Remonstranten en Contra-Remonstranten
Feike ter Velde • 92 - 2016 • Uitgave: 22
Over de keuzes van de EO
Er vindt een snel om zich heen grijpende vervlakking plaats als het gaat om de grondslagen van het christelijke geloof. Oude geloofsbelijdenissen doen het niet meer en nieuwe zijn niet voorhanden. Niet alleen heeft de zangbundel Opwekking de oude Psalmen, gezangen en geestelijke liederen verdrongen, maar de tendens reikt dieper. Het is de geest van de tijd die erachter steekt. Een overweging.
Er ging een redelijk stevige schok door evangelisch en orthodox-christelijk Nederland toen bekend werd dat de Remonstrantse theoloog Tom Mikkers (47) bij de Evangelische Omroep als programmamaker werd aangesteld. Hij was Rooms-katholiek, maar stapte over naar de Remonstrantse Broederschap. Hij studeerde theologie in Leiden en was predikant voor de Broederschap in Delft, Amsterdam en Eindhoven.
Hij heeft tot nu toe zeker zijn sporen verdiend in zijn vak als theoloog en kreeg ook enkele bijzondere prijzen. Ook deed hij de aanzet tot meer marketingactiviteiten voor zijn kerk, o.a. met reclamespotjes op de radio. Die gaven steeds de bijzondere kwaliteiten aan van de theologie van zijn kerk door te duiden op de tolerantie van ‘zijn God’ tegenover – dat volgt er dan stilzwijgend op – de intolerantie van de God van die andere kerken. Door zijn bijzondere kwaliteiten en vakmanschap kwam hij ook steeds dichter bij de EO, o.a. door deel te nemen aan het programma ‘De nieuwe wereld’.
Vernieuwend en creatief
Tom Mikkers is getrouwd, lees ik op zijn eigen blog, met een man, ene Peter. Hij verklaarde zich te ergeren aan het feit dat het krijgen van kinderen zo hoog genoteerd staat in onze samenleving, terwijl onze planeet al zo overvol is. “We zouden mensen zonder kinderen wel wat meer moeten waarderen,” verklaart hij in een interview. Op een EO-site lees ik er het volgende over:
Zijn komst past bij het voornemen van de EO om het geluid van de wegbezuinigde IKON – en daarmee van verschillende Nederlandse kerken – door te laten klinken. De omroep vindt deze verbreding essentieel voor de pluriformiteit binnen de publieke omroep. EO-directeur Arjan Lock: “We zijn erg blij met de komst van Tom. Hij is thuis in het kerkelijk landschap en is vernieuwend en creatief in zijn denken. Ik kijk uit naar de mooie plannen die we samen gaan maken.”
In 2011 ontving Mikkers de Spaanprijs, een tweejaarlijkse mediaprijs voor christelijke communicatie in brede zin, vanwege vernieuwende kerkelijke projecten. In 2015 en 2016 was Tom Mikkers lid van het levensbeschouwelijk panel in het tv-programma De Nieuwe Wereld (EO-IKON). Ook maakte hij in 2016 deel uit van het panel in het tv-programma de Tafel van Tijs. Tom Mikkers: “Het christelijke geloof over het voetlicht brengen in een seculiere context en voor de EO aansprekende formats ontwikkelen waardoor geloof, dat vaak zo persoonlijk is, wat dichterbij komt; dat is een taak waar ik graag mijn schouders onder zet.”
Dat klinkt natuurlijk alleszins redelijk. Daar zou iedereen zich in moeten kunnen vinden. Maar wat daaronder speelt is van veel groter belang: namelijk de afbraak van het christelijke geloof. Iemand is geen christen als hij zegt dat hij of zij gelooft. Ieder mens gelooft, ook al verklaart hij zich atheïst. Dan is dat atheïsme zijn geloof.
