Verlangen naar eenheid
Feike ter Velde • 89 - 2013 • Uitgave: 23
Onlangs vond er een soort nationale synode plaats, waarin kerken en bewegingen, reformatorisch en evangelisch, elkaar ontmoeten en naar elkaar luisterden. De drijfveer erachter is het wijdverbreid verlangen naar eenheid onder christenen. De christenheid wordt steeds verder teruggedrongen in de samenleving, de kerkverlating gaat maar door, jongeren haken massaal af, de EO maakt er een tv-praatprogramma van: Adieu God? Kortom: de toestand is alarmerend slecht! Is eenheid het antwoord op deze nood?
Het moet worden gezegd: de kerk, de christenheid wordt steeds kleiner. Christelijke politieke partijen zijn geslonken tot een dramatisch minimum. Onze hele christelijke geschiedenis wordt steeds meer omgeduid in een ‘rijke erfenis’ van het humanisme, zodat een volgende generatie helemaal niet meer bezig hoeft te zijn met onze christelijke geschiedenis. We zijn als cultuur teruggekeerd tot het heidendom. Het religieuze vacuüm dat zo ontstaat, wordt steeds meer opgevuld door de islam, hoewel dat door optimisten weer wordt tegengesproken.
De kerk had geen antwoord op de secularisatie van de samenleving en heeft die ‘strijd’ verloren. Dat was voor mij het trieste beeld dat sprak uit de nationale synode, waaraan tussen de zes- en zevenhonderd mensen uit vijfendertig kerkgenootschappen meededen. PowNews, een ordinaire opruiende zendgemachtigde binnen de publieke omroep, had drie pornosterren ingehuurd om met ontblote borsten het publiek te laten schrikken. En dat met ons aller omroepgeld! Uiteindelijk hielden zij toch hun kleding aan.
Het beeld
Het was een trieste bijeenkomst, omdat weliswaar door enkelen werd gezegd dat Christus de grond voor onze eenheid moet zijn en niet de kerk, maar dat sneed mijns inziens weinig hout. Onder ‘Christus’ moet worden verstaan de Christus der Schriften, niet de theologische of kerygmatische (in de prediking geschilderde) Christus, want die bestaat niet. Die Christus is in feite een afgod in vele varianten.
In het Reformatorisch Dagblad las ik nog enkele goede woorden van drs. I.A. Kole van de Gereformeerde Gemeente die hij daar in Dordrecht heeft gesproken, maar het werd in de krant helaas niet concreet uitgewerkt. Hij zei dat we moesten vasthouden aan de Bijbel als Woord van God, maar wat betekent dat concreet? Even laaide er een lichtpuntje in dat RD-artikel op door zijn zinsnede dat we een biddende Hogepriester in de hemel hebben die laat horen dat je met God verzoend moet worden!
Eenheid en verdeeldheid
Waar moet het om gaan als we oprecht snakken naar eenheid? En dat verlangen kan oprecht zijn, juist als je ziet dat de kerkelijke verdeeldheid dwars door gezinnen en vriendschappen heenloopt. Het is een verwoestende kracht en het roept hete hoofden en koude harten op. Het is een groot kwaad onder ons. Wij wonen in een dorp waar verschillende evangelische gemeenten zijn, die meestal niet eens met elkaar on speaking terms zijn. Maar waar moet het om gaan, als we spreken over de eenheid van de gemeente?
We moeten eerst kijken wat de Bijbel daarover zegt. We kunnen niets verwachten van kerk-politieke en vast wel intelligente en intellectuele gesprekken, als we niet bereid zijn ons voor God te verootmoedigen en de verdeeldheid als zonde te belijden. Maar we moeten ook naar het verleden kijken, naar de kerk in ons eigen land. Toen er nog geen evangelische beweging bestond was er al ook kerkelijke verdeeldheid. Je had de Remonstranten en de Contraremonstranten. Deze laatsten hebben het gewonnen van de Remonstranten op de Dordtse Synode in 1618. Het speerpunt was de uitverkiezingsleer. Er was geen sprake van dialoog, maar van een kerkelijk tribunaal. De Remonstranten stonden terecht. Zij bepleitten de vrije wil van een mens om zelf te kunnen kiezen. Hadden ze gelijk? Volgens mij niet! De Contraremonstranten bepleitten de uitverkiezing door God en meenden de leer te kunnen vastleggen in de Dordtse Leerregels. Hadden zij gelijk? Ik meen ook van niet, omdat je het geheimenis van Gods verkiezing niet in theologische verhandelingen kunt vastleggen. Had dat toen wel gemoeten? Ik meen van niet. We kunnen ons wel verheugen dat die Synode toen besloot de Bijbel in het Nederlands te vertalen (de Statenvertaling) die in 1637 klaar was.
