Schone schijn
Joop Schotanus • 77 - 2001/02 • Uitgave: 3
In het boekje van onze hoofdredacteur over 'Het leven door de Geest', wordt gerefereerd naar de maskers die christenen kunnen dragen om de schone schijn op te houden. Een vroom masker om de indruk te geven dat alles in orde is. Voor jezelf weet je dat het niet allemaal klopt, maar dat hoeft de omgeving niet te weten. Ondertussen wordt je leven een leugen. Met de beste bedoelingen probeer je in eigen kracht je geestelijke stand op te houden, want er moet toch aan je gezien worden dat je christen bent. Misschien is deze manier van leven wel de grootste hinderpaal voor de geestelijke doorbraak in de Gemeente van Christus. Laten we eens proberen om te ontdekken wat zoal de verschillende manieren zijn, waarachter we ons kunnen verbergen.
EEN ILLUSTRATIE
In de 2 Cor. 3:13 vinden we een indrukwekkende illustratie van Mozes die zijn aangezicht bedekte, opdat de kinderen Israëls geen blik zouden slaan op het verdwijnen van de heerlijkheid van zijn gelaat. Mozes kwam tot het besef dat de heerlijkheid die hij in de veertigdaagse omgang met God op zijn gelaat had verkregen, begon te verdwijnen. Paulus gebruikt dit als een voorbeeld voor het hele volk Israël, dat via allerlei verhullingen probeert de schijn op te houden, terwijl hun dienst aan God niet meer gedekt wordt door de werkelijkheid. Hiervan is niets meer zuiver en echt. Niet bij Israël en ook vaak niet meer in de Gemeente van Christus, waar veel gebeurt dat vergelijkbaar is met het masker (de bedekking) van Israël.
EEN EIGENWILLIGE GODSDIENST
Wij kunnen ons verbergen achter onze traditie. Het doet er niet toe of dat nu een evangelische of een reformatorische traditie is. Je doet gewoon mee aan alles wat er van je verwacht wordt. Misschien zit je nog wel op de ouderwetse kerkbanken de oudberijmde psalmen uit volle borst maar op laag tempo mee te zingen. Misschien horen bij dit samenkomen ook nog pepermuntjes en de geur van opgedroogde eau de cologne. Zelfs Maarten 't Hart kan hier de tranen nog van in de ogen krijgen. Het kan ook zijn dat je 's zondagsmorgens terecht komt in een opgewekte samenkomst, waar je meegenomen wordt in de deining van het geheel en waar je ook beslist niet meer zonder zou willen. Laat ik eerst heel duidelijk voorop stellen dat de Here aan beide vormen zijn zegen kan verbinden. Er is in wezen niets mis mee. Waar het ons nu even om gaat is dat je of aan de ene vorm of aan de andere vorm mee kan doen zonder die zegen van de Here echt te ervaren. De reden is dat de vorm van het samenkomen voor veel mensen de betekenis krijgt van een eigenwillige godsdienst. Een uiterlijkheid van afnemende en verdwijnende heerlijkheid. Het is dan in dat geval niet de heerlijkheid van Christus, die openbaar wordt.
DE HOOGMOED
Wij willen van nature ons allemaal graag achter een façade verbergen. Dit heeft alles te maken met het feit dat we ons niet bloot willen geven. Wie wil er nu onderuit gaan? Waar we het nog van 'eigen kunnen' verwachten, zullen we ook de eer verwachten voor dat eigen kunnen. Daarom moet onze onmacht verhuld worden. We ontdekken dat we het niet in ons hebben om te zijn die wij zouden moeten zijn en daarom hebben we behoefte aan een masker. We gaan ons anders voordoen dan we zijn. Met een lelijk woord heet dat huichelarij. Mocht ons falen toch zichtbaar worden, dan hebben we genoeg middelen bij de hand om een al te slechte indruk weg te nemen. Hier tegenover staat natuurlijk het nederig erkennen, dat onze bekwaamheid Gods werk is en dat we vanuit onszelf nergens prat op hoeven te gaan. Maar nederigheid is een fragiele zaak. Op het moment dat je denkt dat je het hebt, ben je het kwijt. Er is een kleine anekdote van een gemeente, die haar voorganger een onderscheiding verleende voor zijn nederigheid, maar op het moment dat hij zijn medaille opspeldde hebben ze hem die weer afgenomen. Het zal wel niet historisch zijn, maar het is toch wel een goede illustratie van een verdwijnende heerlijkheid.
