Vaarwel vrijheid en democratie
Frits Boekhoff • 96 - 2020 • Uitgave: 5
We denken vaak dat democratie al heel lang bestaat en dat deze vorm van regeren elk probleem oplost. In deze tijd omtrent het Coronavirus zien we opmerkelijke ontwikkelingen ontstaan als het gaat om leiderschap en het bestrijden van dit virus. Om dit duidelijk uiteen te zetten beginnen we eerst met een voorbeeld.
In 1933 werd Adolf Hitler benoemd tot rijkskanselier. Daarmee kwam een einde aan de Republiek van Weimar, de eerste Duitse democratie. De verwoesting die Hitler aanrichtte in Europa liet tijdgenoten én de generaties daarna achter met de beklemmende vraag: Hoe kon deze man aan de macht komen?
Van democratie in dictatuur
Na een mislukte staatsgreep in 1923 koos hij voor de legale weg en concentreerde hij zich op de opbouw van zijn partij: de NSDAP (Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij). Met het uitbreken van de wereldcrisis in 1929 kreeg Hitler de wind in de zeilen. Op legale wijze werd Hitler in 1933 benoemd tot rijkskanselier. Via legale verkiezingen en onderhandelingen veranderde Duitsland binnen de kortste keren van een democratie in een dictatuur. Op 30 april 1945 pleegt Hitler zelfmoord in zijn bunker in Berlijn. Op 7 mei van dat jaar was de totale capitulatie van Duitsland een voldongen feit en kwam er een einde aan het kwaadaardige naziregime.
In democratische landen is er vrijheid van denken en meningsuiting, vrijheid van samenkomen, persvrijheid, scheiding van kerk en staat, worden de leiders van het land gekozen door het volk door middel van vrije verkiezingen, is er vrijheid je geloof uit te oefenen. De overwinning van de geallieerden op het nazi regime heeft Europa dat teruggeven.
Beperkingen van democratie
Democratieën bestaan relatief kort*. In Nederland was pas sprake van democratie toen in 1917 het algemeen mannenkiesrecht werd ingevoerd en in 1919 ook vrouwen kiesrecht kregen. Vanaf dat moment kan gesproken worden van een democratisch land. Pas in de jaren zeventig kregen Portugal, Spanje en Griekenland democratisch gekozen regeringen. Polen, Hongarije, Roemenië pas sinds 1989. Veel werelddelen hebben democratie nooit omarmd. Rusland, bijna alle Islamitische landen en China zijn hiervan voorbeelden. In de geschiedenis van de mensheid zijn dictaturen een veel meer voorkomende staatsvorm dan democratie. De laatste jaren kraakt de democratie in al haar voegen en staan democratische beginselen onder druk. Democratie blijkt in tijden van crisis haar beperkingen te hebben.
Zoals Hitler de wind in de zeilen kreeg door een wereldwijde economische crisis, zo staat de democratie door het wereldwijde Coronavirus opnieuw onder druk. Veel landen nemen verschillende maatregelen om verspreiding van het virus tegen te gaan en nemen elkaar de maat; verwijten vliegen over en weer. Deze epidemie zal gevolgd worden door een economische crisis met wellicht nog veel grotere gevolgen dan wat het virus zelf veroorzaakte, en die is al niet gering. Over de crisis in de jaren ‘20 en ‘30 mogen we niet te licht denken. Door de hyperinflatie (mede veroorzaakt door geld bij te drukken) stegen de prijzen explosief. Een brood van 1 euro kostte een maand later 100 euro.
Beperkt in bewegingsvrijheid
China, een dictatuur, pronkt nu met haar slagkracht inzake het Coronavirus. “Laat de wereld leren van onze aanpak en onze kennis. Wij konden de lockdown zo goed invoeren omdat wij de Chinese Communistische Partij hebben”, zegt China volgens Ingrid D’Hooghe van Instituut Clingendael. Of die aanpak van het Coronavirus in China zo goed was valt te betwijfelen. Er zijn aanwijzingen dat het aantal doden in China als gevolg van het Coronavirus vele malen hoger ligt dan het officiële aantal. Neemt niet weg dat als China zegt dat er in een bepaald gebied een lockdown komt, die er ook daadwerkelijk komt. Daadkracht is er in China wel.
Inmiddels is in China Big-brother ook een feit. Dit jaar heeft China vereist dat alle burgers een digitale ID moeten hebben die is gekoppeld aan hun persoonlijk mobiele telefoon. In China is gezichtsherkenning op je mobiele telefoon verplicht. Al het koopgedrag, het reizen en de gesprekken zijn voor de overheid zichtbaar. In de provincie Hubei, waar alles begon, heeft iedereen een app die bepaalt of ze hun bewegingsvrijheid weer terugkrijgen. Kortom maximale handhaving van de regels van de overheid.