De wortels van het conflict
De grote botsing in de kerk ontstond in de zeventiende eeuw tussen de Remonstranten en de Contra-Remonstranten. Het was een theologisch dispuut tussen de volgelingen van Arminius – de Remonstranten – en Gomarus – de Contra-Remonstranten. De Gereformeerde (toen nog: de Nederduitse Gereformeerde Kerk) in de Zeven Provinciën had ook grote politieke invloed en macht.
Het liep zo hoog op, dat de Arminianen ervan werden verdacht en beschuldigd dat zij compromissen met de Spanjaarden wilden sluiten. De volgelingen van Gomarus – waaronder prins Maurits – wezen dat volstrekt van de hand. De Gomaristen vonden dat politiek verraad. Zij werden de onverzettelijke gereformeerden, die vasthielden aan de strenge uitverkiezingsleer van Johannes Calvijn. Dit leidde tot de Dordtse Leerregels, waarin goede en minder goede dingen – althans dat is mijn bescheiden mening – staan. Wat men wilde uitsluiten is de overwaardering van de vrije wil: Een mens kan zelf kiezen voor eeuwig behoud of eeuwig verderf, kort samengevat. Voor ons behoud, zeiden de Gomaristen, ligt het initiatief echter bij de levende God en niet bij de verloren mens. Die mens kán niet kiezen, die overziet het niet, die is verblind door de zonde. Men sprak zich uit over het gezag van de Bijbel, over het onnaspeurlijke geheimenis van de heilige Drie-Eenheid en over de Godheid van de Here Jezus Christus.
Daar zijn prachtige formuleringen voor. Een lust voor elk gelovig hart. De Contra-Remonstranten wonnen het pleidooi. Wat er daarna met de Dordtse Leerregels is gebeurd en dat in ultra-orthodoxe prediking grote barrières worden neergelegd voor een mens om eenvoudig in de Here Jezus te geloven voor zijn eeuwig behoud, dat is een ander zaak. Dat is diep verwerpelijk, maar gebeurt tot op vandaag!
Nog volop actueel
De controverse tussen Remonstranten en Contra-Remonstranten is er nog steeds, volop! Alleen geven we er nu die namen niet meer aan. Maar vandaag staat bij voorbeeld de Godheid van Christus – Hij is volledig mens en volledig God – zwaar onder druk. Er zijn heel wat – voor het oog – rechtzinnigen in kerk en kring die daar een vraagteken achter zetten, vooral predikanten en voorgangers. Het prachtige thema van de uitverkiezing in de Bijbel is verworden tot een ordinair geruzie tussen kerkelijke stromingen. Evangelischen worden uitgemaakt voor Remonstranten. Maar wat is er mooier dan dat een gelovige christen kan zingen – uit de bundel van Johannes de Heer(!) – ‘Ja, Zijn liefde zocht mij en Zijn bloed dat kocht mij, door genade ben ik een kind van God.’
Dat – en veel andere liederen uit deze zangbundel – leggen het initiatief tot het behoud van een mens altijd bij God, zelfs waar wordt uitgenodigd om een stap te doen tot de Heiland. Die uitnodiging is er van Godswege: ook vandaag. ‘Beide houd ik U voor, de dood en het leven, kies dan het leven!’, zegt de Bijbel (Deuteronomium 30:19).
Gisbertus Voetius (1589-1676), theoloog in Utrecht, voorzegde dat Arminius’ theologie in de verre toekomst zou leiden tot volstrekte vrijzinnigheid en uiteindelijk tot volstrekt ongeloof. Dat proces zien we zich in onze tijd in snel tempo voltrekken. Vandaag geldt, kort samengevat: Elke mens is in zichzelf goed, zijn eigen keuzes in het leven zijn ook goed en enige bezinning op Gods geboden raakt geheel buiten beeld. Dat proces krijgt een gezicht met de aanstelling van Tom Mikkers bij de EO. De motieven voor deze keuze liggen dus in een vroeg verleden. Vroeger wonnen de Contra-Remonstranten, nu zijn de Remonstranten aan de winnende hand. Met alle tragische gevolgen… uiteindelijk.