DE EIGENGERECHTIGHEID
Eigengerechtigheid is een tweelingzusje van het vorige masker maar nu vooral met de nadruk op al het goede wat men doet. Dus niet zozeer het verbergen van het slechte, maar het voorwenden van het goede. Dit vooral in vergelijking met al die mensen die zich niet bekommeren om het welzijn van de medemens of normen en waarden aan hun laars lappen. Er is een constante veroordelende houding tegenover mensen die hun niveau niet halen. Met dit masker op probeert men anderen altijd te overtroeven. Mocht ik hier of daar falen dan staat er nog genoeg tegenover om de balans ten eigen gunste door te laten slaan. De Here Jezus heeft deze houding bij voortduring in de Farizeeërs veroordeeld. Hij noemde het een zuurdesem, waar we ons voor moeten hoeden.
GERESERVEERDHEID
Gereserveerdheid is een zich terugtrekken op eigen terrein. Men wil niet gekwetst worden. Daarom stelt men zich gedekt op en houdt anderen daarmee op een afstand. In plaats van zonden aan elkaar belijden, waartoe de Bijbel oproept, gaat men zonden voor elkaar verbergen. In plaats van het dragen van elkanders lasten om zo de wet van Christus te vervullen, torst men een eigen last. Niemand kan toch mijn last (mee)dragen, als ik deze niet kenbaar maak. Door terughoudendheid en zwijgzaamheid is men dan aangewezen om de last alleen te dragen. Er is veel eenzaam leed vanwege geslotenheid. Wat zijn er veel mensen die rondlopen met verborgen moeilijkheden en wonden.
De vrees om afgewezen te worden. Men doet alles om te voorkomen dat men aanzien en erkenning zou gaan verliezen. Daarom dragen we de genoemde maskers. Alles wordt in het werk gesteld om niet onderuit te gaan voor de goe-gemeente. Overal ziet men concurrentie op de loer liggen. Zouden we ons bewust zijn van al het onnodige leed wat hieruit voortkomt, dan zouden we toch niets liever willen dan hiervan bevrijd worden. Er zijn misschien genoeg aanwijsbare oorzaken. Onze geaardheid, een moeilijke jeugd of bepaalde diepe teleurstellingen. Maar het verleden kan ons heden misschien wel verklaren, maar het hoeft onze toekomst niet te bepalen.
DE PRIJS VAN DE BEVRIJDING
Er is maar één manier om bevrijd te worden van onze maskers. Dat is de weg van de Here Jezus. Wie echt een discipel van de Here Jezus wil zijn, wordt gevraagd om zichzelf te verloochenen. Dat is de prijs die voor de bevrijding gevraagd wordt. De maskers duiden op zelfhandhaving. Wie zichzelf opgeeft en Christus als een levende werkelijkheid ervaart, zal de zegenrijke gevolgen in de omgang met anderen daarvan mogen beleven. Wat anderen van ons denken (en zeggen) is dan niet meer doorslaggevend. We verliezen de kramp en kunnen dan ontspannen met elkaar omgaan. Laten we die zegen elkaar maar toebidden.
Joop Schotanus
EEN ILLUSTRATIE
In de 2 Cor. 3:13 vinden we een indrukwekkende illustratie van Mozes die zijn aangezicht bedekte, opdat de kinderen Israëls geen blik zouden slaan op het verdwijnen van de heerlijkheid van zijn gelaat. Mozes kwam tot het besef dat de heerlijkheid die hij in de veertigdaagse omgang met God op zijn gelaat had verkregen, begon te verdwijnen. Paulus gebruikt dit als een voorbeeld voor het hele volk Israël, dat via allerlei verhullingen probeert de schijn op te houden, terwijl hun dienst aan God niet meer gedekt wordt door de werkelijkheid. Hiervan is niets meer zuiver en echt. Niet bij Israël en ook vaak niet meer in de Gemeente van Christus, waar veel gebeurt dat vergelijkbaar is met het masker (de bedekking) van Israël.
EEN EIGENWILLIGE GODSDIENST
Wij kunnen ons verbergen achter onze traditie. Het doet er niet toe of dat nu een evangelische of een reformatorische traditie is. Je doet gewoon mee aan alles wat er van je verwacht wordt. Misschien zit je nog wel op de ouderwetse kerkbanken de oudberijmde psalmen uit volle borst maar op laag tempo mee te zingen. Misschien horen bij dit samenkomen ook nog pepermuntjes en de geur van opgedroogde eau de cologne. Zelfs Maarten 't Hart kan hier de tranen nog van in de ogen krijgen. Het kan ook zijn dat je 's zondagsmorgens terecht komt in een opgewekte samenkomst, waar je meegenomen wordt in de deining van het geheel en waar je ook beslist niet meer zonder zou willen. Laat ik eerst heel duidelijk voorop stellen dat de Here aan beide vormen zijn zegen kan verbinden. Er is in wezen niets mis mee. Waar het ons nu even om gaat is dat je of aan de ene vorm of aan de andere vorm mee kan doen zonder die zegen van de Here echt te ervaren. De reden is dat de vorm van het samenkomen voor veel mensen de betekenis krijgt van een eigenwillige godsdienst. Een uiterlijkheid van afnemende en verdwijnende heerlijkheid. Het is dan in dat geval niet de heerlijkheid van Christus, die openbaar wordt.
