Sporen van de Exodus: Heeft de uittocht uit Egypte echt plaatsgevonden?
Kees Noorlander • 96 - 2020 • Uitgave: 5
In Zoeklicht nr. 10 van vorig jaar staat een artikel over Neom, een enorme stad die kroonprins Mohammed bin Salman dit decennium wil bouwen in het noordwesten van Saoedi-Arabië. Het moet een megastad worden, 33 maal zo groot als New York. Wat er niet bij staat vermeld, is dat deze stad zal worden gebouwd op grondgebied van wat in Mozes’ tijd bekend stond als het land Midjan, het land waar Mozes naar toe vluchtte nadat hij een Egyptenaar had doodgeslagen.
Het is jammer dat in het voormalige Midjan een enorme stad zal worden gebouwd, omdat in dit gebied nog sporen terug te vinden zijn van de Exodus, en die kunnen zo wel eens verdwijnen.
Bevestigingen van de Exodus
Tijdens een Zoeklicht Studiedag in 2014 zijn niet alleen geestelijke lessen uit de Exodus gepresenteerd, maar ook sterke aanwijzingen dat de Exodus werkelijk heeft plaatsgevonden. Langs de traditionele route door de Bittermeren naar de traditionele berg Sinaï in het Egyptische Sinaï-schiereiland vind je geen archeologische vondsten, die de Exodus bevestigen. Maar die zijn er wel als je nauwkeurig kijkt op plaatsen welke de Bijbel aangeeft.
Midjan
Midjan is het land, waar Mozes naar toe vluchtte en waar hij ging wonen bij zijn schoonvader Jetro. Bijna alle historici zijn het er over eens dat vlakbij de huidige stad Al Bad de woonplaats van Jetro lag. Daar in de buurt is ook een waterbron, die door de lokale bevolking de bron van Mozes wordt genoemd. Toen Mozes schapen aan het weiden was, werd hij door God geroepen vanuit een brandende struik bij de berg Sinaï. Hij kreeg de opdracht om het volk Israël uit Egypte te leiden naar deze berg (Exodus 3:12). De berg Sinaï moet dus in of vlak bij Midjan liggen, in het noordwesten van Saoedi-Arabië. En dat is zoals Paulus het omschreven heeft: de berg Sinaï in Arabië (Galaten 4:25). En het is conform de beschrijving van de Joodse historicus Flavius Josephus, die in de 1e eeuw AD de berg Sinaï omschreef als de hoogste van Midjan.
De Schelfzee
De zee, waar Israël op wonderbaarlijke wijze doorgetrokken is, heet in het Nieuwe Testament de Rode Zee. In het Oude Testament wordt deze zee in het Hebreeuws ‘jam soef’ genoemd. Nederlandse vertalingen zijn Schelfzee, Rode Zee en Rietzee. Volgens de Bijbel is de Golf van Akaba de Schelfzee (Exodus 23:31, 1 Koningen 9:26), en daar zijn inderdaad bevestigingen van Israëls doortocht en van de ondergang van het Egyptische leger gevonden.
Bij de Egyptische kustplaats Nuweiba bevindt zich een stuk strand, dat groot genoeg is om de Israëlieten, die destijds in afwachting waren van de doortocht door de Schelfzee, te laten bivakkeren met hun vee. Dit strand past bij de beschrijving van Flavius Josephus: “Hier was geen uitweg, omdat zij aan de ene kant de zee voor zich hadden en aan de andere kant omsloten waren door een ontoegankelijk gebergte, en rotsen, die zich tot aan de oever uitstrekten” (Flavius Josephus, JH 2, h6, p98). Andere bevestigingen zijn dat er in de Golf van Akaba door mensen gemaakte structuren zijn aangetroffen, die met koraal zijn overgroeid, waaronder diverse wagenwielen.
In 2006 is geograaf Glen A. Fritz gepromoveerd op de Golf van Akaba als de zee van de doortocht. In zijn proefschrift The Lost Sea of the Exodus stelt dr. Fritz dat, Bijbels gezien, de Golf van Akaba de enige kandidaat is voor de Schelfzee. Tevens laat Fritz zien dat tot aan het eind van de Middeleeuwen de Golf van Akaba compleet ontbrak op de landkaarten. Daardoor konden Bijbelgeleerden de Golf van Akaba lange tijd niet associëren met de Schelfzee.