Feike ter Velde
Er vindt een snel om zich heen grijpende vervlakking plaats als het gaat om de grondslagen van het christelijke geloof. Oude geloofsbelijdenissen doen het niet meer en nieuwe zijn niet voorhanden. Niet alleen heeft de zangbundel Opwekking de oude Psalmen, gezangen en geestelijke liederen verdrongen, maar de tendens reikt dieper. Het is de geest van de tijd die erachter steekt. Een overweging.
Er ging een redelijk stevige schok door evangelisch en orthodox-christelijk Nederland toen bekend werd dat de Remonstrantse theoloog Tom Mikkers (47) bij de Evangelische Omroep als programmamaker werd aangesteld. Hij was Rooms-katholiek, maar stapte over naar de Remonstrantse Broederschap. Hij studeerde theologie in Leiden en was predikant voor de Broederschap in Delft, Amsterdam en Eindhoven.
Hij heeft tot nu toe zeker zijn sporen verdiend in zijn vak als theoloog en kreeg ook enkele bijzondere prijzen. Ook deed hij de aanzet tot meer marketingactiviteiten voor zijn kerk, o.a. met reclamespotjes op de radio. Die gaven steeds de bijzondere kwaliteiten aan van de theologie van zijn kerk door te duiden op de tolerantie van ‘zijn God’ tegenover – dat volgt er dan stilzwijgend op – de intolerantie van de God van die andere kerken. Door zijn bijzondere kwaliteiten en vakmanschap kwam hij ook steeds dichter bij de EO, o.a. door deel te nemen aan het programma ‘De nieuwe wereld’.
Vernieuwend en creatief
Tom Mikkers is getrouwd, lees ik op zijn eigen blog, met een man, ene Peter. Hij verklaarde zich te ergeren aan het feit dat het krijgen van kinderen zo hoog genoteerd staat in onze samenleving, terwijl onze planeet al zo overvol is. “We zouden mensen zonder kinderen wel wat meer moeten waarderen,” verklaart hij in een interview. Op een EO-site lees ik er het volgende over:
Zijn komst past bij het voornemen van de EO om het geluid van de wegbezuinigde IKON – en daarmee van verschillende Nederlandse kerken – door te laten klinken. De omroep vindt deze verbreding essentieel voor de pluriformiteit binnen de publieke omroep. EO-directeur Arjan Lock: “We zijn erg blij met de komst van Tom. Hij is thuis in het kerkelijk landschap en is vernieuwend en creatief in zijn denken. Ik kijk uit naar de mooie plannen die we samen gaan maken.”
In 2011 ontving Mikkers de Spaanprijs, een tweejaarlijkse mediaprijs voor christelijke communicatie in brede zin, vanwege vernieuwende kerkelijke projecten. In 2015 en 2016 was Tom Mikkers lid van het levensbeschouwelijk panel in het tv-programma De Nieuwe Wereld (EO-IKON). Ook maakte hij in 2016 deel uit van het panel in het tv-programma de Tafel van Tijs. Tom Mikkers: “Het christelijke geloof over het voetlicht brengen in een seculiere context en voor de EO aansprekende formats ontwikkelen waardoor geloof, dat vaak zo persoonlijk is, wat dichterbij komt; dat is een taak waar ik graag mijn schouders onder zet.”
Dat klinkt natuurlijk alleszins redelijk. Daar zou iedereen zich in moeten kunnen vinden. Maar wat daaronder speelt is van veel groter belang: namelijk de afbraak van het christelijke geloof. Iemand is geen christen als hij zegt dat hij of zij gelooft. Ieder mens gelooft, ook al verklaart hij zich atheïst. Dan is dat atheïsme zijn geloof.