DE HOOGMOED
Wij willen van nature ons allemaal graag achter een façade verbergen. Dit heeft alles te maken met het feit dat we ons niet bloot willen geven. Wie wil er nu onderuit gaan? Waar we het nog van 'eigen kunnen' verwachten, zullen we ook de eer verwachten voor dat eigen kunnen. Daarom moet onze onmacht verhuld worden. We ontdekken dat we het niet in ons hebben om te zijn die wij zouden moeten zijn en daarom hebben we behoefte aan een masker. We gaan ons anders voordoen dan we zijn. Met een lelijk woord heet dat huichelarij. Mocht ons falen toch zichtbaar worden, dan hebben we genoeg middelen bij de hand om een al te slechte indruk weg te nemen. Hier tegenover staat natuurlijk het nederig erkennen, dat onze bekwaamheid Gods werk is en dat we vanuit onszelf nergens prat op hoeven te gaan. Maar nederigheid is een fragiele zaak. Op het moment dat je denkt dat je het hebt, ben je het kwijt. Er is een kleine anekdote van een gemeente, die haar voorganger een onderscheiding verleende voor zijn nederigheid, maar op het moment dat hij zijn medaille opspeldde hebben ze hem die weer afgenomen. Het zal wel niet historisch zijn, maar het is toch wel een goede illustratie van een verdwijnende heerlijkheid.
DE EIGENGERECHTIGHEID
Eigengerechtigheid is een tweelingzusje van het vorige masker maar nu vooral met de nadruk op al het goede wat men doet. Dus niet zozeer het verbergen van het slechte, maar het voorwenden van het goede. Dit vooral in vergelijking met al die mensen die zich niet bekommeren om het welzijn van de medemens of normen en waarden aan hun laars lappen. Er is een constante veroordelende houding tegenover mensen die hun niveau niet halen. Met dit masker op probeert men anderen altijd te overtroeven. Mocht ik hier of daar falen dan staat er nog genoeg tegenover om de balans ten eigen gunste door te laten slaan. De Here Jezus heeft deze houding bij voortduring in de Farizeeërs veroordeeld. Hij noemde het een zuurdesem, waar we ons voor moeten hoeden.
GERESERVEERDHEID
Gereserveerdheid is een zich terugtrekken op eigen terrein. Men wil niet gekwetst worden. Daarom stelt men zich gedekt op en houdt anderen daarmee op een afstand. In plaats van zonden aan elkaar belijden, waartoe de Bijbel oproept, gaat men zonden voor elkaar verbergen. In plaats van het dragen van elkanders lasten om zo de wet van Christus te vervullen, torst men een eigen last. Niemand kan toch mijn last (mee)dragen, als ik deze niet kenbaar maak. Door terughoudendheid en zwijgzaamheid is men dan aangewezen om de last alleen te dragen. Er is veel eenzaam leed vanwege geslotenheid. Wat zijn er veel mensen die rondlopen met verborgen moeilijkheden en wonden.
De vrees om afgewezen te worden. Men doet alles om te voorkomen dat men aanzien en erkenning zou gaan verliezen. Daarom dragen we de genoemde maskers. Alles wordt in het werk gesteld om niet onderuit te gaan voor de goe-gemeente. Overal ziet men concurrentie op de loer liggen. Zouden we ons bewust zijn van al het onnodige leed wat hieruit voortkomt, dan zouden we toch niets liever willen dan hiervan bevrijd worden. Er zijn misschien genoeg aanwijsbare oorzaken. Onze geaardheid, een moeilijke jeugd of bepaalde diepe teleurstellingen. Maar het verleden kan ons heden misschien wel verklaren, maar het hoeft onze toekomst niet te bepalen.
DE PRIJS VAN DE BEVRIJDING
Er is maar één manier om bevrijd te worden van onze maskers. Dat is de weg van de Here Jezus. Wie echt een discipel van de Here Jezus wil zijn, wordt gevraagd om zichzelf te verloochenen. Dat is de prijs die voor de bevrijding gevraagd wordt. De maskers duiden op zelfhandhaving. Wie zichzelf opgeeft en Christus als een levende werkelijkheid ervaart, zal de zegenrijke gevolgen in de omgang met anderen daarvan mogen beleven. Wat anderen van ons denken (en zeggen) is dan niet meer doorslaggevend. We verliezen de kramp en kunnen dan ontspannen met elkaar omgaan. Laten we die zegen elkaar maar toebidden.
Joop Schotanus