Omdat de uitverkiezingsleer, zeg maar de Calvinistische leer, door de Contraremonstranten, zeg maar de Gereformeerden, zo werd vastgelegd, zijn veel theologen en dominees zich daarachter gaan verstoppen en weten niet hoe snel ze, ook vandaag(!), iemand die iets anders denkt of een ander taalgebruik heeft dan de tale Kanaäns, een remonstrant te noemen. Vooral publiekelijk, in kerkblaadjes en andere geschriften, maar nooit in een eerlijk gesprek.
Terug naar de Bijbel
Wat leert ons de Schrift? We moeten daar direct bij zeggen dat ook de uitverkiezing niet in theologische wiskundigheid kan worden uitgelegd of vastgelegd. Het is een geheimenis! Heeft een mens een vrije wil? Tot op zekere hoogte wel. Eva had ‘nee’ moeten zeggen tegen de slang in zijn duivelse verleiding. Had ze dat gekund? Had Adam het gekund? We weten het niet. We weten ook niet in hoeverre dit alles een deel van Gods heilsplan met mens en schepping.
Maar laten we de volgorde van Gods reddend handelen met de mens proberen in het vizier te krijgen. Eerst is daar de wedergeboorte! Dat is een scheppende handeling van de Heilige Geest in het diepste innerlijk van een mens. Is het hart wedergeboren, dan kan de diezelfde Geest in dat nieuwe hart geloof geven. Het zaligmakende geloof is een gave van God (Efeziërs 2:8-10). Nu komt het aan op de wil van die mens. Wil hij of zij dat geloof ontvangen? Wil hij of zij de Here Jezus als Redder en Here aannemen? Die vraag kan gerust met ‘ja’ worden beantwoord. Want daartoe heeft Gods Geest, die God is (!), al een werk gedaan. Eerder was dat niet het geval. ‘Er is niemand die God zoekt…ook niet één’ (Romeinen 3:11). De hele discussie van de vrije wil tussen Remonstranten en Contraremonstranten in de 17e eeuw had dáárover moeten gaan.
Ook vandaag
En daar moet het vandaag ook over gaan! Hoe weet een mens dat hij of zij wedergeboren is? Omdat er dat zaligmakende geloof in het hart is, dat geloof in de Here Jezus Christus als Redder en Here. Hij heeft een Nieuw Verbond gesloten met Israël(!), bij het Avondmaal, en wij heidenen zijn daar later bij gevoegd, door Gods ontferming (Romeinen 15:8). De kerk is hier helemaal aan voorbij gegaan, ook de Synode van Dordt en vandaag ook grote delen van de Evangelische beweging. We zijn te ver van de Bijbel verwijderd geraakt! Eerst terug naar de Schrift. Niet zoals dat destijds in Dordt vervormd is vastgelegd. Ondertussen zijn alle wedergeborenen reeds één in Christus Jezus, als Zijn Lichaam, waarvan Hij het Hoofd is! Hij, de Koning der Joden, is Hoofd van onze ene Gemeente uit Jood en heiden. Laten we samen Hem ten hoogste eren!
Feike ter Velde
Het moet worden gezegd: de kerk, de christenheid wordt steeds kleiner. Christelijke politieke partijen zijn geslonken tot een dramatisch minimum. Onze hele christelijke geschiedenis wordt steeds meer omgeduid in een ‘rijke erfenis’ van het humanisme, zodat een volgende generatie helemaal niet meer bezig hoeft te zijn met onze christelijke geschiedenis. We zijn als cultuur teruggekeerd tot het heidendom. Het religieuze vacuüm dat zo ontstaat, wordt steeds meer opgevuld door de islam, hoewel dat door optimisten weer wordt tegengesproken.
De kerk had geen antwoord op de secularisatie van de samenleving en heeft die ‘strijd’ verloren. Dat was voor mij het trieste beeld dat sprak uit de nationale synode, waaraan tussen de zes- en zevenhonderd mensen uit vijfendertig kerkgenootschappen meededen. PowNews, een ordinaire opruiende zendgemachtigde binnen de publieke omroep, had drie pornosterren ingehuurd om met ontblote borsten het publiek te laten schrikken. En dat met ons aller omroepgeld! Uiteindelijk hielden zij toch hun kleding aan.
Het beeld
Het was een trieste bijeenkomst, omdat weliswaar door enkelen werd gezegd dat Christus de grond voor onze eenheid moet zijn en niet de kerk, maar dat sneed mijns inziens weinig hout. Onder ‘Christus’ moet worden verstaan de Christus der Schriften, niet de theologische of kerygmatische (in de prediking geschilderde) Christus, want die bestaat niet. Die Christus is in feite een afgod in vele varianten.
In het Reformatorisch Dagblad las ik nog enkele goede woorden van drs. I.A. Kole van de Gereformeerde Gemeente die hij daar in Dordrecht heeft gesproken, maar het werd in de krant helaas niet concreet uitgewerkt. Hij zei dat we moesten vasthouden aan de Bijbel als Woord van God, maar wat betekent dat concreet? Even laaide er een lichtpuntje in dat RD-artikel op door zijn zinsnede dat we een biddende Hogepriester in de hemel hebben die laat horen dat je met God verzoend moet worden!
