Vragen - jrg.75-15
ds. Theo Niemeijer • 75 - 1999/2000 • Uitgave: 15
In Het Zoeklicht van 26 juni j.l. schrijft u over de chronologische volgorde van Openbaring 21:1-8 en 21:9-22:5. Het laatste gedeelte zou plaats vinden tijdens het Vrederijk hier op aarde en het eerste gedeelte pas daarna, dus precies in omgekeerde volgorde. Ik heb altijd geleerd dat tijdens het Vrede-rijk de derde tempel in Jeruzalem herbouwd zal zijn. In 21:22 lees ik echter, dat er geen tempel zal zijn. Hoe moet ik dit dan verklaren, want dit gedeelte gaat dan toch over de periode van het Vrederijk? (M.S. te V.)
Antwoord:
In de desbetreffende vragenrubriek heb ik de mogelijkheid geopperd, dat deze volgorde zo zou kunnen zijn. Het lijkt er ook op, dat Openbaring 21:1-8 het sluitstuk van Openbaring vormt en dat 21:9-22:5 hieraan voorafgaat.
Wanneer dit zo zou zijn, dan moeten we het hemelse Jeruzalem als een soort Metropool, een 'Lichtstad' zien, die boven de aarde hangt en waaruit het licht op aarde schijnt en de heiligen op de aarde zullen regeren. In dit hemelse Jeruzalem zal inderdaad geen tempel zijn omdat dit hemelse Jeruzalem één grote tempel van de Here God en het Lam is. Tegelijkertijd is dan op aarde nog wel het aardse Jeruzalem aanwezig en daar op aarde, in dit aardse Jeruzalem, zal tijdens het Vrederijk wel een tempel aanwezig zijn. In het hemelse Jeruzalem, dat tijdens het vrederijk boven de aarde zweeft, zal dus geen tempel zijn, maar in het aardse Jeruzalem zal de tempel, zoals beschreven in de laatste hoofdstukken in Ezechiël aanwezig zijn.
In Jeremia 31:31 lees ik over het 'Nieuwe verbond', dat de Here met het volk Israël in de toekomst zal sluiten. Wordt hiermee hetzelfde verbond bedoeld als 'de beker van het nieuwe verbond' tijdens de Avondmaalsviering? (I.E. te D)
Antwoord:
Het oude verbond werd gesloten op grond van het bloed van dieren, dat de zonde nooit echt wegnemen kon. Het nieuwe verbond werd gesloten op grond van het bloed van de Here Jezus, dat ons reinigt van alle zonden. Bij het oude verbond gold de prestatie van de mens zelf, terwijl bij het nieuwe verbond alleen het werk van de Here Jezus, volbracht aan het kruis op Golgotha, geldt.
Het oude verbond was beperkt tot de natie Israël, terwijl het nieuwe verbond alle verlosten omvat. Daarbij moeten we niet vergeten, dat de uitwerking van het nieuwe verbond voor Israël wel anders is, dan voor de gelovigen uit de heidenen. Het nieuwe verbond werd van kracht vanaf het moment waarop, als vrucht van het volbrachte werk op Golgotha en de daaropvolgende Opstanding en Hemelvaart van Christus, de Heilige Geest uitgestort werd in het hart van de gelovigen. Bij de wetgeving op de berg Sinaï kwam de wet, geschreven op stenen tafelen, in de handen van Mozes naar beneden. Bij de uitstorting van de Heilige Geest werd Gods wet in ons hart geschreven als op 'tafelen van vlees'. Bij de wetgeving op de Sinaï stierven ongeveer 3000 mensen omdat ze rondom het gouden kalf dansten. Bij de uitstorting van de Heilige Geest kwamen ongeveer 3000 zielen tot het geloof, waarmee ze aan de gemeente toegevoegd werden.
In de Hebreeënbrief lezen we dat alles, wat met het oude verbond te maken had, slechts een schaduw was van de werkelijkheid, die in Christus naar ons toegekomen is. Het nieuwe verbond betekent voor ons, dat we in het bloed van Christus van deze wereld losgekocht zijn, vergeving en rechtvaardiging ontvangen hebben en door het bloed van het Lam gekocht en betaald zijn om zijn eigendom te worden. Voor Israël gaat dit nieuwe verbond nog een stap verder. De relatie die vroeger tussen Israël en de Here God bestond, maar waarin Israël ontrouw geworden was, zal ook weer hersteld worden. Hier ligt dus een duidelijk verschil. Van een verbond, zoals tussen Israël en de Here God bestond, was tussen de heidenen en de Here God geen sprake.