De wortels van het conflict
De grote botsing in de kerk ontstond in de zeventiende eeuw tussen de Remonstranten en de Contra-Remonstranten. Het was een theologisch dispuut tussen de volgelingen van Arminius – de Remonstranten – en Gomarus – de Contra-Remonstranten. De Gereformeerde (toen nog: de Nederduitse Gereformeerde Kerk) in de Zeven Provinciën had ook grote politieke invloed en macht.
Het liep zo hoog op, dat de Arminianen ervan werden verdacht en beschuldigd dat zij compromissen met de Spanjaarden wilden sluiten. De volgelingen van Gomarus – waaronder prins Maurits – wezen dat volstrekt van de hand. De Gomaristen vonden dat politiek verraad. Zij werden de onverzettelijke gereformeerden, die vasthielden aan de strenge uitverkiezingsleer van Johannes Calvijn. Dit leidde tot de Dordtse Leerregels, waarin goede en minder goede dingen – althans dat is mijn bescheiden mening – staan. Wat men wilde uitsluiten is de overwaardering van de vrije wil: Een mens kan zelf kiezen voor eeuwig behoud of eeuwig verderf, kort samengevat. Voor ons behoud, zeiden de Gomaristen, ligt het initiatief echter bij de levende God en niet bij de verloren mens. Die mens kán niet kiezen, die overziet het niet, die is verblind door de zonde. Men sprak zich uit over het gezag van de Bijbel, over het onnaspeurlijke geheimenis van de heilige Drie-Eenheid en over de Godheid van de Here Jezus Christus.
Daar zijn prachtige formuleringen voor. Een lust voor elk gelovig hart. De Contra-Remonstranten wonnen het pleidooi. Wat er daarna met de Dordtse Leerregels is gebeurd en dat in ultra-orthodoxe prediking grote barrières worden neergelegd voor een mens om eenvoudig in de Here Jezus te geloven voor zijn eeuwig behoud, dat is een ander zaak. Dat is diep verwerpelijk, maar gebeurt tot op vandaag!
Nog volop actueel
De controverse tussen Remonstranten en Contra-Remonstranten is er nog steeds, volop! Alleen geven we er nu die namen niet meer aan. Maar vandaag staat bij voorbeeld de Godheid van Christus – Hij is volledig mens en volledig God – zwaar onder druk. Er zijn heel wat – voor het oog – rechtzinnigen in kerk en kring die daar een vraagteken achter zetten, vooral predikanten en voorgangers. Het prachtige thema van de uitverkiezing in de Bijbel is verworden tot een ordinair geruzie tussen kerkelijke stromingen. Evangelischen worden uitgemaakt voor Remonstranten. Maar wat is er mooier dan dat een gelovige christen kan zingen – uit de bundel van Johannes de Heer(!) – ‘Ja, Zijn liefde zocht mij en Zijn bloed dat kocht mij, door genade ben ik een kind van God.’
Dat – en veel andere liederen uit deze zangbundel – leggen het initiatief tot het behoud van een mens altijd bij God, zelfs waar wordt uitgenodigd om een stap te doen tot de Heiland. Die uitnodiging is er van Godswege: ook vandaag. ‘Beide houd ik U voor, de dood en het leven, kies dan het leven!’, zegt de Bijbel (Deuteronomium 30:19).
Gisbertus Voetius (1589-1676), theoloog in Utrecht, voorzegde dat Arminius’ theologie in de verre toekomst zou leiden tot volstrekte vrijzinnigheid en uiteindelijk tot volstrekt ongeloof. Dat proces zien we zich in onze tijd in snel tempo voltrekken. Vandaag geldt, kort samengevat: Elke mens is in zichzelf goed, zijn eigen keuzes in het leven zijn ook goed en enige bezinning op Gods geboden raakt geheel buiten beeld. Dat proces krijgt een gezicht met de aanstelling van Tom Mikkers bij de EO. De motieven voor deze keuze liggen dus in een vroeg verleden. Vroeger wonnen de Contra-Remonstranten, nu zijn de Remonstranten aan de winnende hand. Met alle tragische gevolgen… uiteindelijk.
Feike ter Velde
