Psalm 23 - ‘De HERE is mijn Herder…’
Psalm 23 spreekt tot de mens van alle tijden door het gebruik van vertrouwde beelden uit het dagelijkse leven, waardoor de inhoud van de psalm begrijpelijk is. Deze beelden maken diepe indruk vanwege de rijkdom aan onderricht dat er in opgesloten ligt. De vrede die deze psalm uitdrukt is geen ontvluchting aan de werkelijkheid; het gaat om vrede die een concrete vrucht is van gemeenschap met God.
Onderricht voor de gelovige nu
Het herdersbeeld van onze psalm spreekt van: bescherming, voorziening, leiding, zorg, beschutting, zekerheid. Tegelijkertijd is de psalmist zelf een schaap behorend tot de kudde van de Herder, en verwoordt hij zo de intieme relatie tussen hem en die Herder.
De inhoud van Psalm 23 vraagt onze instemming met Gods leiding. Deze psalm wil de gelovige brengen tot een houding van overgave en bereidheid de Here te volgen in gehoorzaamheid, tot een leven in liefde voor en met Hem. Deze psalm leert de stem van de goede Herder verstaan (Johannes 10:11). De psalmtoon is persoonlijk, lieflijk, een uitnodiging tot luisteren…
De aard van de psalm
Psalm 23 is ‘psalm van vertrouwen’. David bezingt en looft – zelfs wanneer hij de doodsvallei door zou moeten – de aanwezigheid en steun van zijn Herder die met hem gaat en begeleidt. Zo verwoordt hij zijn vertrouwen in Gods goedheid en dankbaarheid voor Zijn liefde en genade, voor het leven nu en het toekomstige dat wacht…
Psalm 23 omvat drie onderdelen met elk een subthema.
I De Herder voorziet (vers 1-3a)
Eerst zien we het beeld van de herder die Zijn kudde bewaakt, verzorgt (vers 1,2). David begint met uiting van vertrouwen en zekerheid: ‘De HERE is mijn Herder’
. Hier gebruikt hij de allerheiligste Godsnaam JHWH: HERE.1 Deze naam drukt Gods onuitsprekelijke grootheid uit (Jesaja 41:4; 43:11). Deze almachtige, onveranderlijke, altijd aanwezige HERE is de Herder die ons wil verzorgen en rust geven!
De Herder leidt Zijn schapen naar frisse waterplaatsen en groene weiden. Hij kent de beste plaatsen en leidt naar de beste voorziening, ook als een schaap dat niet altijd zo goed begrijpt. Daarom: ‘Niets ontbreekt mij.’
David zingt: ‘Hij verkwikt mijn ziel’
(vers 3a).2 Gods zorg en voorziening herstelt, verkwikt, verjongt. Gods herstel is volmaakt, volkomen.
II De Herder leidt (vers 3b-4)
De Herder die alle dingen kent/weet leidt in sporen van gerechtigheid (vers 3b). Vanuit schaap-perspectief gezien betekent dit: komen op de juiste, beste plaats (vgl. Psalm 106:8; 109:21,22). Is dat niet aan de voet van het kruis, dicht bij Hem?
David benadrukt Gods naam (vers 3c), onlosmakelijk verbonden aan Zijn trouw om te redden, vergeven, leiden (vgl. Psalm 25:11; 31:4). Daarom moet de Herder voorop
gaan, zoals een oud-oosterse herder, zodat de schapen volgen. Hierop doelde de Here Jezus: ‘hij gaat voorop, de schapen volgen’ (Johannes 10:4). Om als schaap de herder te volgen
is zijn stem kennen
en onderscheiden
noodzakelijk.
David verkondigt groot vertrouwen in de Herder-Gids (vers 4). De kenmerkende attributen van de oud-oosterse herder – stok, staf – spreken van vertrouwen en staan symbool voor het herderswerk: leiden, beschermen, terughalen/tegenhouden. De Herder is altijd aanwezig, overal, in alle situaties. Daarom: ‘ik vrees niet… U bent bij mij.’
III De HERE is Gastheer-Vriend die nodigt (vers 5-6)
Het herdersbeeld leidt naar de tafel van vreugdevolle gemeenschap en zo komt het beeld van de gastheer-vriend naar voren. De Gastheer nodigt tot Zijn tafel (vers 5). Dit beeld spreekt van gemeenschap met Hem, overvloedig geestelijk voedsel, intense vreugde door aan deze plechtige uitnodiging deel te hebben. De genodigde wordt behandeld als bijzondere, geliefde eregast die overvloed ontvangt.
De psalmist weet dat hij op aarde de voortdurende aanwezigheid van de Here zal genieten (vers 6). Maar nu reeds zingt hij van Gods huis waar hij voor eeuwig in Zijn aanwezigheid zal zijn. Wij mogen meezingen!
Dr. Gieneke van Veen-Vrolijk
1 Deze naam JHWH duidt o.m. op: Hij die was, is en zijn zal.
2 Het Hebreeuwse woord ‘néfesh’ (ziel) duidt ook op het gehele menselijke wezen.