Zo lezen we in Gods Woord, dat het nieuwe verbond tussen de Here God en zijn oude verbondsvolk Israël zal resulteren in de vervulling van vele beloften vanuit het Oude Testament. Naast alle zegeningen, die de gemeente reeds nu al vanuit dit nieuwe verbond ontvangen heeft zal door deze nieuwe verbondssluiting het volk Israël zowel nationaal als geestelijk hersteld worden. Het zal een volk worden, dat tot op de laatste man de Here zal kennen en belijden. Het volk zal tot een wereldwijde zegen worden voor alle mensen op aarde. Vanuit Israël zal de gehele wereldbevolking wetsonderricht ontvangen.. .u begrijpt het wel, het gaat hier allemaal om de toegevoegde waarde van het nieuwe verbond met Israël. Wanneer je hiermee bezig bent, besef je iets van de 'heerlijkheid der verbonden', waarover Paulus het heeft in de Romeinenbrief en de voorrechten van Israël opsomt.
Verder lees ik ook nog wel eens, dat de Grote Verdrukking plaats gevonden heeft tijdens de diaspora van Israël en dan met name tijdens de Holocaust.
Antwoord:
Over de diaspora lezen we al in Deuteronomium 28:6467 "De Here zal u verstrooien onder alle natiën van het ene einde der aarde tot het andere… Gij zult onder de volkeren geen rust vinden noch een rustplaats voor uw voetzool; de Here zal u daar een bevend hart geven, ogen vol heimwee en een kwijnende ziel. Zonder ophouden zal uw leven in gevaar verkeren; des nachts en des daags zult gij opschrikken en van uw leven niet zeker zijn. Des morgens zult gij zeggen: Was het maar avond en des avonds zult gij zeggen: Was het maar morgen - vanwege de vrees, die uw hart vervult, en vanwege het schouwspel, dat uw ogen zien'.
Zo'n 3500 jaar geleden heeft Mozes deze woorden, geïnspireerd door de Heilige Geest, uitgesproken. Niet alleen tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar gedurende vele honderden jaren heeft het volk Israël bovengenoemde situatie ondervonden.
Wanneer het echter om de Grote Verdrukking gaat, dan hebben we met andere zaken te doen. In Gods Woord leren we duidelijk, dat de Grote Verdrukking onmiddellijk voorafgaat aan de wederkomst van Christus. Aangezien de Tweede Wereldoorlog niet direct aan zijn wederkomst voorafgegaan is en er nu al bijna 55 jaar tussen liggen, kunnen we de holocaust niet gelijk stellen met de Grote Verdrukking.
De Grote Verdrukking wordt in het Oude testament aangekondigd als:
• De Dag des Heren (meedogenloos met verbolgenheid en brandende toom… Jesaja 13)
• De tijd van benauwdheid voor Jacob (maar daaruit zal hij gered worden… (Jeremia 30)
• De laatste jaarweek (waarin God zijn herstel-plan met Israël afrondt… Daniël 9)
Tijdens het Zoeklicht Seminar "Bijbels Toekomstverwachting" wordt dit uitvoerig behandeld.
Van J. N. te E kreeg ik een brief, waarin zij over de bijzondere roeping en openbaringen van Maria schrijft. U sluit ook informatie over de boodschappen van Jezus aan Marguerite bij. De Paus kent haar persoonlijk en met Pinksteren waren 28 bisschoppen, 90 priesters en 12000 gelovigen uit 80 landen naar de RAI in Amsterdam gekomen. In het kort wil ik hier even op ingaan.
