Shakhach - Niet vergeten!
Gieneke van Veen-Vrolijk • 88 - 2012 • Uitgave: 21
In Gods Woord komen regelmatig heel gewone woorden en begrippen voor die een algemene en bekende betekenis hebben. Toch kunnen juist zulke begrippen door de Here God op een zeer betekenisvolle manier worden gebruikt waardoor ze ons veel te zeggen en te leren hebben. Tot deze ‘gewone’ woordengroep behoort het Hebreeuwse werkwoord ‘shakhach’ (uitspraak: sjagag) dat de basisbetekenis heeft van: vergeten.1
God vergeet Zijn kind niet
De Here wil Zijn volk bemoedigen en troosten met de boodschap dat Hij zich over de ellendigen ontfermt. Maar de zijnen denken voor zichzelf: “De Here heeft mij verlaten… ‘shakhach’/vergeten…” (Jesaja 49:14-16). De Here stelt dan de hypothetische vraag of een moeder haar baby zal ‘shakhach’/vergeten, ervan uitgaande dat een ware moeder dat nimmer zal kunnen. Voortbouwend op het beeld en de werkelijkheid van moederliefde, stelt Hij dat, al zou het bestaan dat een moeder haar kind ‘shakhach’/vergeet, Hij in Zijn Goddelijke liefde nooit Zijn kind zal ‘shakhach’/vergeten: “Ik zal u niet ‘shakhach’/vergeten”. Hij heeft de zijnen immers in beide handpalmen gegraveerd (vers 14)! Dit profetische beeld zien we terug in Jezus’ doorboorde handen…
Schrijnend bitter klinkt de vraag van de Here (vers 15) in deze tijd, waarin nog ongeboren kinderen legaal en zonder ontferming worden vermoord in de moederschoot. Zijn vraag is een Goddelijke aanklacht waar Hij op terug zal komen, omdat Hij al deze kindermoorden niet vergeet! Hij hoort hun stemloze schreeuw en eist vergelding voor hun vergoten bloed, evenals dat van alle behoeftigen die in nood tot Hem roepen. “Hij ‘schakhach’/vergeet het hulpgeroep van de ellendigen niet… Want de arme wordt voor altijd niet ‘schakhach’/vergeten” (Psalm 9:13, 19).2
Oproep niet te vergeten
‘Niet ‘shakhach’/vergeten’ behoort tot één van de kernthema’s van Deuteronomium - het ‘handboek’ dat God aan Israël gaf om als Zijn verbondsvolk in het Beloofde Land te leven. “Wees op uw hoede, dat u het verbond van de Here, uw God… niet ‘shakhach’/vergeet en voor u een beeld maakt…” (Deuteronomium 4:23). De Here houdt hierbij Zijn volk voor wat de gevolgen van het vergeten van het verbond zijn: ontrouw aan Hem en zonden die Hij zo nadrukkelijk verbood/verbiedt in Zijn Woord. In dit geval gaat het om de zonde van de afgoderij, als onmiddellijk gevolg van het vergeten van zijn geboden. De Here is echter trouw en zal Zijn verbond nooit vergeten: “De Here… is een barmhartig God… Hij zal het verbond… niet ‘shakhach’/vergeten” (Deuteronomium 4:31).
God roept Zijn verbondsvolk op in tijden van voorspoed en welvaart Hem niet te ‘schakhach’/vergeten als Bron van zegeningen, opdat ze Zijn Woord niet zullen verachten en hierdoor omkomen. Zelfingenomenheid en trots zijn hier gevaarlijke factoren die tot het vergeten van de Here kunnen leiden en daarom luidt de - actuele! - vermaning: “Wees op uw hoede dat u de Here, uw God niet ‘schakhach’/vergeet, en daardoor zijn geboden… niet in acht neemt” (Deuteronomium 8:11-20).