Saoedi-Arabië
Bij de traditionele berg Sinaï in Egypte zijn geen archeologische vondsten gedaan die passen bij het reisverslag van de Exodus. In het voormalige Midjan in het noordwesten van Saoedi-Arabië zijn wel diverse bevestigingen gevonden. De Tayyib al Ism Oasis met 12 waterputten is een goede kandidaat voor de oase Elim. Er zijn behoorlijk veel aanwijzingen dat Jabal Maqla de berg Sinaï is. De berg heeft een zwarte bergrug, aan de voet is een altaar met een kraal voor dieren en resten van marmeren pilaren (Exodus 24). In de berg bevindt zich een spelonk, groot genoeg om Elia te laten overnachten (1 Koningen 19:9). In de buurt van de berg bevindt zich een rotstekening van een menora. Ruim een kilometer ten oosten van de berg bevindt zich een plateau van rotsen met rotstekeningen van runderen en mensen. In een tekening is duidelijk te zien dat een rund door een mens wordt vereerd op dezelfde wijze als staat afgebeeld in een Egyptische tempel. Ruim 5 kilometer naar het noorden ligt een grote begraafplaats met opgerichte stenen. Nog verder naar het noorden bevindt zich een volkomen gespleten rots van 18 meter hoog op een heuvel met een droge uitgesleten waterbedding aan de voet van de rots (Exodus 17:6). Deze bevestigingen zijn getoond op de Zoeklicht Studiedag van 2014.
Films van Timothy P. Mahoney
Kort hierna kwam de langverwachte film van filmmaker Mahoney uit. Aanvankelijk was de bedoeling over de route van de Exodus. Maar nadat op Jabal Maqla zijn films en apparatuur in beslag waren genomen, opende de Heer een andere deur: Mahoney kreeg de gelegenheid om beroemde Egyptologen en Israëlische archeologen en politici te interviewen.
Vaak wordt de uittocht vanwege Exodus 1:11 en 12:37 gekoppeld aan Farao Ramses II (13e eeuw v. Chr.) in het Nieuwe Rijk. Maar uit die periode is niets te vinden dat duidt op de Exodus.
In zijn film Patterns of Evidence: Zoeken naar bewijs – Exodus wordt uiteengezet dat de plaatsnaam Ramses in Genesis en Exodus waarschijnlijk wijzigingen betreft na Mozes, net zoals de plaatsnaam Dan in Genesis 14:14. Mahoney laat zien dat, als wordt gezocht in het Middenrijk, er veel aanwijzingen zijn van Israël in Egypte, waarvan we enkele hier noemen. Vlak bij Ramses zijn opgravingen gedaan van de veel oudere stad Avaris. Volgens Egyptologen is deze stad door Semieten met toestemming van Farao gevestigd in dezelfde tijd dat het kanaal Bahr Yusuf (= Waterweg van Jozef) werd aangelegd! Aanvankelijk was Avaris een klein dorp, maar het breidde zich snel uit. Later ging het gebukt onder slavernij: er bestaat een slavenlijst uit het Middenrijk met 95 namen, waaronder diverse Hebreeuwse. Na de ondergang van het Middenrijk, maar eeuwen vóór Ramses, is Jericho verwoest conform de beschrijving in de Bijbel.
Een andere documentaire, dit jaar vertaald, is The Moses Controversy. Steeds meer wetenschappers beweren dat Mozes het boek Exodus niet geschreven kan hebben omdat er in zijn tijd nog geen Hebreeuws schrift zou zijn. Deze film maakt echter waarschijnlijk dat niet alleen Mozes, maar ook Jozef het Hebreeuwse schrift machtig was.
Dit jaar komt zijn volgende film uit: The Red Sea Miracle. Hierin wordt besproken door welk water Israël trok op weg naar de berg Sinaï.
Alle films bevatten interviews met wetenschappers met verschillende opvattingen. Maar voor Mahoney tonen ze genoeg bewijzen dat de Exodus een historische gebeurtenis is.
