'Mijn hartje is zo blij'
Kim ter Berghe • 94 - 2018 • Uitgave: 22
Pas was er een artikel bij de BBC over hoe je op een prettige manier je studententijd door kon komen zonder alcohol. Want studeren en zuipen zijn helaas voor velen nog onlosmakelijk met elkaar verbonden. Maar wat als je om gezondheids- of religieuze redenen niet drinkt? Er bleken allerlei manieren te zijn waarop je studententijd gelukkig toch nog een beetje dragelijk te maken was.
Het is natuurlijk vrij triest dat er markt is voor zo’n artikel, maar het is wel een goed opstapje om na te denken over het onderwerp ‘plezier hebben’ of ‘genieten’. Want de relatie tussen geloven en genot is niet altijd vrij van verwarring en karikaturen. “Het is of er een vat teer leegloopt”, zo omschreef een vriend het uitgaan van de plaatselijke oud-gereformeerde kerk. De lange sliert ernstig kijkende, zwart geklede kerkmensen leek niet bepaald een toonbeeld van vreugde. Veel mensen associëren het christelijke geloof met deze sombere ernst. En natuurlijk met allerlei regeltjes die alles wat leuk is verbieden.
Nieuwe generatie inspireren
Is dat terecht? Zet er een EO-jongerendag tegenover, en je kunt concluderen dat het wel meevalt. Maar karikaturen hebben doorgaans een kern van waarheid. Christenen hebben zich vaak schuldig gemaakt aan het onnodig onaantrekkelijk maken van wat ze geloven door over van alles heel moeilijk te gaan doen. Alsof ons geloof een macabere vorm van zelfkastijding behoort te zijn. Voor je het weet wordt dat weer een wedstrijdje wie het zichzelf het meest moeilijk maakt en dus het heiligste is. Dan kun je het de mensen van de wereld niet echt kwalijk nemen dat ze daar geen zin in hebben. En dan zal het ook niet meevallen om een nieuwe generatie te inspireren Christus te volgen.
Maar onder de wat oppervlakkige beschouwingen of christen zijn nu leuk is of niet, liggen kostbare waarheden in de schatkamer van de kerk, over lijden en vreugde, en wat het doel is van het bestaan. Deze rijkdom is niet te vergelijken met wat de wereld aan plezier te bieden heeft. Het is het verschil tussen een appel en een appelboom, tussen een broodkruimel en een veld met koren. Christelijke vreugde leeft, groeit en vermenigvuldigt, en gelooft dat het beste nog komt. Tijd om die schatten weer eens tegen het licht te houden.
Zwartgallige pessimisten
De kerk van Christus is een lijdende kerk. Dat is ze altijd geweest en dat zal ze blijven tot de Heere bij Zijn wederkomst alle tranen van onze ogen zal afwissen. Lijden is niet alleen iets dat de kerk overkomt, het is ook haar roeping. Je neemt je kruis op en volgt je Meester naar Golgotha. Het kruis, een martelwerktuig, is het centrale symbool van het geloof geworden. Het reflecteert de realiteit van deze wereld, van de pijn en vernietiging die zonde brengt en van het offer dat gebracht moest worden om dat teniet te doen.
Maakt dat christenen tot zwartgallige pessimisten? Dat is in elk geval niet de bedoeling. Maar vreugde begint met het omarmen van de waarheid. Met het verdriet onder ogen zien. Met de pijn voelen. Met de zonde erkennen. Het vluchten uit de realiteit is wat in onze wereld vaak gezien wordt als genieten. Even je lekker laten gaan. Alleen komt aan die vlucht weer een einde. Genotsmiddelen werken maar even en dan voel je je vaak nog slechter dan daarvoor. Christelijke vreugde erkent pijn en zonden, maar het wordt daar als het goed is niet door opgeslokt. Het is geworteld in de vaste hoop dat we uiteindelijk zullen delen in de onbegrensde vreugde van onze Heer. Alle plezier dat we op aarde hebben, is daar slechts een voorproefje van.
Bucketlists zijn leuk
Dat is een fundamenteel andere manier van denken dan het ‘je leeft maar één keer’ motto van onze maatschappij. Christelijke blijdschap kun je misschien het beste vergelijken met wat een verliefd stel met een lange afstandsrelatie voelt. Elk berichtje, fotootje of mailtje maakt je blij. Maar straks ben je getrouwd en ben je altijd samen. Geen afscheid meer, geen heimwee. Dat vooruitzicht verhoogt de vreugde die je nu voelt en maakt het mogelijk om door de moeilijke tijden te komen als je eenzaam bent en elkaar mist.