Het vergeten van God en Zijn gebod leidt tot ellende en gekerm. Dat roept ook de profeet Jeremia uit, in verband met het reeds lang aangekondigde oordeel van de ballingschap: “Er wordt geluid gehoord… geween… want zij hebben hun weg krom gemaakt, zij hebben de Here, hun God ‘shakhach’/vergeten ” (Jeremia 3:21). Deze profetische woorden hebben ook in onze tijd kracht en bevatten een duidelijke waarschuwing zoals in Jeremia’s dagen. Ook nu geldt dat het oordeel zal komen voor wie de Here verwerpt en Hem verachtelijk de rug toekeert. Maar het is nog tijd, want de Here wil dat allen tot kennis van de Waarheid komen (1 Timoteüs 1:4; 2 Petrus 3:2, 9-10).
‘Niet vergeten’ is een belangrijk ‘leerthema’ binnen het Oude Verbond. Voor een gezonde en gelukkige verbondsrelatie met de Here God is het van groot belang al Zijn ontvangen weldaden en zegeningen te gedenken en dit alles nooit te vergeten. Dit geldt ook voor de gelovige van het Nieuwe Testament. Ook wij worden persoonlijk opgeroepen Zijn zegeningen niet te vergeten: “Mijn ziel3 loof de Here, en vergeet al zijn gunstbewijzen niet” (Psalm 103:2). Door al Zijn zegeningen concreet te noemen in (dank)gebed en lofprijzing trainen we ons geheugen om niet één van Zijn gunstbewijzen te vergeten. Beginnend bij het vermelden van de grootste weldaad die Hij ons plaatsvervangend lijdend en stervend heeft bewezen op Golgotha… Wie kan die zegen ooit vergeten? Laten we nooit hierover zwijgen!
“Uw Woord zal ik niet ‘shakhach’/vergeten” (Psalm 119:16b; vgl. vers 93).
Dr. Gieneke van Veen-Vrolijk
1 In bepaalde werkwoordsvormen kan deze stam ‘shakhach’ ook inhouden: vergeten worden, doen/laten vergeten.
2 God vergeet niet en daar beroept de bidder zich op: Ps. 10:12; 74:19,23.
3 In de hier voorkomende uitdrukking ‘mijn ziel’ komt het Hebreeuwse woord ‘nefesh’ voor dat ook betekent: wezen, persoon; deze zelfaansporing maakt deze psalmtekst zeer persoonlijk.
God vergeet Zijn kind niet
De Here wil Zijn volk bemoedigen en troosten met de boodschap dat Hij zich over de ellendigen ontfermt. Maar de zijnen denken voor zichzelf: “De Here heeft mij verlaten… ‘shakhach’/vergeten…” (Jesaja 49:14-16). De Here stelt dan de hypothetische vraag of een moeder haar baby zal ‘shakhach’/vergeten, ervan uitgaande dat een ware moeder dat nimmer zal kunnen. Voortbouwend op het beeld en de werkelijkheid van moederliefde, stelt Hij dat, al zou het bestaan dat een moeder haar kind ‘shakhach’/vergeet, Hij in Zijn Goddelijke liefde nooit Zijn kind zal ‘shakhach’/vergeten: “Ik zal u niet ‘shakhach’/vergeten”. Hij heeft de zijnen immers in beide handpalmen gegraveerd (vers 14)! Dit profetische beeld zien we terug in Jezus’ doorboorde handen…
Schrijnend bitter klinkt de vraag van de Here (vers 15) in deze tijd, waarin nog ongeboren kinderen legaal en zonder ontferming worden vermoord in de moederschoot. Zijn vraag is een Goddelijke aanklacht waar Hij op terug zal komen, omdat Hij al deze kindermoorden niet vergeet! Hij hoort hun stemloze schreeuw en eist vergelding voor hun vergoten bloed, evenals dat van alle behoeftigen die in nood tot Hem roepen. “Hij ‘schakhach’/vergeet het hulpgeroep van de ellendigen niet… Want de arme wordt voor altijd niet ‘schakhach’/vergeten” (Psalm 9:13, 19).2
Oproep niet te vergeten
‘Niet ‘shakhach’/vergeten’ behoort tot één van de kernthema’s van Deuteronomium - het ‘handboek’ dat God aan Israël gaf om als Zijn verbondsvolk in het Beloofde Land te leven. “Wees op uw hoede, dat u het verbond van de Here, uw God… niet ‘shakhach’/vergeet en voor u een beeld maakt…” (Deuteronomium 4:23). De Here houdt hierbij Zijn volk voor wat de gevolgen van het vergeten van het verbond zijn: ontrouw aan Hem en zonden die Hij zo nadrukkelijk verbood/verbiedt in Zijn Woord. In dit geval gaat het om de zonde van de afgoderij, als onmiddellijk gevolg van het vergeten van zijn geboden. De Here is echter trouw en zal Zijn verbond nooit vergeten: “De Here… is een barmhartig God… Hij zal het verbond… niet ‘shakhach’/vergeten” (Deuteronomium 4:31).