Nieuw onderzoek sinds 2014
Na het schrijven van zijn proefschrift over de Golf van Akaba is geograaf Glen Fritz doorgegaan met diepgaand onderzoek, nu over Midjan. Dat heeft in 2019 geresulteerd in zijn boek The Exodus Mysteries: of Midian, Sinai & Jabal al-Lawz. In dit rijk geïllustreerde boek staan veel geografische analyses over de locatie van de berg Sinaï en de route er naar toe.
Saoedi-Arabië heeft lang moeilijk gedaan als er onderzoek werd gedaan op en rond Jabal Maqla. Om die belemmeringen te omzeilen hebben nieuwe onderzoekers drones gebruikt om opnames te maken. Bijkomend voordeel is dat met drones mooie opnames vanuit de lucht kunnen worden gemaakt.
Een nieuwe onderzoeker is Ryan Mauro. Hij is een Amerikaanse veiligheidsexpert op het gebied van islamitisch extremisme, extreem rechts en extreem links. Mauro is erachter gekomen dat ook onder zijn islamitische contacten wordt aangenomen dat Jabal Maqla de berg Sinaï is.
Toeristische reizen
Een andere nieuwe onderzoeker is Andrew Jones. Sinds kort organiseert hij reizen naar voormalig Midjan. Tot vorig jaar was het toeristen in Saoedi-Arabië verboden om zelfstandig allerlei plaatsen te bezoeken. Maar in 2019 is dat veranderd: toeristen hebben nu veel meer vrijheid. Als gevolg hiervan zijn er door Jones toeristenreizen georganiseerd naar diverse plaatsen in voormalig Midjan, zoals Al-Bad (de stad van Jetro), de oversteekplaats op de Golf van Akaba, de oase Tayyib al Ism (Elim?), de gespleten rots (op Horeb) en Jabal Maqla met omgeving. Jones organiseert ook een reis naar diverse plaatsen in Egypte, zoals Nuweiba.
Geestelijke lessen uit de Exodus
Uit de Exodus zijn veel lessen te halen, waaronder, zoals we in eerdere artikelen gezien hebben, die uit de Tabernakel. Andere lessen zijn dat God een God van wonderen is en dat wij gevaar lopen dat te vergeten. God redt soms op het laatste moment om ons op de proef te stellen. Reageren wij dan opstandig of bidden wij nederig? We leven in een geestelijke woestijn op weg naar het ons beloofde hemels vaderland. Laten we dat vol vertrouwen doen, net zoals Jozua en Kaleb op God vertrouwden.
Kees Noorlander
Meer informatie: www.morgenster.org/sinai.htm
Het is jammer dat in het voormalige Midjan een enorme stad zal worden gebouwd, omdat in dit gebied nog sporen terug te vinden zijn van de Exodus, en die kunnen zo wel eens verdwijnen.
Bevestigingen van de Exodus
Tijdens een Zoeklicht Studiedag in 2014 zijn niet alleen geestelijke lessen uit de Exodus gepresenteerd, maar ook sterke aanwijzingen dat de Exodus werkelijk heeft plaatsgevonden. Langs de traditionele route door de Bittermeren naar de traditionele berg Sinaï in het Egyptische Sinaï-schiereiland vind je geen archeologische vondsten, die de Exodus bevestigen. Maar die zijn er wel als je nauwkeurig kijkt op plaatsen welke de Bijbel aangeeft.
Midjan
Midjan is het land, waar Mozes naar toe vluchtte en waar hij ging wonen bij zijn schoonvader Jetro. Bijna alle historici zijn het er over eens dat vlakbij de huidige stad Al Bad de woonplaats van Jetro lag. Daar in de buurt is ook een waterbron, die door de lokale bevolking de bron van Mozes wordt genoemd. Toen Mozes schapen aan het weiden was, werd hij door God geroepen vanuit een brandende struik bij de berg Sinaï. Hij kreeg de opdracht om het volk Israël uit Egypte te leiden naar deze berg (Exodus 3:12). De berg Sinaï moet dus in of vlak bij Midjan liggen, in het noordwesten van Saoedi-Arabië. En dat is zoals Paulus het omschreven heeft: de berg Sinaï in Arabië (Galaten 4:25). En het is conform de beschrijving van de Joodse historicus Flavius Josephus, die in de 1e eeuw AD de berg Sinaï omschreef als de hoogste van Midjan.
