Spreuken 8:7 (12)
Spreuken 8:7
Waar ging het fout in de kerk van de Middeleeuwen? Waarom was er een reformatie nodig? Een grote oorzaak was dat de Bijbel niet meer het uiteindelijke gezag had, maar de paus. Hij was onfeilbaar en kon niet dwalen. Alleen hij kon met beslissend gezag de Schrift uit leggen. Maar de paus is ook een mens die zoals elk mens faalt. Daarmee konden afschuwelijke dwalingen de kerk binnenkomen.
Luther stelde echter: “Als de beslissingen en de woorden van de paus niet overeenkomen met Gods Woord, dan kloppen ze niet.” Dat was een ongehoorde en gedurfde bewering.
Hij neemt tegen de paus geen blad voor de mond en schrijft: ‘O, aller ongelukkigste Leo (de naam van de paus)
, gij zit op de gevaarlijkste stoel! Luister toch niet naar de mensen, die zo vleiend tot u spreken, die zeggen dat gij geen gewoon mens zijt, maar een halfgod, welke over alle dingen kan heersen en beslissen. Heus, gij speelt dat toch niet klaar, het is onmogelijk. Gij zijt een knecht van aller knechten Gods en bevindt u in een gevaarlijker positie dan enig ander mens op aarde.’
Dat was geen zoete koek. Misschien denkt u zoals ik: “Luther, had je dat niet wat minder direct en wat ‘vriendelijker’ kunnen zeggen?” Maar de Here Jezus en ook de apostelen hebben ernstige dwalingen die desastreus waren voor het geestelijke leven, nooit met zachte hand aangepakt. Leest u de Bijbel er maar eens op na. Tegen zoveel bedrog en leugen was het nodig dat Luther een duidelijk geluid liet horen!
In wezen was de reformatie het verwijderen van de humanistische vervormingen die de kerk waren binnengedrongen. Dat was al begonnen met Thomas van Aquino. Hij vond de filosofie van Aristoteles zo geweldig, dat hij die aanvaardde als waarheid naast de Bijbel en daarmee omarmde ook de kerk dit heidense denken. (zie Het Zoeklicht 4)
De Reformatie is dé grote omwenteling in de kerkgeschiedenis. Maar ook Luther heeft lang niet alles goed gezien. Zo heeft hij totaal geen oog voor Israël. Hij schreef een boekje met de titel ‘De Joden en hun leugen’. Hij doet daarin verschrikkelijke uitspraken: “De Joden hebben de Heiland gedood en zijn oorzaak van alle ellende op aarde!”
Het is duidelijk: Ook Luther is een mens die slechts ten dele kent. Zijn denken over de Bijbel was verlicht, maar ook beperkt. Ons denken over de waarheid kan veranderen, de waarheid zelf is echter onveranderlijk.
Els ter Welle
