Steeds meer burn-outklachten
Martin Penning • 94 - 2018 • Uitgave: 11
‘Fleur raakte al op haar negende overspannen, en ze is zeker niet de enige’1, kopte de NOS onlangs. Enige tijd hiervoor zijn er berichten gepubliceerd over een toenemend aantal studenten die te maken hebben met stress- en burn-outklachten2. Wat is er aan de hand in een land dat op de zesde plaats staat in de ranglijst van meest gelukkige landen van de wereld?
Burn-out begint met een lange stressvolle periode die de mensen in haar greep krijgt en hen in een neerwaartse spiraal verstrikt. Je raakt uitgeput, je raakt de controle over de ‘gewone’ zaken van het leven kwijt, je neemt een cynische, kille houding aan tegenover werk en collega’s. De betrokkenheid op je werk vermindert, je kunt niet meer efficiënt werken en je gaat je onzekerder voelen. Je hebt het gevoel dat de hele wereld tegen je samenspant en je raakt je zelfvertrouwen en je vertrouwen in anderen kwijt. Dit heeft ook gevolgen op je (naaste) relaties. Uiteindelijk kan dit leiden tot chronische vermoeidheid, hoge bloeddruk, spierpijnen, angsten, depressies en slaapstoornissen. Je zou kunnen zeggen dat burn-out een onbalans is tussen wat mensen zijn en wat ze moeten doen.
Keuzestress
Wat nieuw is, is dat dit soort klachten ook steeds meer voorkomen bij kinderen, tieners en jongvolwassenen. De mentale druk waar studenten mee te maken krijgen is hoog. Hierdoor hebben ze steeds vaker psychische klachten. Dit begint al wanneer ze gaan studeren; een studie, andere stad, nieuwe mensen. De student wil steeds hogere cijfers halen, een bijbaan hebben die goed op de cv staat, zijn vrienden genoeg zien en een beetje fit blijven. Ze staan er voor het eerst alleen voor en er komt veel op hen af.
Al op de basisschool krijgen kinderen te maken met keuzestress en de druk om te voldoen aan het perfecte plaatje. Als je goed presteert op de voetbalclub, word je misschien gescout door een bekende voetbalclub. Op school zijn er door het jaar heen verschillende toetsingsmomenten om de leerprestaties van het kind in de gaten te houden en daar waar nodig te verbeteren.
Daarnaast zijn er de social media die de stress verhogen. Uit een onderzoek blijkt dat 38% van de jongeren zegt dat het leven relaxter zou zijn zonder social media. Op een gewone dag komen er zoveel prikkels en informatie op je af dat je moet leren om te selecteren, zodat je hoofd niet overloopt. Daarnaast kan het gebruik van social media
‘s avonds het slaapritme verstoren en dit kan stress veroorzaken.
Alarmerend hoog
Voorheen kwam een burn-out hoofdzakelijk voor in de leeftijdscategorie 40-55 jaar, of bij werknemers met jonge kinderen. Het is voor het eerst in de geschiedenis dat juist jonge werknemers al zo vroeg hieraan lijden. Nu zijn burn-outklachten zelfs de hoofdoorzaak van ziekteverzuim voor een jongere groep, tot 25 jaar. Niet alleen verschuift de leeftijd waarop het voortkomt steeds meer naar een jongere categorie, het aantal jongeren dat eraan lijdt is ook alarmerend hoog en groeit elk jaar. Honderdduizend jonge werknemers tot 35 jaar zaten langdurig thuis vanwege stress-gerelateerde klachten, waaronder een burn-out.
Chronisch tekortschieten
Een gevleugelde uitspraak die je nog wel eens hoort is: ‘Tijd is geld.’ Klopt dit eigenlijk wel? Als je geen geld meer hebt, dan ben je arm. Maar als je geen tijd meer hebt, dan ben je dood. Van verschillende kanten wordt er een beroep op je gedaan. De werkgever wil volledige toewijding zodat het zakelijk goed gaat. Je man of vrouw verwacht dat je voldoende energie in de relatie steekt. Ook moet er voldoende tijd over blijven voor de (klein)kinderen. Als je aangesloten bent bij een kerk dan is de verwachting dat je je ook daar inzet. Daarnaast heb je nog de nodige ontspanning nodig.
Als je bovenstaand lijstje bekijkt, kun je het gevoel krijgen dat je tekort schiet en hier nooit aan kunt voldoen. Je leven lijkt op een gegeven moment op een circusact met die rondtollende bordjes die op dunne stokjes in beweging en in balans gehouden moeten worden. Je vliegt heen en weer om alle bordjes draaiende te houden. Als je daar tenslotte niet meer in slaagt, sta je plots met je handen in de lucht en zie je de bordjes één voor één vallen.