Antwoord:
Hartelijk dank voor uw brief, waarin u aangeeft, dat 'wij, protestanten' zo slecht op de hoogte zijn van de bijzondere rol van Maria en de verschijningen en boodschappen, die tot ons gekomen zijn. Laat ik u allereerst zeggen, dat de naam 'protestant' me nu niet zo aanspreekt. Zeker, de Reformatie is begonnen met een heftig protest van Luther, die de leer van de kerk vergeleek met de Bijbel en tot de ontstellende ontdekking kwam, dat er tussen de leer van de Bijbel en de leer van de kerk een gapende kloof ontstaan was. 'Alleen de Schrift, alleen het geloof en alleen de genade' was zijn oproep, die de kerk op haar fundamenten deed schudden. Het fundament, waarop de kerk geboren is: de Schrift, de Genade en het Geloof, bleek door uitspraken en leringen van hoog geplaatsten in de kerk ondergraven te zijn, waardoor de kerk eigenlijk geen bestaansrecht meer had. De kerk moest gecorrigeerd worden en weer terug naar de Bijbel! Helaas is dit maar gedeeltelijk gebeurd. Dit 'terug naar de Bijbel' spreekt mij veel meer aan, dan de naam 'protestant'. Toch vraagt de huidige tijd weer opnieuw om moedige mensen zoals Luther, die bereid zijn te protesteren tegen het minimale en vaak benedenmaatse bijbelgebruik in de gevestigde kerken, maar helaas de laatste tijd, ook steeds meer in Evangelische gemeenten! "Het Woord van Christus wone rijkelijk in u…" is de wens van Paulus voor de kerk in Colosse. Woont het Woord van God werkelijk rijkelijk in uw kerk, in uw persoonlijk leven en in uw gezin?
De kerk is van haar fundament afgedwaald omdat ze meer aandacht gaf aan buitenbijbelse openbaringen, visioenen, mystiek, leerstellingen e.d. Dit gevaar is nooit weggeweest en dreigt het voortbestaan van de kerk opnieuw! God spreekt vandaag door zijn volmaakt, gezaghebbend, feilloos en compleet Woord, de Bijbel, tot de gemeente. Alles wat de Here mij te zeggen heeft staat in de Bijbel en daar staat voor mij echt genoeg in en alleen over de inhoud van dit heilige Boek, zal de Here mij rekenschap vragen. Velen strekken zich uit naar buiten-bijbelse openbaringen en willen niet via de Bijbel, maar rechtstreeks God horen spreken. Dit leidt tot grote verwarring en verleiding binnen de kerk. Paulus schrijft hierover. "Maar al zouden wij, of een engel uit de hemel u een ander evangelie verkondigen, afwijkend van hetgeen wij u verkondigd hebben.. .die zij vervloekt" (Galaten 1:8). Telkens worden we in de Bijbel opgeroepen om ons niet af te laten leiden van de Bijbel. Ook de boodschappen van Jezus aan Marguerite zie ik vanuit deze optiek. Ze staan voor mij niet op een zelfde niveau als de woorden uit de Bijbel. Verder is het heel belangrijk te weten, dat de Bijbel ons leert, dat er één God en ook één Middelaar is (1 Timotheus 2:5). Deze Ene Middelaar is niemand anders dan de Here Jezus. Dit is niet Maria of één van de andere heiligen. De Bijbel laat ons weten, dat Maria een hele bijzondere vrouw was en dat de Here een uitzonderlijk plan met haar had. Toch lezen we, dat de Here Jezus aan het begin van zijn officieel optreden haar middelaarschap resoluut afwees met de woorden: "Wat heb ik met u van node", waarop zij later tot de bedienden van de bruiloft in Kana zei: "Wat Hij u zegt, doet dat!" (Johannes 2:4.5).
Verder wordt de leer, dat Maria na de Here Jezus geen kinderen meer gekregen heeft door de Bijbel tegengesproken. De Bijbel leert dit nergens, er wordt juist in Marcus 6 over de broers en zusters van de Here Jezus gesproken: "Is dit niet de timmerman, de zoon van Maria (Jozef was toen waarschijnlijk al overleden), en de broeder van Jacobus en Jozef en Judas en Simon en behoren zijn zusters hier niet bij ons? Hier wordt ons heel duidelijk geleerd, dat Maria na de geboorte van Christus nog vier zonen en enkele dochters gekregen heeft. Zonen, waarvan we verderop in de Bijbel nog meer over horen (Handelingen 15:13 en Judas 1) en dochters, die met mannen uit Nazareth getrouwd waren. Dit bevestigt ook Mattheus 1:25 "en Jozef had geen gemeenschap met Maria, voordat zij een zoon (Jezus) gebaard had". Na de geboorte van Christus hebben Jozef en Maria als echtpaar geleefd en hebben zonen en dochters gekregen. Anders kan ik het niet in de Bijbel lezen. Ook hierin moeten we leren terug te gaan naar de Bijbel! Natuurlijk gaat het in het aangehaalde gedeelte om halfbroers en -zusters van de Here Jezus omdat zij wel dezelfde moeder, maar niet dezelfde vader hadden!
