Opnieuw hervorming nodig (1)
ds. Oscar Lohuis • 84 - 2008 • Uitgave: 21
“Ik betuig u nadrukkelijk voor God en Christus Jezus, die levenden en doden zal oordelen, met beroep zowel op zijn verschijning als op zijn koningschap; verkondig het Woord!” (1Tim. 4:1-2)
Veel plaatselijke gemeenten in Nederland hebben zich de afgelopen decennia laten vormen door wat we noemen de gemeentegroei-beweging. De (Amerikaanse) voormannen van deze beweging hebben vaak gezegd dat de kerk en de prediking in de kerk moeten aansluiten bij de behoeften van de mens. Als gevolg van deze overtuiging moet er onderzoek gedaan worden en moeten er enquêtes gehouden worden om deze behoeften zo goed mogelijk in beeld te krijgen. En de boodschap die vanaf de kansel klinkt moet vooral inhaken op de onderwerpen en thema's die de moderne mens aanspreken.
Concreet heeft deze aanpak ertoe geleid dat de prediking waarbij een Bijbelgedeelte wordt uiteen gezet, Bijbelverklarende prediking, in veel gemeenten plaats heeft gemaakt voor thematische prediking. Daarbij is niet een Bijbelgedeelte het uitgangspunt voor de preek, maar het onderwerp, waar dan verschillende Bijbelverzen voor worden gebruikt. Echter, als thematische prediking de norm is geworden, dan wordt de gemeente tekort gedaan en zal het lichaam van Christus niet de geestelijke voeding krijgen die het nodig heeft.
Gelukkig zijn er in Amerika ook vooraanstaande voorgangers die wel gebleven zijn bij ‘expositional preaching’, de prediking waarin het Woord van God wordt behandeld, waarin de tekst degelijk en verantwoord wordt verklaard en toegepast. Gelukkig neemt de invloed van deze voorgangers toe, waarbij ik denk aan bijv. John McArthur, John Piper en ook Mark Dever. Deze laatste predikant heeft een boek geschreven over de kenmerken van een gezonde gemeente1. Als eerste noemt hij Bijbelverklarende prediking. Volgens hem vloeien alle andere kenmerken van gezondheid in de gemeente voort uit het aan het woord laten van het Woord. Een aantal argumenten die hij gebruikt om zijn pleidooi te onderbouwen wil ik u niet onthouden.
1. Een thematische preek begint bij het onderwerp waar de prediker over wil spreken. De prediker weet van tevoren wat hij wil zeggen en gaat naar de Bijbel om teksten te vinden om zijn preek te onderbouwen. Wanneer echter een Bijbelgedeelte als uitgangspunt wordt genomen dan weet de prediker van tevoren niet wat hij wil zeggen. Hij zal verrast worden door de waarheden en principes die hij vindt in Gods Woord. Bij thematische prediking ontbreekt dit element van verrast worden door het Woord grotendeels, omdat de prediker de Bijbel op een hele andere manier gebruikt, namelijk om te onderbouwen wat hij al weet en wil gaan zeggen.
2. Bijbelverklarende prediking is prediking die ten dienste is aan het Woord. Het is het bewijs dat de prediker gelooft in het gezag van het Woord. Wanneer een gemeente kiest voor Bijbelverklarende prediking wijdt zij zich toe aan het luisteren naar Gods Woord. Predikers hebben alleen maar gezag om namens God te spreken, wanneer zij Zijn boodschap brengen en Zijn woorden uit de doeken doen. Predikers zijn niet geroepen om te prediken, maar om het Woord te prediken.
3. Bij thematische prediking zullen vooral de onderwerpen aan bod komen die de prediker interesseren. De persoonlijke stokpaardjes van de predikant zullen vaak gehoord worden. De gemeente hoort na verloop van tijd wat zij al eerder gehoord heeft en zowel de prediker als de gemeente worden niet blijvend uitgedaagd door de Bijbel. Wanneer er echter systematisch door de Bijbel heen gepreekt wordt, zullen er allerlei onderwerpen aan bod komen die anders onderbelicht blijven. Alleen zo krijgt de gemeente de hele raad Gods te horen.
4. Wanneer een predikant niet is toegewijd aan Bijbelverklarende prediking, zal de gemeente niet verder komen dan het niveau van de voorganger. De gemeente zal gelijkvormig worden aan de gedachten van de voorganger, in plaats van aan de gedachten van God. Waar een christen echter naar verlangt, is om te horen wat God heeft gezegd, om de openbaring van de Here God Zelf meer en meer te gaan doorgronden.
5. Wanneer de prediking wordt aangepast aan wat de luisteraar wil horen, zal de luisteraar alleen maar bevestigd worden en te horen krijgen wat hij wil horen. Wat de mens echter nodig heeft, is een ‘tegenover’. Hij moet geconfronteerd worden met de zonden en gebreken in zijn leven, waardoor er werkelijk wat kan veranderen. Er is zoiets als een ‘tegenover’ tussen de predikant en zijn gehoor, omdat (het Woord van) God ook als ‘tegenover’ tot ons komt.
De grootste reden voor geestelijke armoede in plaatselijke gemeenten is het veronachtzamen van het Woord van God. De hervorming die wij opnieuw nodig hebben, moet beginnen met trouwe, gedisciplineerde toewijding aan het lezen, onderwijzen en toepassen van het Woord. Kerkenraadsleden en kerkleden behoren hun predikanten en voorgangers te stimuleren om zich met hart en ziel toe te wijden aan de zuivere en levendige prediking van het Woord. Zij behoren voor hem te bidden opdat hij de gehele raad Gods zal verkondigen. Met nadruk geeft de apostel Paulus deze opdracht aan Timoteüs en aan allen die in zijn voetsporen zouden volgen.