Elia
Hoewel Elia in een heel andere tijd leefde, is hij een mens zoals wij. Het leven van deze profeet bevat daarom ook rijke lessen voor ons. Elia wordt in de Bijbel niet alleen beschreven in de kracht van zijn leven, maar ook in zijn falen en tekortkomingen. De Karmel, de woestijn en de Horeb zijn verschillende plaatsen waar zich diepe emotionele momenten uit Elia’s leven afspelen. Met name het contrast tussen de verschillende plaatsen maken grote indruk. De terneergeslagen en verslagen man onder de bremstruik lijkt in geen enkel opzicht op de strijdlustige profeet tussen de Baälprofeten.
Het leven van Elia is een bewogen leven. De opdracht, die hij van de Heere heeft ontvangen, is om het volk tot bekering te brengen. Elia heeft de koning berispt, het volk dubbelhartigheid verweten, de afgoderij ontmaskerd en hij staat pal voor de zaak van God. Hoewel Elia weet dat het de wil van de Heere is, moet dit emotioneel zwaar voor de profeet zijn geweest en zal hij dit ervaren hebben als een grote druk.
Op de Karmel komt het tot een waar hoogtepunt. Tenslotte staat Elia met heilige onverschrokkenheid alleen, tegenover een grote groep dwaze, valse profeten. Maar door een dreigement van Izebel slaat het leven van Elia totaal om. Dan ontmoet je een man in de woestijn die leidt aan depressieve gevoelens en het leven niet meer als waardevol ziet. Onder de bremstruik lijkt hij geheel opgebrand en voldoet hij aan alle kenmerken van een burn-out: weinig zelfwaardering en zelfvertrouwen, passiviteit, isolatie, zelfbeschuldiging en God niet kunnen begrijpen.
Naast de emotionele aspecten in het leven van Elia zijn er ook de geestelijke aspecten. Verschillende keren zien we in de Bijbel dat direct na een geestelijk hoogtepunt een dieptepunt volgt. De satan kent de zwakke plekken in je leven en zal je daarop aanvallen. Elia vergeet in de woestijn de almacht van God. De God die Zijn macht vele malen aan Elia heeft getoond: het meel en de olie zijn niet opgeraakt, een dode is opgewekt en er is vuur en regen uit de hemel gekomen. Maar satan weet in de woestijn in het leven van Elia binnen te dringen en dat wordt hem fataal. In plaats van te zien op de machtige God gaat hij zien op de omstandigheden. Hij kan alleen nog maar denken aan de dreigementen van Izebel en is gericht op zichzelf, want voor zijn gevoel is hij alleen overgebleven. Zijn leven is een mislukking geworden. Hij is tekort geschoten!
Herstellen
Elia moet herstellen, ten eerste lichamelijk. Engelen zorgen voor hem en God Zelf voedt hem. Nadat Elia’s fysieke gesteldheid beter is, heeft hij op de Horeb een ontmoeting met God. Daar gaat God niet in op hoe Elia zich voelt maar vraagt naar de diepste motivatie: “Wat doe jij hier Elia?” God spreekt direct het hart van Elia aan.
Hier zien we een aantal principes die ook voor vandaag de dag, voor jong en oud, waardevol zijn. Allereerst moet je goed voor je lichaam zorgen. Gezonde voeding en een gezonde slaap zijn daarbij nodig. Ook zal je voor langere tijd afstand moeten nemen van de problemen. Om bij de Horeb te komen moest Elia zes weken lopen. Herstel heeft tijd nodig. Jij, en je omgeving, moeten geduld hebben. Als laatste zien we dat Elia buiten de spelonk moet treden voor het aangezicht van God. Dit betekent dat je open moet staan voor een ontmoeting met God om nieuwe prioriteiten in je leven te stellen.
Het is goed om je regelmatig de vraag te stellen: “Waar leef ik voor?” Zowel in stressvolle periodes als in een burn-out kan deze vraag je tot herijken dwingen. Oswald Chambers (1874 – 1917) heeft eens geschreven: ‘Indien God de beker die je moet drinken zoet heeft gemaakt, drink hem dan met dankbaarheid; indien je beker bitter is, drink hem in gehoorzaamheid aan Hem.’ Jouw verlangen om gehoorzaam te zijn aan Christus zal de motivatie zijn om de controle in Zijn handen te laten. Als je maar voldoende gelooft in Zijn doel, Zijn genade en Zijn liefde voor je leven. God roept je op om in afhankelijkheid en nederigheid te leven, niet jouw eigen eer te zoeken, maar Zijn heerlijkheid.
