Verdraagzaamheid: van God los en de weg kwijt
De huidige tijd staat bol van de oproepen tot respect en acceptatie. Regenboogvlaggen wapperen bij gebouwen of sieren de logo’s van organisaties. Niet langer is die regenboog een teken van troost en hoop zoals beschreven is in Genesis 9:8-13. Het symboliseert nu dat je mag zijn wie je bent en daar ongehinderd voor moet kunnen uitkomen. Als de mensheid deze symboliek werkelijk zou uitleven, dan zouden dit de hoogtijdagen moeten zijn van verdraagzaamheid. Maar daar valt de menselijke maat al direct door de mand.
Acceptatie en verdraagzaamheid komen nu juist onder druk. De wereldse verdraagzaamheid is namelijk nogal selectief. Zo is een blanke, westerse man al snel verdacht in discussies over ras en geslacht. Of is iemand die vraagtekens zet bij maatregelen om de planeet te redden, voor sommigen ‘een klimaatontkenner’. En zo wordt iemand die niet meedrijft op de coronavaccinatie-drift, vlot gedegradeerd tot wappie, antivaxxer of complotdenker. Voor acceptatie dien je je dus wel te voegen naar het meerderheidsstandpunt. Anders dreigt censuur in onze ‘cancelcultuur’. Dit geldt voor veel maatschappelijke thema’s.
Geloof in Europa: agressieve secularisatie
Onder het mom van ‘opkomen voor vrijheid’, staan vrijheid van godsdienst en levensovertuiging inmiddels onder druk. Een christelijke opvatting wordt al snel gezien als belediging of bedreiging van (nieuw verworven) ‘vrijheden’. Over de situatie in Europa stelt de (ongelovige) Franse politicoloog Olivier Roy dat:
• de vrijheid van meningsuiting onbegrensd is, behalve die van godsdienst. Je kunt als christen of als kerk bijvoorbeeld geen moeite meer hebben met abortus of homohuwelijk zonder dat maatschappij, media en overheid in verzet komen.
• kerken de afgelopen decennia zelf in deze ontwikkeling zijn meegegaan. Zij ‘hebben zichzelf geseculariseerd’.
• christelijke symbolen vaak worden ‘gekaapt’. Vooral vanuit populistische hoek. Roy noemt hierbij Wilders, ‘die een anti-islam retoriek als speerpunt heeft maar daarnaast ultra liberale opvattingen heeft over de ethische issues (abortus, homohuwelijk, gender, etc.).’
• regelmatig wordt verwezen naar een ‘(joods-)christelijke traditie’, zonder dat daarbij sprake is van ‘ook maar een snipper inhoudelijk geloof’. Geloof wordt ontdaan van inhoud en ingezet als cultuurkenmerk’, een set normen en waarden. Ik denk overigens dat onze Heer geen traditie, maar een relatie verlangt.
Olivier Roy constateert in Europa een drang die steeds beklemmender wordt om alles wat religieus lijkt in het publieke domein te verbieden. ‘Geloof zit in Europa op een klapstoeltje’.
Religiewetenschapper Sauer sluit zich hierbij aan en noemt de situatie in West-Europese landen zorgwekkend. Het wordt moeilijker om vanuit je geloof een mening te verkondigen, die afwijkt van wat de meerderheid vindt. Hij noemt problemen zoals: het stereotyperen van gelovigen, lasteren, geweld, staatscontrole over religieuze praktijken, uitsluiting van religie uit de publieke sfeer en aanvallen op de gewetensvrijheid. Incidenten zijn er tot op het niveau van regeringsleiders. De Franse minister Darmanin noemde evangelische christenen problematisch, voormalig Labour-leider Corbyn werd beschuldigd van antisemitisme.
Wat gebeurt er in Nederland?