ds. Theo Niemeijer
Antwoord:
In de desbetreffende vragenrubriek heb ik de mogelijkheid geopperd, dat deze volgorde zo zou kunnen zijn. Het lijkt er ook op, dat Openbaring 21:1-8 het sluitstuk van Openbaring vormt en dat 21:9-22:5 hieraan voorafgaat.
Wanneer dit zo zou zijn, dan moeten we het hemelse Jeruzalem als een soort Metropool, een 'Lichtstad' zien, die boven de aarde hangt en waaruit het licht op aarde schijnt en de heiligen op de aarde zullen regeren. In dit hemelse Jeruzalem zal inderdaad geen tempel zijn omdat dit hemelse Jeruzalem één grote tempel van de Here God en het Lam is. Tegelijkertijd is dan op aarde nog wel het aardse Jeruzalem aanwezig en daar op aarde, in dit aardse Jeruzalem, zal tijdens het Vrederijk wel een tempel aanwezig zijn. In het hemelse Jeruzalem, dat tijdens het vrederijk boven de aarde zweeft, zal dus geen tempel zijn, maar in het aardse Jeruzalem zal de tempel, zoals beschreven in de laatste hoofdstukken in Ezechiël aanwezig zijn.
In Jeremia 31:31 lees ik over het 'Nieuwe verbond', dat de Here met het volk Israël in de toekomst zal sluiten. Wordt hiermee hetzelfde verbond bedoeld als 'de beker van het nieuwe verbond' tijdens de Avondmaalsviering? (I.E. te D)
Antwoord:
Het oude verbond werd gesloten op grond van het bloed van dieren, dat de zonde nooit echt wegnemen kon. Het nieuwe verbond werd gesloten op grond van het bloed van de Here Jezus, dat ons reinigt van alle zonden. Bij het oude verbond gold de prestatie van de mens zelf, terwijl bij het nieuwe verbond alleen het werk van de Here Jezus, volbracht aan het kruis op Golgotha, geldt.
Het oude verbond was beperkt tot de natie Israël, terwijl het nieuwe verbond alle verlosten omvat. Daarbij moeten we niet vergeten, dat de uitwerking van het nieuwe verbond voor Israël wel anders is, dan voor de gelovigen uit de heidenen. Het nieuwe verbond werd van kracht vanaf het moment waarop, als vrucht van het volbrachte werk op Golgotha en de daaropvolgende Opstanding en Hemelvaart van Christus, de Heilige Geest uitgestort werd in het hart van de gelovigen. Bij de wetgeving op de berg Sinaï kwam de wet, geschreven op stenen tafelen, in de handen van Mozes naar beneden. Bij de uitstorting van de Heilige Geest werd Gods wet in ons hart geschreven als op 'tafelen van vlees'. Bij de wetgeving op de Sinaï stierven ongeveer 3000 mensen omdat ze rondom het gouden kalf dansten. Bij de uitstorting van de Heilige Geest kwamen ongeveer 3000 zielen tot het geloof, waarmee ze aan de gemeente toegevoegd werden.
In de Hebreeënbrief lezen we dat alles, wat met het oude verbond te maken had, slechts een schaduw was van de werkelijkheid, die in Christus naar ons toegekomen is. Het nieuwe verbond betekent voor ons, dat we in het bloed van Christus van deze wereld losgekocht zijn, vergeving en rechtvaardiging ontvangen hebben en door het bloed van het Lam gekocht en betaald zijn om zijn eigendom te worden. Voor Israël gaat dit nieuwe verbond nog een stap verder. De relatie die vroeger tussen Israël en de Here God bestond, maar waarin Israël ontrouw geworden was, zal ook weer hersteld worden. Hier ligt dus een duidelijk verschil. Van een verbond, zoals tussen Israël en de Here God bestond, was tussen de heidenen en de Here God geen sprake.