Ook Europese leiders
De overheid in China is heel overzichtelijk. Eén man bepaalt alles: president Xi. Hij besluit iets en dan is dat direct wet. Vandaag nog! Een man die als keizer regeert, hoofd van het parlement is, hoofd van de binnenlandse veiligheidsdiensten en militair opperbevelhebber is. Recent heeft hij zichzelf voor het leven benoemd. Een man die miljoenen mensen opsluit, mensen die kritiek uiten op zijn Coronabeleid laat verdwijnen, zijn hele bevolking controleert, christenen vervolgt. Het is een teken aan de wand dat Xi toch een bijna nobele positie onder de wereldleiders heeft en met respect wordt bejegend en met wie de wereld graag zaken doet, zoals ook tijdens de Coronacrisis blijkt. Veel medische spullen halen we uit China. Maar ja, hij gedraagt zich vriendelijk, meelevend, met een altijd aanwezige minzame glimlach op zijn gezicht.
Dat is China. Maar vergis u niet, het verschil tussen China en Europa wordt kleiner. Europese leiders krijgen dezelfde trekjes als Xi en Poetin. Gordon Brown, de voormalige premier van Labour, pleit voor tijdelijke vorm van wereldregering om de problemen aan te pakken. Volgens President Macron is Frankrijk in oorlog. De Franse regering regeert voorlopig per decreet om snel maatregelen te kunnen nemen. Dat betekent dat het parlement voorlopig buitenspel staat. Het parlement van Hongarije heeft ingestemd met een omstreden noodwet die premier Orbán de mogelijkheid geeft om voor onbepaalde tijd zonder tussenkomst van het parlement te regeren. Volgens de premier is dat nodig in de strijd tegen het Coronavirus. De noodtoestand in het land is met onbepaalde tijd verlengd en de verkiezingen zijn opgeschort. We vergeten bijna al het overige nieuws door de Coronatoestanden, maar vorige maand werd bekend dat Poetin tot zeker 2036 president mag blijven. Hij kan onbeperkt door blijven regeren.
De antichrist
Als de situatie maar erg genoeg wordt, dan gaat de mensheid roepen om een daadkrachtige leider. Als je je huis niet meer kan betalen, je kinderen geen eten meer kan geven, als de veiligheid op straat niet meer gewaarborgd is, dan vraagt het volk om een sterke leider. Dat was bij Hitler zo en dat zal nu weer gebeuren. Zoals de jaren ’30-crisis Hitler heeft voortgebracht zo zal mede door het Coronavirus opnieuw een daadkrachtige leider aan het bewind komen, de antichrist.
Frits Boekhoff
*De oudst bekende democratie was die van Athene in de Griekse oudheid (6e tot 4e eeuw v. Chr.).
In 1933 werd Adolf Hitler benoemd tot rijkskanselier. Daarmee kwam een einde aan de Republiek van Weimar, de eerste Duitse democratie. De verwoesting die Hitler aanrichtte in Europa liet tijdgenoten én de generaties daarna achter met de beklemmende vraag: Hoe kon deze man aan de macht komen?
Van democratie in dictatuur
Na een mislukte staatsgreep in 1923 koos hij voor de legale weg en concentreerde hij zich op de opbouw van zijn partij: de NSDAP (Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij). Met het uitbreken van de wereldcrisis in 1929 kreeg Hitler de wind in de zeilen. Op legale wijze werd Hitler in 1933 benoemd tot rijkskanselier. Via legale verkiezingen en onderhandelingen veranderde Duitsland binnen de kortste keren van een democratie in een dictatuur. Op 30 april 1945 pleegt Hitler zelfmoord in zijn bunker in Berlijn. Op 7 mei van dat jaar was de totale capitulatie van Duitsland een voldongen feit en kwam er een einde aan het kwaadaardige naziregime.
In democratische landen is er vrijheid van denken en meningsuiting, vrijheid van samenkomen, persvrijheid, scheiding van kerk en staat, worden de leiders van het land gekozen door het volk door middel van vrije verkiezingen, is er vrijheid je geloof uit te oefenen. De overwinning van de geallieerden op het nazi regime heeft Europa dat teruggeven.
Beperkingen van democratie
Democratieën bestaan relatief kort*. In Nederland was pas sprake van democratie toen in 1917 het algemeen mannenkiesrecht werd ingevoerd en in 1919 ook vrouwen kiesrecht kregen. Vanaf dat moment kan gesproken worden van een democratisch land. Pas in de jaren zeventig kregen Portugal, Spanje en Griekenland democratisch gekozen regeringen. Polen, Hongarije, Roemenië pas sinds 1989. Veel werelddelen hebben democratie nooit omarmd. Rusland, bijna alle Islamitische landen en China zijn hiervan voorbeelden. In de geschiedenis van de mensheid zijn dictaturen een veel meer voorkomende staatsvorm dan democratie. De laatste jaren kraakt de democratie in al haar voegen en staan democratische beginselen onder druk. Democratie blijkt in tijden van crisis haar beperkingen te hebben.