De Schelfzee
De zee, waar Israël op wonderbaarlijke wijze doorgetrokken is, heet in het Nieuwe Testament de Rode Zee. In het Oude Testament wordt deze zee in het Hebreeuws ‘jam soef’ genoemd. Nederlandse vertalingen zijn Schelfzee, Rode Zee en Rietzee. Volgens de Bijbel is de Golf van Akaba de Schelfzee (Exodus 23:31, 1 Koningen 9:26), en daar zijn inderdaad bevestigingen van Israëls doortocht en van de ondergang van het Egyptische leger gevonden.
Bij de Egyptische kustplaats Nuweiba bevindt zich een stuk strand, dat groot genoeg is om de Israëlieten, die destijds in afwachting waren van de doortocht door de Schelfzee, te laten bivakkeren met hun vee. Dit strand past bij de beschrijving van Flavius Josephus: “Hier was geen uitweg, omdat zij aan de ene kant de zee voor zich hadden en aan de andere kant omsloten waren door een ontoegankelijk gebergte, en rotsen, die zich tot aan de oever uitstrekten” (Flavius Josephus, JH 2, h6, p98). Andere bevestigingen zijn dat er in de Golf van Akaba door mensen gemaakte structuren zijn aangetroffen, die met koraal zijn overgroeid, waaronder diverse wagenwielen.
In 2006 is geograaf Glen A. Fritz gepromoveerd op de Golf van Akaba als de zee van de doortocht. In zijn proefschrift The Lost Sea of the Exodus stelt dr. Fritz dat, Bijbels gezien, de Golf van Akaba de enige kandidaat is voor de Schelfzee. Tevens laat Fritz zien dat tot aan het eind van de Middeleeuwen de Golf van Akaba compleet ontbrak op de landkaarten. Daardoor konden Bijbelgeleerden de Golf van Akaba lange tijd niet associëren met de Schelfzee.
Saoedi-Arabië
Bij de traditionele berg Sinaï in Egypte zijn geen archeologische vondsten gedaan die passen bij het reisverslag van de Exodus. In het voormalige Midjan in het noordwesten van Saoedi-Arabië zijn wel diverse bevestigingen gevonden. De Tayyib al Ism Oasis met 12 waterputten is een goede kandidaat voor de oase Elim. Er zijn behoorlijk veel aanwijzingen dat Jabal Maqla de berg Sinaï is. De berg heeft een zwarte bergrug, aan de voet is een altaar met een kraal voor dieren en resten van marmeren pilaren (Exodus 24). In de berg bevindt zich een spelonk, groot genoeg om Elia te laten overnachten (1 Koningen 19:9). In de buurt van de berg bevindt zich een rotstekening van een menora. Ruim een kilometer ten oosten van de berg bevindt zich een plateau van rotsen met rotstekeningen van runderen en mensen. In een tekening is duidelijk te zien dat een rund door een mens wordt vereerd op dezelfde wijze als staat afgebeeld in een Egyptische tempel. Ruim 5 kilometer naar het noorden ligt een grote begraafplaats met opgerichte stenen. Nog verder naar het noorden bevindt zich een volkomen gespleten rots van 18 meter hoog op een heuvel met een droge uitgesleten waterbedding aan de voet van de rots (Exodus 17:6). Deze bevestigingen zijn getoond op de Zoeklicht Studiedag van 2014.
Films van Timothy P. Mahoney
Kort hierna kwam de langverwachte film van filmmaker Mahoney uit. Aanvankelijk was de bedoeling over de route van de Exodus. Maar nadat op Jabal Maqla zijn films en apparatuur in beslag waren genomen, opende de Heer een andere deur: Mahoney kreeg de gelegenheid om beroemde Egyptologen en Israëlische archeologen en politici te interviewen.
Vaak wordt de uittocht vanwege Exodus 1:11 en 12:37 gekoppeld aan Farao Ramses II (13e eeuw v. Chr.) in het Nieuwe Rijk. Maar uit die periode is niets te vinden dat duidt op de Exodus.