Het vooruitzicht op de vreugde die ons wacht, geeft ook de kracht om waar nodig ‘nee’ te zeggen tegen vormen van plezier die op lange termijn verkeerd uit kunnen pakken. Gebruik van verslavende middelen, een decadente levensstijl, seksuele onreinheid, het najagen van goedkeuring en populariteit. We hoeven niet alles hier op aarde een keer meegemaakt te hebben. Er komt nog iets veel beters. Dat geeft een zekere rust en tevredenheid. ‘Bucketlists’ zijn leuk, maar niet nodig. Christenen hebben niet alleen de tijd, ze hebben de eeuwigheid.
Geen vies woord
Hoewel onze vreugde geworteld is in de hoop van de vreugde die ons wacht, is ze daar niet toe beperkt. Want volgen in de voetstappen van Jezus is niet alleen een lijdensweg. Het is ook de weg van het leven. Dichtbij Hem leven betekent leven bij de bron van vreugde die in ons overstroomt. Genieten is daarom beslist geen vies woord, maar juist een erkenning dat God goed is. De schoonheid van de natuur is nog fantastischer als je weet dat onze Vader deze wereld heeft gemaakt en aan ons heeft gegeven. Een geschenk om van te genieten.
Lekker eten, een warm huis, familie, vrienden, een gezellige buurt, mogelijkheden om te groeien, te leren, te reizen, te ontdekken, muziek en beeldende kunst, de seizoenswisselingen, een warme geloofsgemeenschap, feestdagen, mooie boeken, pasgeboren baby’tjes, leuke humor, bloeiende tuinen, huisdieren en leuke kleren, als deze dingen ons door God geschonken worden, waarom zouden we daar niet van genieten? Want al is deze wereld ‘aan de vruchteloosheid onderworpen’, het is ook een wereld waarin Gods genade niet ophoudt en Zijn goedheid gezien wordt op duizenden manieren. Zoals een moeder 'geëerd' wordt als haar kinderen genieten van het eten, zo wordt God geëerd als we genieten van wat Hij geeft.
Zingen en dansen
In de Bijbel wordt veel gesproken over vreugde. Denk bijvoorbeeld aan de feesten die voorgeschreven waren voor Gods volk, waarop ze samen konden komen om te genieten van de opbrengsten van de oogst, van de ontmoeting, van zingen en dansen, en dit alles in verbondenheid met Hem, als gever van het goede.
En daar zit een belangrijke voorwaarde. Het najagen van vreugde of genot op zich, wordt een zoektocht die je steeds verder van God en anderen zal verwijderen. Dan gaat het op het laatst alleen nog om jezelf en wat je zelf leuk vindt, en eindig je in leegte. In de verbondenheid met God en anderen, kun je genieten van het goede, maar worden ook offers van je gevraagd en zijn er tijden dat het gewoon afzien is. De verrassing is dat juist daar vreugde naar boven kan komen waar je het niet verwacht. In het zorgen voor iemand die weinig meer kan. In het bijstaan van mensen met verdriet. In het delen van wat je hebt met mensen die het nodig hebben. In het vergeven van lastige mensen. In gastvrijheid bieden aan mensen zonder plekje. In het harde werk dat ouders doen om hun kinderen te onderhouden en te verzorgen.
Heerlijke vakantie
Vreugde vind je niet alleen in wat je zelf ontvangt, maar juist ook in wat je anderen geeft. Het is een ander soort vreugde, maar veel christenen kunnen ervan getuigen dat het een dieper soort vreugde is dan bijvoorbeeld het genieten van een heerlijke vakantie. Het is een vreugde die groeit in gehoorzaamheid aan God. Waar iets van je eigenbelang sterft, krijgt vreugde als vrucht van de Geest de ruimte.
Christelijke vreugde is niet alleen beperkt tot leuke momenten, maar het helpt ons ook door moeilijke tijden. De Bijbel zegt dat God nabij de gebrokenen van hart is. En als Hij dichtbij is, is vreugde dichtbij. Christenen die zware verliezen hebben geleden of gevangen hebben gezeten voor hun geloof kunnen daarvan getuigen. Dat ook in de diepste pijn en wanhoop vreugde doorbrak. Misschien is het omdat we juist als het moeilijk is, God zoeken. Als we zelf met lege handen staan, kan God ze vullen. Met Zichzelf, en met Zijn vreugde.
Geroepen tot vreugde
Dat wil niet zeggen dat er geen tijden kunnen zijn dat vreugde onvindbaar is. Denk aan de klaagzangen van David in de Psalmen of aan de vertwijfeling van Johannes de Doper. Alleen God weet waarom Zijn kinderen door zulke perioden moeten. Maar deze tijden van stug doorgaan al voel je niets en weet je niets meer zeker, zijn niet de essentie van het christelijke leven, of het doel waar we voor gemaakt zijn. Ze zijn onderdeel van een levenswandel als gelovige in een donkere wereld, maar duisternis is niet onze bestemming.