Ook in Nederland kun je als christen de klapstoeltjesspanning merken. Twee voorbeelden: minister De Jonge zet druk op gewetensvrijheid door te stellen dat ‘als mensen principiële gewetensbezwaren tegen vaccinatie vermengen met wazige antivaxverhalen, het politieke begrip voor gewetensbezwaren onder druk komt te staan.’ Het terugdringen van (christelijke) religie uit de publieke sfeer zien we ook. Bijvoorbeeld in het onderwijs. In sommige lesboeken biologie staat, naast evolutietheorie, nu ook genderideologie. Kinderen leren: ‘vrijheid van geslacht geeft iedereen de ruimte om zichzelf te kunnen zijn’. De leerdoelen waarop ze getoetst worden, zijn: ‘je kunt de betekenis van de volgende termen noemen: aseksueel, biseksueel, cisgender, genderexpressie, genderidentiteit, …’ en ‘je kunt benoemen welke seksuele diversiteiten er zijn’.
De Nederlandse ontkerkelijking zou onder christenen kunnen leiden tot een ‘chilling effect’. Dit effect houdt in dat iemand vanwege verwachte kritiek, uitsluiting of censuur, een mening of overtuiging niet durft te delen. De naam van het effect (chilling = afkoeling), doet mij denken aan de brief aan de gemeente in Laodicea: ‘Ik ken uw werken, en weet dat u niet koud en niet heet bent. Was u maar koud of heet! Maar omdat u lauw bent en niet koud en ook niet heet, zal Ik u uit Mijn mond spuwen’ (Openbaring 3: 15-16).
Lopen christenen in Nederland in deze tijd het risico om lauw te worden? Ik ben bang van wel. Maar let wel op: Openbaring 3:15 spreekt niet over lauwheid in het delen van meningen of overtuigingen, maar over lauwheid in werken.
Zijn we (voor)bereid?
In deze laatste dagen wordt publiekelijk uitkomen voor je geloof soms gezien als haatdragend, beledigend of beklemmend. Toch moeten we het evangelie niet aanpassen naar een acceptabelere vorm. “De Bijbel hoeft niet aangepast te worden aan onze maatschappij, maar wij dienen ons leven aan te passen aan Gods eeuwige, onveranderlijke Woord.”
Jezus volgen houdt beproeving en verzoeking in. Zijn wij bereid Hem in alle dingen na te volgen? ‘Hij is veracht, door mensen verlaten en eenzaam, vol smart en vertrouwd met ziekte, een vreemdeling, emotioneel geraakt en ontroerd, vervolgd, uitgescholden, verraden, verzocht en vermoord.’ Of neem Paulus. Hij werd geslagen, gestenigd, voor dood achtergelaten, afgevoerd, leed schipbreuk, werd vals beschuldigd en gehaat. Toch veranderde hij geen woord van het evangelie om het aantrekkelijker te maken. (Filippenzen 4:13).
Misschien staat ons in Nederland steeds meer verdrukking te wachten. Sommigen denken zelfs dat de Bijbel op termijn een verboden Boek kan worden (of minimaal een inlegvel met kijkwijzer krijgt). Of dat er kerken door de overheid gesloten zullen worden.
Bedenk dan nu:
• wat een zegen is de tijd die we hebben gehad en ook nu nog hebben;
• wat een zegen is het om Gods Woord hier vrij te kunnen lezen;
• wat een zegen is het om te mogen samenkomen als gemeente (al dan niet met beperkingen), en;
• wat een zegen is het om het evangelie nog te mogen verkondigen.
Wat kunnen we nog veel leren van onze broeders en zusters uit landen van de vervolgde kerk. Ook Nederland is geen rots, maar zand. Zijn we (voor)bereid, als verdrukking komt? Hoe geruststellend zijn de woorden van onze Heer uit Johannes 16: ‘In de wereld zult u verdrukking hebben, maar heb goede moed: Ik heb de wereld overwonnen’ (vers 33).
Geopende ogen
Hoe voorkomen we Laodiceïse lauwheid en Farizese felheid? Misschien is het verleidelijk om de wereldse onverdraagzaamheid te beantwoorden met eigen onverdraagzaamheid. Maar de wereld is verblind. Met geopende ogen moeten we beter weten.