Eenheid en verdeeldheid
Waar moet het om gaan als we oprecht snakken naar eenheid? En dat verlangen kan oprecht zijn, juist als je ziet dat de kerkelijke verdeeldheid dwars door gezinnen en vriendschappen heenloopt. Het is een verwoestende kracht en het roept hete hoofden en koude harten op. Het is een groot kwaad onder ons. Wij wonen in een dorp waar verschillende evangelische gemeenten zijn, die meestal niet eens met elkaar on speaking terms zijn. Maar waar moet het om gaan, als we spreken over de eenheid van de gemeente?
We moeten eerst kijken wat de Bijbel daarover zegt. We kunnen niets verwachten van kerk-politieke en vast wel intelligente en intellectuele gesprekken, als we niet bereid zijn ons voor God te verootmoedigen en de verdeeldheid als zonde te belijden. Maar we moeten ook naar het verleden kijken, naar de kerk in ons eigen land. Toen er nog geen evangelische beweging bestond was er al ook kerkelijke verdeeldheid. Je had de Remonstranten en de Contraremonstranten. Deze laatsten hebben het gewonnen van de Remonstranten op de Dordtse Synode in 1618. Het speerpunt was de uitverkiezingsleer. Er was geen sprake van dialoog, maar van een kerkelijk tribunaal. De Remonstranten stonden terecht. Zij bepleitten de vrije wil van een mens om zelf te kunnen kiezen. Hadden ze gelijk? Volgens mij niet! De Contraremonstranten bepleitten de uitverkiezing door God en meenden de leer te kunnen vastleggen in de Dordtse Leerregels. Hadden zij gelijk? Ik meen ook van niet, omdat je het geheimenis van Gods verkiezing niet in theologische verhandelingen kunt vastleggen. Had dat toen wel gemoeten? Ik meen van niet. We kunnen ons wel verheugen dat die Synode toen besloot de Bijbel in het Nederlands te vertalen (de Statenvertaling) die in 1637 klaar was.
Omdat de uitverkiezingsleer, zeg maar de Calvinistische leer, door de Contraremonstranten, zeg maar de Gereformeerden, zo werd vastgelegd, zijn veel theologen en dominees zich daarachter gaan verstoppen en weten niet hoe snel ze, ook vandaag(!), iemand die iets anders denkt of een ander taalgebruik heeft dan de tale Kanaäns, een remonstrant te noemen. Vooral publiekelijk, in kerkblaadjes en andere geschriften, maar nooit in een eerlijk gesprek.
Terug naar de Bijbel
Wat leert ons de Schrift? We moeten daar direct bij zeggen dat ook de uitverkiezing niet in theologische wiskundigheid kan worden uitgelegd of vastgelegd. Het is een geheimenis! Heeft een mens een vrije wil? Tot op zekere hoogte wel. Eva had ‘nee’ moeten zeggen tegen de slang in zijn duivelse verleiding. Had ze dat gekund? Had Adam het gekund? We weten het niet. We weten ook niet in hoeverre dit alles een deel van Gods heilsplan met mens en schepping.
Maar laten we de volgorde van Gods reddend handelen met de mens proberen in het vizier te krijgen. Eerst is daar de wedergeboorte! Dat is een scheppende handeling van de Heilige Geest in het diepste innerlijk van een mens. Is het hart wedergeboren, dan kan de diezelfde Geest in dat nieuwe hart geloof geven. Het zaligmakende geloof is een gave van God (Efeziërs 2:8-10). Nu komt het aan op de wil van die mens. Wil hij of zij dat geloof ontvangen? Wil hij of zij de Here Jezus als Redder en Here aannemen? Die vraag kan gerust met ‘ja’ worden beantwoord. Want daartoe heeft Gods Geest, die God is (!), al een werk gedaan. Eerder was dat niet het geval. ‘Er is niemand die God zoekt…ook niet één’ (Romeinen 3:11). De hele discussie van de vrije wil tussen Remonstranten en Contraremonstranten in de 17e eeuw had dáárover moeten gaan.
Ook vandaag
En daar moet het vandaag ook over gaan! Hoe weet een mens dat hij of zij wedergeboren is? Omdat er dat zaligmakende geloof in het hart is, dat geloof in de Here Jezus Christus als Redder en Here. Hij heeft een Nieuw Verbond gesloten met Israël(!), bij het Avondmaal, en wij heidenen zijn daar later bij gevoegd, door Gods ontferming (Romeinen 15:8). De kerk is hier helemaal aan voorbij gegaan, ook de Synode van Dordt en vandaag ook grote delen van de Evangelische beweging. We zijn te ver van de Bijbel verwijderd geraakt! Eerst terug naar de Schrift. Niet zoals dat destijds in Dordt vervormd is vastgelegd. Ondertussen zijn alle wedergeborenen reeds één in Christus Jezus, als Zijn Lichaam, waarvan Hij het Hoofd is! Hij, de Koning der Joden, is Hoofd van onze ene Gemeente uit Jood en heiden. Laten we samen Hem ten hoogste eren!
Feike ter Velde