Zo lezen we in Gods Woord, dat het nieuwe verbond tussen de Here God en zijn oude verbondsvolk Israël zal resulteren in de vervulling van vele beloften vanuit het Oude Testament. Naast alle zegeningen, die de gemeente reeds nu al vanuit dit nieuwe verbond ontvangen heeft zal door deze nieuwe verbondssluiting het volk Israël zowel nationaal als geestelijk hersteld worden. Het zal een volk worden, dat tot op de laatste man de Here zal kennen en belijden. Het volk zal tot een wereldwijde zegen worden voor alle mensen op aarde. Vanuit Israël zal de gehele wereldbevolking wetsonderricht ontvangen.. .u begrijpt het wel, het gaat hier allemaal om de toegevoegde waarde van het nieuwe verbond met Israël. Wanneer je hiermee bezig bent, besef je iets van de 'heerlijkheid der verbonden', waarover Paulus het heeft in de Romeinenbrief en de voorrechten van Israël opsomt.
Verder lees ik ook nog wel eens, dat de Grote Verdrukking plaats gevonden heeft tijdens de diaspora van Israël en dan met name tijdens de Holocaust.
Antwoord:
Over de diaspora lezen we al in Deuteronomium 28:6467 "De Here zal u verstrooien onder alle natiën van het ene einde der aarde tot het andere… Gij zult onder de volkeren geen rust vinden noch een rustplaats voor uw voetzool; de Here zal u daar een bevend hart geven, ogen vol heimwee en een kwijnende ziel. Zonder ophouden zal uw leven in gevaar verkeren; des nachts en des daags zult gij opschrikken en van uw leven niet zeker zijn. Des morgens zult gij zeggen: Was het maar avond en des avonds zult gij zeggen: Was het maar morgen - vanwege de vrees, die uw hart vervult, en vanwege het schouwspel, dat uw ogen zien'.
Zo'n 3500 jaar geleden heeft Mozes deze woorden, geïnspireerd door de Heilige Geest, uitgesproken. Niet alleen tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar gedurende vele honderden jaren heeft het volk Israël bovengenoemde situatie ondervonden.
Wanneer het echter om de Grote Verdrukking gaat, dan hebben we met andere zaken te doen. In Gods Woord leren we duidelijk, dat de Grote Verdrukking onmiddellijk voorafgaat aan de wederkomst van Christus. Aangezien de Tweede Wereldoorlog niet direct aan zijn wederkomst voorafgegaan is en er nu al bijna 55 jaar tussen liggen, kunnen we de holocaust niet gelijk stellen met de Grote Verdrukking.
De Grote Verdrukking wordt in het Oude testament aangekondigd als:
• De Dag des Heren (meedogenloos met verbolgenheid en brandende toom… Jesaja 13)
• De tijd van benauwdheid voor Jacob (maar daaruit zal hij gered worden… (Jeremia 30)
• De laatste jaarweek (waarin God zijn herstel-plan met Israël afrondt… Daniël 9)
Tijdens het Zoeklicht Seminar "Bijbels Toekomstverwachting" wordt dit uitvoerig behandeld.
Van J. N. te E kreeg ik een brief, waarin zij over de bijzondere roeping en openbaringen van Maria schrijft. U sluit ook informatie over de boodschappen van Jezus aan Marguerite bij. De Paus kent haar persoonlijk en met Pinksteren waren 28 bisschoppen, 90 priesters en 12000 gelovigen uit 80 landen naar de RAI in Amsterdam gekomen. In het kort wil ik hier even op ingaan.
Antwoord:
Hartelijk dank voor uw brief, waarin u aangeeft, dat 'wij, protestanten' zo slecht op de hoogte zijn van de bijzondere rol van Maria en de verschijningen en boodschappen, die tot ons gekomen zijn. Laat ik u allereerst zeggen, dat de naam 'protestant' me nu niet zo aanspreekt. Zeker, de Reformatie is begonnen met een heftig protest van Luther, die de leer van de kerk vergeleek met de Bijbel en tot de ontstellende ontdekking kwam, dat er tussen de leer van de Bijbel en de leer van de kerk een gapende kloof ontstaan was. 'Alleen de Schrift, alleen het geloof en alleen de genade' was zijn oproep, die de kerk op haar fundamenten deed schudden. Het fundament, waarop de kerk geboren is: de Schrift, de Genade en het Geloof, bleek door uitspraken en leringen van hoog geplaatsten in de kerk ondergraven te zijn, waardoor de kerk eigenlijk geen bestaansrecht meer had. De kerk moest gecorrigeerd worden en weer terug naar de Bijbel! Helaas is dit maar gedeeltelijk gebeurd. Dit 'terug naar de Bijbel' spreekt mij veel meer aan, dan de naam 'protestant'. Toch vraagt de huidige tijd weer opnieuw om moedige mensen zoals Luther, die bereid zijn te protesteren tegen het minimale en vaak benedenmaatse bijbelgebruik in de gevestigde kerken, maar helaas de laatste tijd, ook steeds meer in Evangelische gemeenten! "Het Woord van Christus wone rijkelijk in u…" is de wens van Paulus voor de kerk in Colosse. Woont het Woord van God werkelijk rijkelijk in uw kerk, in uw persoonlijk leven en in uw gezin?
