_niet negatief, maar een kenmerk van Gods liefde - Spr. 9:8
Els ter Welle • 93 - 2017 • Uitgave: 17
‘Wijs een spotter niet terecht, anders zal hij u haten. Wijs een wijze terecht en hij zal u liefhebben’ (Spreuken 9:8).
Het boek Spreuken is geschreven om wijs te worden. Daarbij gaat het God niet om intelligentie maar om een wijze stijl van leven. Wijsheid is toegepaste kennis. Maar hoe word je wijs?
Daarvoor worden door Salomo allerlei adviezen gegeven: ervoor bidden, omgaan met wijzen, de Heer in alles betrekken, je ervoor inspannen, niet op jezelf vertrouwen en bovenal door de Heer te vrezen. Je kunt alleen wijs worden als je eerbied hebt voor God. Maar waar Spreuken grote nadruk oplegt is: je wordt wijs door tucht aan te nemen.1
Waarmee associeert u het woord tucht? Zelf denk ik dan aan heel lang geleden toen ik een jaar of zeven was. Mijn opa had me meegenomen om door zijn woonplaats Groningen een wandeling te maken. Op een gegeven ogenblik kwamen we langs een saai grijs gebouw met de woorden ‘tuchthuis’ erop. Ik kon nog maar net lezen en stond stil om het woord te ontcijferen. Net op dat moment kwam er een groep kinderen uit het huis lopen, strak in het gareel, allemaal in dezelfde kleren. Ik dacht toen: “Tucht, vreselijk!”
Maar van oorsprong was de betekenis van dit woord helemaal niet negatief. Het is afgeleid van het oude werkwoord tiën, dat optrekken, opvoeden, grootbrengen betekent. Het grote doel was hierbij om, zoals het heel ouderwets wordt omschreven, tot gemoedsbeschaving en wellevendheid te komen.
Hoe is dat in de Bijbel? Vanuit de grondtekst betekent het ‘leiding ten goede’. Ook hier is tucht dus positief. In het Grieks wordt het woord ‘paidea’ gebruikt. Daar is ons woord pedagogiek van afgeleid. Tuchtigen is dus eigenlijk niets anders dan opvoeden. Daar horen terechtwijzen en vermanen bij, maar het is veel meer dan dat. Het is ook niet hetzelfde als straffen, hoewel de twee woorden in de verschillende Bijbelvertalingen vaak door elkaar heen gebruikt worden. Straf houdt verband met vergelding en heeft gerechtigheid op het oog. Tucht is geen straf als boete voor een overtreding. Het heeft tot doel om onjuist gedrag te verbeteren en mensen te helpen in een goede ontwikkeling.
Ook God tuchtigt. Herkent u dat in uw leven? Dat is lang niet altijd gemakkelijk… Hebreeën 12 zegt echter: ‘Want wie Hij liefheeft, tuchtigt de Here en Hij kastijdt iedere zoon die Hij aanneemt’ (vers 6,7). Tucht is dus het kenmerk van Zijn liefde en bewijst dat we Zijn kind zijn! ‘En Hij doet het tot ons nut, opdat wij deel verkrijgen aan Zijn heiligheid’ (vers 10).
Els ter Welle
1 Spreuken 1:1,3 / 4:1,13 / 8:10 /10:17 / 12:1 / 13:1 / 15:5,10 / 29:1
Het boek Spreuken is geschreven om wijs te worden. Daarbij gaat het God niet om intelligentie maar om een wijze stijl van leven. Wijsheid is toegepaste kennis. Maar hoe word je wijs?
Daarvoor worden door Salomo allerlei adviezen gegeven: ervoor bidden, omgaan met wijzen, de Heer in alles betrekken, je ervoor inspannen, niet op jezelf vertrouwen en bovenal door de Heer te vrezen. Je kunt alleen wijs worden als je eerbied hebt voor God. Maar waar Spreuken grote nadruk oplegt is: je wordt wijs door tucht aan te nemen.1
Waarmee associeert u het woord tucht? Zelf denk ik dan aan heel lang geleden toen ik een jaar of zeven was. Mijn opa had me meegenomen om door zijn woonplaats Groningen een wandeling te maken. Op een gegeven ogenblik kwamen we langs een saai grijs gebouw met de woorden ‘tuchthuis’ erop. Ik kon nog maar net lezen en stond stil om het woord te ontcijferen. Net op dat moment kwam er een groep kinderen uit het huis lopen, strak in het gareel, allemaal in dezelfde kleren. Ik dacht toen: “Tucht, vreselijk!”
Maar van oorsprong was de betekenis van dit woord helemaal niet negatief. Het is afgeleid van het oude werkwoord tiën, dat optrekken, opvoeden, grootbrengen betekent. Het grote doel was hierbij om, zoals het heel ouderwets wordt omschreven, tot gemoedsbeschaving en wellevendheid te komen.
Hoe is dat in de Bijbel? Vanuit de grondtekst betekent het ‘leiding ten goede’. Ook hier is tucht dus positief. In het Grieks wordt het woord ‘paidea’ gebruikt. Daar is ons woord pedagogiek van afgeleid. Tuchtigen is dus eigenlijk niets anders dan opvoeden. Daar horen terechtwijzen en vermanen bij, maar het is veel meer dan dat. Het is ook niet hetzelfde als straffen, hoewel de twee woorden in de verschillende Bijbelvertalingen vaak door elkaar heen gebruikt worden. Straf houdt verband met vergelding en heeft gerechtigheid op het oog. Tucht is geen straf als boete voor een overtreding. Het heeft tot doel om onjuist gedrag te verbeteren en mensen te helpen in een goede ontwikkeling.
Ook God tuchtigt. Herkent u dat in uw leven? Dat is lang niet altijd gemakkelijk… Hebreeën 12 zegt echter: ‘Want wie Hij liefheeft, tuchtigt de Here en Hij kastijdt iedere zoon die Hij aanneemt’ (vers 6,7). Tucht is dus het kenmerk van Zijn liefde en bewijst dat we Zijn kind zijn! ‘En Hij doet het tot ons nut, opdat wij deel verkrijgen aan Zijn heiligheid’ (vers 10).
Els ter Welle
1 Spreuken 1:1,3 / 4:1,13 / 8:10 /10:17 / 12:1 / 13:1 / 15:5,10 / 29:1