Martin Penning
1 https://nos.nl/artikel/2226986-fleur-raakte-al-op-haar-negende-overspannen-en-ze-is-zeker-niet-de-enige.html
2 https://nos.nl/artikel/2226202-millennials-generatie-die-niet-weet-wat-hard-werken-is.html
Burn-out begint met een lange stressvolle periode die de mensen in haar greep krijgt en hen in een neerwaartse spiraal verstrikt. Je raakt uitgeput, je raakt de controle over de ‘gewone’ zaken van het leven kwijt, je neemt een cynische, kille houding aan tegenover werk en collega’s. De betrokkenheid op je werk vermindert, je kunt niet meer efficiënt werken en je gaat je onzekerder voelen. Je hebt het gevoel dat de hele wereld tegen je samenspant en je raakt je zelfvertrouwen en je vertrouwen in anderen kwijt. Dit heeft ook gevolgen op je (naaste) relaties. Uiteindelijk kan dit leiden tot chronische vermoeidheid, hoge bloeddruk, spierpijnen, angsten, depressies en slaapstoornissen. Je zou kunnen zeggen dat burn-out een onbalans is tussen wat mensen zijn en wat ze moeten doen.
Keuzestress
Wat nieuw is, is dat dit soort klachten ook steeds meer voorkomen bij kinderen, tieners en jongvolwassenen. De mentale druk waar studenten mee te maken krijgen is hoog. Hierdoor hebben ze steeds vaker psychische klachten. Dit begint al wanneer ze gaan studeren; een studie, andere stad, nieuwe mensen. De student wil steeds hogere cijfers halen, een bijbaan hebben die goed op de cv staat, zijn vrienden genoeg zien en een beetje fit blijven. Ze staan er voor het eerst alleen voor en er komt veel op hen af.
Al op de basisschool krijgen kinderen te maken met keuzestress en de druk om te voldoen aan het perfecte plaatje. Als je goed presteert op de voetbalclub, word je misschien gescout door een bekende voetbalclub. Op school zijn er door het jaar heen verschillende toetsingsmomenten om de leerprestaties van het kind in de gaten te houden en daar waar nodig te verbeteren.
Daarnaast zijn er de social media die de stress verhogen. Uit een onderzoek blijkt dat 38% van de jongeren zegt dat het leven relaxter zou zijn zonder social media. Op een gewone dag komen er zoveel prikkels en informatie op je af dat je moet leren om te selecteren, zodat je hoofd niet overloopt. Daarnaast kan het gebruik van social media
‘s avonds het slaapritme verstoren en dit kan stress veroorzaken.
Alarmerend hoog
Voorheen kwam een burn-out hoofdzakelijk voor in de leeftijdscategorie 40-55 jaar, of bij werknemers met jonge kinderen. Het is voor het eerst in de geschiedenis dat juist jonge werknemers al zo vroeg hieraan lijden. Nu zijn burn-outklachten zelfs de hoofdoorzaak van ziekteverzuim voor een jongere groep, tot 25 jaar. Niet alleen verschuift de leeftijd waarop het voortkomt steeds meer naar een jongere categorie, het aantal jongeren dat eraan lijdt is ook alarmerend hoog en groeit elk jaar. Honderdduizend jonge werknemers tot 35 jaar zaten langdurig thuis vanwege stress-gerelateerde klachten, waaronder een burn-out.
Chronisch tekortschieten
Een gevleugelde uitspraak die je nog wel eens hoort is: ‘Tijd is geld.’ Klopt dit eigenlijk wel? Als je geen geld meer hebt, dan ben je arm. Maar als je geen tijd meer hebt, dan ben je dood. Van verschillende kanten wordt er een beroep op je gedaan. De werkgever wil volledige toewijding zodat het zakelijk goed gaat. Je man of vrouw verwacht dat je voldoende energie in de relatie steekt. Ook moet er voldoende tijd over blijven voor de (klein)kinderen. Als je aangesloten bent bij een kerk dan is de verwachting dat je je ook daar inzet. Daarnaast heb je nog de nodige ontspanning nodig.
Als je bovenstaand lijstje bekijkt, kun je het gevoel krijgen dat je tekort schiet en hier nooit aan kunt voldoen. Je leven lijkt op een gegeven moment op een circusact met die rondtollende bordjes die op dunne stokjes in beweging en in balans gehouden moeten worden. Je vliegt heen en weer om alle bordjes draaiende te houden. Als je daar tenslotte niet meer in slaagt, sta je plots met je handen in de lucht en zie je de bordjes één voor één vallen.