De kerk is van haar fundament afgedwaald omdat ze meer aandacht gaf aan buitenbijbelse openbaringen, visioenen, mystiek, leerstellingen e.d. Dit gevaar is nooit weggeweest en dreigt het voortbestaan van de kerk opnieuw! God spreekt vandaag door zijn volmaakt, gezaghebbend, feilloos en compleet Woord, de Bijbel, tot de gemeente. Alles wat de Here mij te zeggen heeft staat in de Bijbel en daar staat voor mij echt genoeg in en alleen over de inhoud van dit heilige Boek, zal de Here mij rekenschap vragen. Velen strekken zich uit naar buiten-bijbelse openbaringen en willen niet via de Bijbel, maar rechtstreeks God horen spreken. Dit leidt tot grote verwarring en verleiding binnen de kerk. Paulus schrijft hierover. "Maar al zouden wij, of een engel uit de hemel u een ander evangelie verkondigen, afwijkend van hetgeen wij u verkondigd hebben.. .die zij vervloekt" (Galaten 1:8). Telkens worden we in de Bijbel opgeroepen om ons niet af te laten leiden van de Bijbel. Ook de boodschappen van Jezus aan Marguerite zie ik vanuit deze optiek. Ze staan voor mij niet op een zelfde niveau als de woorden uit de Bijbel. Verder is het heel belangrijk te weten, dat de Bijbel ons leert, dat er één God en ook één Middelaar is (1 Timotheus 2:5). Deze Ene Middelaar is niemand anders dan de Here Jezus. Dit is niet Maria of één van de andere heiligen. De Bijbel laat ons weten, dat Maria een hele bijzondere vrouw was en dat de Here een uitzonderlijk plan met haar had. Toch lezen we, dat de Here Jezus aan het begin van zijn officieel optreden haar middelaarschap resoluut afwees met de woorden: "Wat heb ik met u van node", waarop zij later tot de bedienden van de bruiloft in Kana zei: "Wat Hij u zegt, doet dat!" (Johannes 2:4.5).
Verder wordt de leer, dat Maria na de Here Jezus geen kinderen meer gekregen heeft door de Bijbel tegengesproken. De Bijbel leert dit nergens, er wordt juist in Marcus 6 over de broers en zusters van de Here Jezus gesproken: "Is dit niet de timmerman, de zoon van Maria (Jozef was toen waarschijnlijk al overleden), en de broeder van Jacobus en Jozef en Judas en Simon en behoren zijn zusters hier niet bij ons? Hier wordt ons heel duidelijk geleerd, dat Maria na de geboorte van Christus nog vier zonen en enkele dochters gekregen heeft. Zonen, waarvan we verderop in de Bijbel nog meer over horen (Handelingen 15:13 en Judas 1) en dochters, die met mannen uit Nazareth getrouwd waren. Dit bevestigt ook Mattheus 1:25 "en Jozef had geen gemeenschap met Maria, voordat zij een zoon (Jezus) gebaard had". Na de geboorte van Christus hebben Jozef en Maria als echtpaar geleefd en hebben zonen en dochters gekregen. Anders kan ik het niet in de Bijbel lezen. Ook hierin moeten we leren terug te gaan naar de Bijbel! Natuurlijk gaat het in het aangehaalde gedeelte om halfbroers en -zusters van de Here Jezus omdat zij wel dezelfde moeder, maar niet dezelfde vader hadden!
ds. Theo Niemeijer
