vrederijk is gekomen, de aarde verlost, de schepping hersteld, de Gemeente thuisgekomen en Israël tot zijn doel en bestemming gekomen. Jesjoea – dat is Jezus – is Koning in Jeruzalem! Grote vrede op aarde!
Feike ter Velde