Elia
Hoewel Elia in een heel andere tijd leefde, is hij een mens zoals wij. Het leven van deze profeet bevat daarom ook rijke lessen voor ons. Elia wordt in de Bijbel niet alleen beschreven in de kracht van zijn leven, maar ook in zijn falen en tekortkomingen. De Karmel, de woestijn en de Horeb zijn verschillende plaatsen waar zich diepe emotionele momenten uit Elia’s leven afspelen. Met name het contrast tussen de verschillende plaatsen maken grote indruk. De terneergeslagen en verslagen man onder de bremstruik lijkt in geen enkel opzicht op de strijdlustige profeet tussen de Baälprofeten.
Het leven van Elia is een bewogen leven. De opdracht, die hij van de Heere heeft ontvangen, is om het volk tot bekering te brengen. Elia heeft de koning berispt, het volk dubbelhartigheid verweten, de afgoderij ontmaskerd en hij staat pal voor de zaak van God. Hoewel Elia weet dat het de wil van de Heere is, moet dit emotioneel zwaar voor de profeet zijn geweest en zal hij dit ervaren hebben als een grote druk.
Op de Karmel komt het tot een waar hoogtepunt. Tenslotte staat Elia met heilige onverschrokkenheid alleen, tegenover een grote groep dwaze, valse profeten. Maar door een dreigement van Izebel slaat het leven van Elia totaal om. Dan ontmoet je een man in de woestijn die leidt aan depressieve gevoelens en het leven niet meer als waardevol ziet. Onder de bremstruik lijkt hij geheel opgebrand en voldoet hij aan alle kenmerken van een burn-out: weinig zelfwaardering en zelfvertrouwen, passiviteit, isolatie, zelfbeschuldiging en God niet kunnen begrijpen.
Naast de emotionele aspecten in het leven van Elia zijn er ook de geestelijke aspecten. Verschillende keren zien we in de Bijbel dat direct na een geestelijk hoogtepunt een dieptepunt volgt. De satan kent de zwakke plekken in je leven en zal je daarop aanvallen. Elia vergeet in de woestijn de almacht van God. De God die Zijn macht vele malen aan Elia heeft getoond: het meel en de olie zijn niet opgeraakt, een dode is opgewekt en er is vuur en regen uit de hemel gekomen. Maar satan weet in de woestijn in het leven van Elia binnen te dringen en dat wordt hem fataal. In plaats van te zien op de machtige God gaat hij zien op de omstandigheden. Hij kan alleen nog maar denken aan de dreigementen van Izebel en is gericht op zichzelf, want voor zijn gevoel is hij alleen overgebleven. Zijn leven is een mislukking geworden. Hij is tekort geschoten!
Herstellen
Elia moet herstellen, ten eerste lichamelijk. Engelen zorgen voor hem en God Zelf voedt hem. Nadat Elia’s fysieke gesteldheid beter is, heeft hij op de Horeb een ontmoeting met God. Daar gaat God niet in op hoe Elia zich voelt maar vraagt naar de diepste motivatie: “Wat doe jij hier Elia?” God spreekt direct het hart van Elia aan.
Hier zien we een aantal principes die ook voor vandaag de dag, voor jong en oud, waardevol zijn. Allereerst moet je goed voor je lichaam zorgen. Gezonde voeding en een gezonde slaap zijn daarbij nodig. Ook zal je voor langere tijd afstand moeten nemen van de problemen. Om bij de Horeb te komen moest Elia zes weken lopen. Herstel heeft tijd nodig. Jij, en je omgeving, moeten geduld hebben. Als laatste zien we dat Elia buiten de spelonk moet treden voor het aangezicht van God. Dit betekent dat je open moet staan voor een ontmoeting met God om nieuwe prioriteiten in je leven te stellen.
Het is goed om je regelmatig de vraag te stellen: “Waar leef ik voor?” Zowel in stressvolle periodes als in een burn-out kan deze vraag je tot herijken dwingen. Oswald Chambers (1874 – 1917) heeft eens geschreven: ‘Indien God de beker die je moet drinken zoet heeft gemaakt, drink hem dan met dankbaarheid; indien je beker bitter is, drink hem in gehoorzaamheid aan Hem.’ Jouw verlangen om gehoorzaam te zijn aan Christus zal de motivatie zijn om de controle in Zijn handen te laten. Als je maar voldoende gelooft in Zijn doel, Zijn genade en Zijn liefde voor je leven. God roept je op om in afhankelijkheid en nederigheid te leven, niet jouw eigen eer te zoeken, maar Zijn heerlijkheid.
Martin Penning
1 https://nos.nl/artikel/2226986-fleur-raakte-al-op-haar-negende-overspannen-en-ze-is-zeker-niet-de-enige.html
2 https://nos.nl/artikel/2226202-millennials-generatie-die-niet-weet-wat-hard-werken-is.html