In zijn film Patterns of Evidence: Zoeken naar bewijs – Exodus wordt uiteengezet dat de plaatsnaam Ramses in Genesis en Exodus waarschijnlijk wijzigingen betreft na Mozes, net zoals de plaatsnaam Dan in Genesis 14:14. Mahoney laat zien dat, als wordt gezocht in het Middenrijk, er veel aanwijzingen zijn van Israël in Egypte, waarvan we enkele hier noemen. Vlak bij Ramses zijn opgravingen gedaan van de veel oudere stad Avaris. Volgens Egyptologen is deze stad door Semieten met toestemming van Farao gevestigd in dezelfde tijd dat het kanaal Bahr Yusuf (= Waterweg van Jozef) werd aangelegd! Aanvankelijk was Avaris een klein dorp, maar het breidde zich snel uit. Later ging het gebukt onder slavernij: er bestaat een slavenlijst uit het Middenrijk met 95 namen, waaronder diverse Hebreeuwse. Na de ondergang van het Middenrijk, maar eeuwen vóór Ramses, is Jericho verwoest conform de beschrijving in de Bijbel.
Een andere documentaire, dit jaar vertaald, is The Moses Controversy. Steeds meer wetenschappers beweren dat Mozes het boek Exodus niet geschreven kan hebben omdat er in zijn tijd nog geen Hebreeuws schrift zou zijn. Deze film maakt echter waarschijnlijk dat niet alleen Mozes, maar ook Jozef het Hebreeuwse schrift machtig was.
Dit jaar komt zijn volgende film uit: The Red Sea Miracle. Hierin wordt besproken door welk water Israël trok op weg naar de berg Sinaï.
Alle films bevatten interviews met wetenschappers met verschillende opvattingen. Maar voor Mahoney tonen ze genoeg bewijzen dat de Exodus een historische gebeurtenis is.
Nieuw onderzoek sinds 2014
Na het schrijven van zijn proefschrift over de Golf van Akaba is geograaf Glen Fritz doorgegaan met diepgaand onderzoek, nu over Midjan. Dat heeft in 2019 geresulteerd in zijn boek The Exodus Mysteries: of Midian, Sinai & Jabal al-Lawz. In dit rijk geïllustreerde boek staan veel geografische analyses over de locatie van de berg Sinaï en de route er naar toe.
Saoedi-Arabië heeft lang moeilijk gedaan als er onderzoek werd gedaan op en rond Jabal Maqla. Om die belemmeringen te omzeilen hebben nieuwe onderzoekers drones gebruikt om opnames te maken. Bijkomend voordeel is dat met drones mooie opnames vanuit de lucht kunnen worden gemaakt.
Een nieuwe onderzoeker is Ryan Mauro. Hij is een Amerikaanse veiligheidsexpert op het gebied van islamitisch extremisme, extreem rechts en extreem links. Mauro is erachter gekomen dat ook onder zijn islamitische contacten wordt aangenomen dat Jabal Maqla de berg Sinaï is.
Toeristische reizen
Een andere nieuwe onderzoeker is Andrew Jones. Sinds kort organiseert hij reizen naar voormalig Midjan. Tot vorig jaar was het toeristen in Saoedi-Arabië verboden om zelfstandig allerlei plaatsen te bezoeken. Maar in 2019 is dat veranderd: toeristen hebben nu veel meer vrijheid. Als gevolg hiervan zijn er door Jones toeristenreizen georganiseerd naar diverse plaatsen in voormalig Midjan, zoals Al-Bad (de stad van Jetro), de oversteekplaats op de Golf van Akaba, de oase Tayyib al Ism (Elim?), de gespleten rots (op Horeb) en Jabal Maqla met omgeving. Jones organiseert ook een reis naar diverse plaatsen in Egypte, zoals Nuweiba.
Geestelijke lessen uit de Exodus
Uit de Exodus zijn veel lessen te halen, waaronder, zoals we in eerdere artikelen gezien hebben, die uit de Tabernakel. Andere lessen zijn dat God een God van wonderen is en dat wij gevaar lopen dat te vergeten. God redt soms op het laatste moment om ons op de proef te stellen. Reageren wij dan opstandig of bidden wij nederig? We leven in een geestelijke woestijn op weg naar het ons beloofde hemels vaderland. Laten we dat vol vertrouwen doen, net zoals Jozua en Kaleb op God vertrouwden.
Kees Noorlander
Meer informatie: www.morgenster.org/sinai.htm