In het vorige Zoeklicht stond: “De Heere Jezus zegt nooit wat Hij vindt van de slavernij en de Romeinse overheersing uit die tijd. We hoeven niet overal wat van te vinden.” En: “In de samenleving moeten we ‘eerbaar’ wandelen, ons zelfs bij een goddeloze overheid houden aan de geldende wetten. Opdat er geen grond voor een aanklacht te vinden is, anders dan gehoorzaamheid aan God boven de overheid” (Daniël 6:5-6; Handelingen 5:29; 1 Petrus 2:17).
Misschien moeten we nog meer verdragen. Wetend dat we niet alleen hoeven te dragen, niet bovenmatig belast worden, en dat ons hemels loon te wachten staat. Maar in íeder geval moeten we het Evangelie brengen. En hier geen concessies aan doen. ‘Want ik schaam mij niet voor het Evangelie van Christus, want het is een kracht van God tot zaligheid voor ieder die gelooft, eerst voor de Jood, en ook voor de Griek’
(Romeinen 1:16).
Laat Spreuken 11:30 voor ons een aansporing zijn: ’De vrucht van de rechtvaardige is een boom des levens, en wie zielen vangt, is wijs’.
Roy Kloet
1. Soms wordt het symbool ingezet als provocatief statement. Een wonderlijke vorm van verdraagzaamheid.
2. Zo iemand ‘snapt het niet’, is ‘decadent’, onverantwoordelijk, een risico voor anderen, niet naastenlievend. Aldus De Jonge in ND en RD d.d. 10/7/21, en op https://www.nu.nl/politiek/6143105/interview-de-jonge-het-heeft-iets-decadents-om-vaccin-te-weigeren.html.
3. Ras, gelijkheid, gender, identiteit, huwelijk, gezin, seksualiteit, lichamelijke integriteit, carrière, schepping, duurzaamheid, en veiligheid.
4. In ‘Is Europa nog christelijk?’, ISBN 9789043534543, 1 juli 2020; en https://www.nd.nl/geloof/geloof/1020962/franse-politicoloog-olivier-roy-over-de-islam-geloof-zit-in-eur
5. Christof Sauer (2020). Religious freedom and pluralistic Europe. Challenges for Christians. European Journal of Theology. 2020, Vol. 29 Issue 1, p49-61
6. Antisemitisme valt buiten de scope van dit artikel, maar toename wordt gemeld in veel West-Europese landen. Vooral op social media lijkt antisemitisme steeds normaler.
7. De Jonge in het ND van 10/7. In hetzelfde artikel: ‘((…)kun je [als gewetensbezwaarde] ook niet op een andere manier kijken naar vaccinatie?’
8. Theorieboek 10VoorBiologie.nl, Hoofdstuk 11, ISBN 9789088980015
9. Moeliker, ‘Staat de vrijheid van godsdienst in Europa echt onder druk?’ ND 10/7/21, p.9; https://www.christian.org.uk/news/former-equalities-chief-free-speech-censorship-has-chilling-effect-on-society/
10. Dat is een groot verschil. Niet zelden dragen christenen bij aan polarisatie en, wanneer zij (overheids)gezag ondermijnen, aan de opkomst van het alternatief: wetteloosheid.
11. https://cip.nl/cip+/72369-theo-niemeijer-vertelt-hoe-je-de-antichrist-kunt-herkennen-vrijzinnige-theologie-wint-steeds-meer-terrein/SB5WCVdbB3InYBwdFB4aeBISEQ
12. Jef de Vriese, 2005/2006, https://www.zoeklicht.nl/artikelen/ontsnappen+onmogelijk_1024
13. https://mailchi.mp/beholdisrael/amirs-bible-bites-devotionals-1006593?e=a90451bb1d
14. https://www.rd.nl/artikel/933232-kinneging-bijbel-straks-verboden-boek en https://www.zoeklicht.nl/artikelen/de+bijbel+een+verboden+boek_5409
15. Johan Schep, ‘Moet ik overal wat van vinden?’ in Zoeklicht No.8, augustus 2021, p.11
16. Theo Niemeijer, Zoeklicht No.8, p.8