God roept Zijn verbondsvolk op in tijden van voorspoed en welvaart Hem niet te ‘schakhach’/vergeten als Bron van zegeningen, opdat ze Zijn Woord niet zullen verachten en hierdoor omkomen. Zelfingenomenheid en trots zijn hier gevaarlijke factoren die tot het vergeten van de Here kunnen leiden en daarom luidt de - actuele! - vermaning: “Wees op uw hoede dat u de Here, uw God niet ‘schakhach’/vergeet, en daardoor zijn geboden… niet in acht neemt” (Deuteronomium 8:11-20).
Het vergeten van God en Zijn gebod leidt tot ellende en gekerm. Dat roept ook de profeet Jeremia uit, in verband met het reeds lang aangekondigde oordeel van de ballingschap: “Er wordt geluid gehoord… geween… want zij hebben hun weg krom gemaakt, zij hebben de Here, hun God ‘shakhach’/vergeten ” (Jeremia 3:21). Deze profetische woorden hebben ook in onze tijd kracht en bevatten een duidelijke waarschuwing zoals in Jeremia’s dagen. Ook nu geldt dat het oordeel zal komen voor wie de Here verwerpt en Hem verachtelijk de rug toekeert. Maar het is nog tijd, want de Here wil dat allen tot kennis van de Waarheid komen (1 Timoteüs 1:4; 2 Petrus 3:2, 9-10).
‘Niet vergeten’ is een belangrijk ‘leerthema’ binnen het Oude Verbond. Voor een gezonde en gelukkige verbondsrelatie met de Here God is het van groot belang al Zijn ontvangen weldaden en zegeningen te gedenken en dit alles nooit te vergeten. Dit geldt ook voor de gelovige van het Nieuwe Testament. Ook wij worden persoonlijk opgeroepen Zijn zegeningen niet te vergeten: “Mijn ziel3 loof de Here, en vergeet al zijn gunstbewijzen niet” (Psalm 103:2). Door al Zijn zegeningen concreet te noemen in (dank)gebed en lofprijzing trainen we ons geheugen om niet één van Zijn gunstbewijzen te vergeten. Beginnend bij het vermelden van de grootste weldaad die Hij ons plaatsvervangend lijdend en stervend heeft bewezen op Golgotha… Wie kan die zegen ooit vergeten? Laten we nooit hierover zwijgen!
“Uw Woord zal ik niet ‘shakhach’/vergeten” (Psalm 119:16b; vgl. vers 93).
Dr. Gieneke van Veen-Vrolijk
1 In bepaalde werkwoordsvormen kan deze stam ‘shakhach’ ook inhouden: vergeten worden, doen/laten vergeten.
2 God vergeet niet en daar beroept de bidder zich op: Ps. 10:12; 74:19,23.
3 In de hier voorkomende uitdrukking ‘mijn ziel’ komt het Hebreeuwse woord ‘nefesh’ voor dat ook betekent: wezen, persoon; deze zelfaansporing maakt deze psalmtekst zeer persoonlijk.