Ds. Oscar Lohuis
1 Mark Dever, Nine Marks of a Healthy Church, Crossway Books, Wheaton Illinois, 2004.
Veel plaatselijke gemeenten in Nederland hebben zich de afgelopen decennia laten vormen door wat we noemen de gemeentegroei-beweging. De (Amerikaanse) voormannen van deze beweging hebben vaak gezegd dat de kerk en de prediking in de kerk moeten aansluiten bij de behoeften van de mens. Als gevolg van deze overtuiging moet er onderzoek gedaan worden en moeten er enquêtes gehouden worden om deze behoeften zo goed mogelijk in beeld te krijgen. En de boodschap die vanaf de kansel klinkt moet vooral inhaken op de onderwerpen en thema's die de moderne mens aanspreken.
Concreet heeft deze aanpak ertoe geleid dat de prediking waarbij een Bijbelgedeelte wordt uiteen gezet, Bijbelverklarende prediking, in veel gemeenten plaats heeft gemaakt voor thematische prediking. Daarbij is niet een Bijbelgedeelte het uitgangspunt voor de preek, maar het onderwerp, waar dan verschillende Bijbelverzen voor worden gebruikt. Echter, als thematische prediking de norm is geworden, dan wordt de gemeente tekort gedaan en zal het lichaam van Christus niet de geestelijke voeding krijgen die het nodig heeft.
Gelukkig zijn er in Amerika ook vooraanstaande voorgangers die wel gebleven zijn bij ‘expositional preaching’, de prediking waarin het Woord van God wordt behandeld, waarin de tekst degelijk en verantwoord wordt verklaard en toegepast. Gelukkig neemt de invloed van deze voorgangers toe, waarbij ik denk aan bijv. John McArthur, John Piper en ook Mark Dever. Deze laatste predikant heeft een boek geschreven over de kenmerken van een gezonde gemeente1. Als eerste noemt hij Bijbelverklarende prediking. Volgens hem vloeien alle andere kenmerken van gezondheid in de gemeente voort uit het aan het woord laten van het Woord. Een aantal argumenten die hij gebruikt om zijn pleidooi te onderbouwen wil ik u niet onthouden.
1. Een thematische preek begint bij het onderwerp waar de prediker over wil spreken. De prediker weet van tevoren wat hij wil zeggen en gaat naar de Bijbel om teksten te vinden om zijn preek te onderbouwen. Wanneer echter een Bijbelgedeelte als uitgangspunt wordt genomen dan weet de prediker van tevoren niet wat hij wil zeggen. Hij zal verrast worden door de waarheden en principes die hij vindt in Gods Woord. Bij thematische prediking ontbreekt dit element van verrast worden door het Woord grotendeels, omdat de prediker de Bijbel op een hele andere manier gebruikt, namelijk om te onderbouwen wat hij al weet en wil gaan zeggen.
2. Bijbelverklarende prediking is prediking die ten dienste is aan het Woord. Het is het bewijs dat de prediker gelooft in het gezag van het Woord. Wanneer een gemeente kiest voor Bijbelverklarende prediking wijdt zij zich toe aan het luisteren naar Gods Woord. Predikers hebben alleen maar gezag om namens God te spreken, wanneer zij Zijn boodschap brengen en Zijn woorden uit de doeken doen. Predikers zijn niet geroepen om te prediken, maar om het Woord te prediken.
3. Bij thematische prediking zullen vooral de onderwerpen aan bod komen die de prediker interesseren. De persoonlijke stokpaardjes van de predikant zullen vaak gehoord worden. De gemeente hoort na verloop van tijd wat zij al eerder gehoord heeft en zowel de prediker als de gemeente worden niet blijvend uitgedaagd door de Bijbel. Wanneer er echter systematisch door de Bijbel heen gepreekt wordt, zullen er allerlei onderwerpen aan bod komen die anders onderbelicht blijven. Alleen zo krijgt de gemeente de hele raad Gods te horen.
4. Wanneer een predikant niet is toegewijd aan Bijbelverklarende prediking, zal de gemeente niet verder komen dan het niveau van de voorganger. De gemeente zal gelijkvormig worden aan de gedachten van de voorganger, in plaats van aan de gedachten van God. Waar een christen echter naar verlangt, is om te horen wat God heeft gezegd, om de openbaring van de Here God Zelf meer en meer te gaan doorgronden.
5. Wanneer de prediking wordt aangepast aan wat de luisteraar wil horen, zal de luisteraar alleen maar bevestigd worden en te horen krijgen wat hij wil horen. Wat de mens echter nodig heeft, is een ‘tegenover’. Hij moet geconfronteerd worden met de zonden en gebreken in zijn leven, waardoor er werkelijk wat kan veranderen. Er is zoiets als een ‘tegenover’ tussen de predikant en zijn gehoor, omdat (het Woord van) God ook als ‘tegenover’ tot ons komt.
De grootste reden voor geestelijke armoede in plaatselijke gemeenten is het veronachtzamen van het Woord van God. De hervorming die wij opnieuw nodig hebben, moet beginnen met trouwe, gedisciplineerde toewijding aan het lezen, onderwijzen en toepassen van het Woord. Kerkenraadsleden en kerkleden behoren hun predikanten en voorgangers te stimuleren om zich met hart en ziel toe te wijden aan de zuivere en levendige prediking van het Woord. Zij behoren voor hem te bidden opdat hij de gehele raad Gods zal verkondigen. Met nadruk geeft de apostel Paulus deze opdracht aan Timoteüs en aan allen die in zijn voetsporen zouden volgen.
Ds. Oscar Lohuis
1 Mark Dever, Nine Marks of a Healthy Church, Crossway Books, Wheaton Illinois, 2004.