Zoals Hitler de wind in de zeilen kreeg door een wereldwijde economische crisis, zo staat de democratie door het wereldwijde Coronavirus opnieuw onder druk. Veel landen nemen verschillende maatregelen om verspreiding van het virus tegen te gaan en nemen elkaar de maat; verwijten vliegen over en weer. Deze epidemie zal gevolgd worden door een economische crisis met wellicht nog veel grotere gevolgen dan wat het virus zelf veroorzaakte, en die is al niet gering. Over de crisis in de jaren ‘20 en ‘30 mogen we niet te licht denken. Door de hyperinflatie (mede veroorzaakt door geld bij te drukken) stegen de prijzen explosief. Een brood van 1 euro kostte een maand later 100 euro.
Beperkt in bewegingsvrijheid
China, een dictatuur, pronkt nu met haar slagkracht inzake het Coronavirus. “Laat de wereld leren van onze aanpak en onze kennis. Wij konden de lockdown zo goed invoeren omdat wij de Chinese Communistische Partij hebben”, zegt China volgens Ingrid D’Hooghe van Instituut Clingendael. Of die aanpak van het Coronavirus in China zo goed was valt te betwijfelen. Er zijn aanwijzingen dat het aantal doden in China als gevolg van het Coronavirus vele malen hoger ligt dan het officiële aantal. Neemt niet weg dat als China zegt dat er in een bepaald gebied een lockdown komt, die er ook daadwerkelijk komt. Daadkracht is er in China wel.
Inmiddels is in China Big-brother ook een feit. Dit jaar heeft China vereist dat alle burgers een digitale ID moeten hebben die is gekoppeld aan hun persoonlijk mobiele telefoon. In China is gezichtsherkenning op je mobiele telefoon verplicht. Al het koopgedrag, het reizen en de gesprekken zijn voor de overheid zichtbaar. In de provincie Hubei, waar alles begon, heeft iedereen een app die bepaalt of ze hun bewegingsvrijheid weer terugkrijgen. Kortom maximale handhaving van de regels van de overheid.
Ook Europese leiders
De overheid in China is heel overzichtelijk. Eén man bepaalt alles: president Xi. Hij besluit iets en dan is dat direct wet. Vandaag nog! Een man die als keizer regeert, hoofd van het parlement is, hoofd van de binnenlandse veiligheidsdiensten en militair opperbevelhebber is. Recent heeft hij zichzelf voor het leven benoemd. Een man die miljoenen mensen opsluit, mensen die kritiek uiten op zijn Coronabeleid laat verdwijnen, zijn hele bevolking controleert, christenen vervolgt. Het is een teken aan de wand dat Xi toch een bijna nobele positie onder de wereldleiders heeft en met respect wordt bejegend en met wie de wereld graag zaken doet, zoals ook tijdens de Coronacrisis blijkt. Veel medische spullen halen we uit China. Maar ja, hij gedraagt zich vriendelijk, meelevend, met een altijd aanwezige minzame glimlach op zijn gezicht.
Dat is China. Maar vergis u niet, het verschil tussen China en Europa wordt kleiner. Europese leiders krijgen dezelfde trekjes als Xi en Poetin. Gordon Brown, de voormalige premier van Labour, pleit voor tijdelijke vorm van wereldregering om de problemen aan te pakken. Volgens President Macron is Frankrijk in oorlog. De Franse regering regeert voorlopig per decreet om snel maatregelen te kunnen nemen. Dat betekent dat het parlement voorlopig buitenspel staat. Het parlement van Hongarije heeft ingestemd met een omstreden noodwet die premier Orbán de mogelijkheid geeft om voor onbepaalde tijd zonder tussenkomst van het parlement te regeren. Volgens de premier is dat nodig in de strijd tegen het Coronavirus. De noodtoestand in het land is met onbepaalde tijd verlengd en de verkiezingen zijn opgeschort. We vergeten bijna al het overige nieuws door de Coronatoestanden, maar vorige maand werd bekend dat Poetin tot zeker 2036 president mag blijven. Hij kan onbeperkt door blijven regeren.
De antichrist
Als de situatie maar erg genoeg wordt, dan gaat de mensheid roepen om een daadkrachtige leider. Als je je huis niet meer kan betalen, je kinderen geen eten meer kan geven, als de veiligheid op straat niet meer gewaarborgd is, dan vraagt het volk om een sterke leider. Dat was bij Hitler zo en dat zal nu weer gebeuren. Zoals de jaren ’30-crisis Hitler heeft voortgebracht zo zal mede door het Coronavirus opnieuw een daadkrachtige leider aan het bewind komen, de antichrist.
Frits Boekhoff
*De oudst bekende democratie was die van Athene in de Griekse oudheid (6e tot 4e eeuw v. Chr.).