De korte catechismus van Westminster verwoordt het in de bekende vraag-en-antwoordstijl: “Wat is het doel van het mensenleven?” “Het doel van het mensenleven is God te eren en zich voor altijd in Hem te verheugen.” Gods kinderen zijn geroepen tot vreugde. Vreugde in het goede dat God geeft. Vreugde om onze redding. Vreugde dwars door pijn, angst en ellende heen. Vreugde om de heerlijkheid die ons wacht. Vreugde die groeit als vrucht van Gods Geest in ons. Vreugde in God Zelf.
Kim ter Berghe
Het is natuurlijk vrij triest dat er markt is voor zo’n artikel, maar het is wel een goed opstapje om na te denken over het onderwerp ‘plezier hebben’ of ‘genieten’. Want de relatie tussen geloven en genot is niet altijd vrij van verwarring en karikaturen. “Het is of er een vat teer leegloopt”, zo omschreef een vriend het uitgaan van de plaatselijke oud-gereformeerde kerk. De lange sliert ernstig kijkende, zwart geklede kerkmensen leek niet bepaald een toonbeeld van vreugde. Veel mensen associëren het christelijke geloof met deze sombere ernst. En natuurlijk met allerlei regeltjes die alles wat leuk is verbieden.
Nieuwe generatie inspireren
Is dat terecht? Zet er een EO-jongerendag tegenover, en je kunt concluderen dat het wel meevalt. Maar karikaturen hebben doorgaans een kern van waarheid. Christenen hebben zich vaak schuldig gemaakt aan het onnodig onaantrekkelijk maken van wat ze geloven door over van alles heel moeilijk te gaan doen. Alsof ons geloof een macabere vorm van zelfkastijding behoort te zijn. Voor je het weet wordt dat weer een wedstrijdje wie het zichzelf het meest moeilijk maakt en dus het heiligste is. Dan kun je het de mensen van de wereld niet echt kwalijk nemen dat ze daar geen zin in hebben. En dan zal het ook niet meevallen om een nieuwe generatie te inspireren Christus te volgen.
Maar onder de wat oppervlakkige beschouwingen of christen zijn nu leuk is of niet, liggen kostbare waarheden in de schatkamer van de kerk, over lijden en vreugde, en wat het doel is van het bestaan. Deze rijkdom is niet te vergelijken met wat de wereld aan plezier te bieden heeft. Het is het verschil tussen een appel en een appelboom, tussen een broodkruimel en een veld met koren. Christelijke vreugde leeft, groeit en vermenigvuldigt, en gelooft dat het beste nog komt. Tijd om die schatten weer eens tegen het licht te houden.
Zwartgallige pessimisten
De kerk van Christus is een lijdende kerk. Dat is ze altijd geweest en dat zal ze blijven tot de Heere bij Zijn wederkomst alle tranen van onze ogen zal afwissen. Lijden is niet alleen iets dat de kerk overkomt, het is ook haar roeping. Je neemt je kruis op en volgt je Meester naar Golgotha. Het kruis, een martelwerktuig, is het centrale symbool van het geloof geworden. Het reflecteert de realiteit van deze wereld, van de pijn en vernietiging die zonde brengt en van het offer dat gebracht moest worden om dat teniet te doen.
Maakt dat christenen tot zwartgallige pessimisten? Dat is in elk geval niet de bedoeling. Maar vreugde begint met het omarmen van de waarheid. Met het verdriet onder ogen zien. Met de pijn voelen. Met de zonde erkennen. Het vluchten uit de realiteit is wat in onze wereld vaak gezien wordt als genieten. Even je lekker laten gaan. Alleen komt aan die vlucht weer een einde. Genotsmiddelen werken maar even en dan voel je je vaak nog slechter dan daarvoor. Christelijke vreugde erkent pijn en zonden, maar het wordt daar als het goed is niet door opgeslokt. Het is geworteld in de vaste hoop dat we uiteindelijk zullen delen in de onbegrensde vreugde van onze Heer. Alle plezier dat we op aarde hebben, is daar slechts een voorproefje van.
Bucketlists zijn leuk
Dat is een fundamenteel andere manier van denken dan het ‘je leeft maar één keer’ motto van onze maatschappij. Christelijke blijdschap kun je misschien het beste vergelijken met wat een verliefd stel met een lange afstandsrelatie voelt. Elk berichtje, fotootje of mailtje maakt je blij. Maar straks ben je getrouwd en ben je altijd samen. Geen afscheid meer, geen heimwee. Dat vooruitzicht verhoogt de vreugde die je nu voelt en maakt het mogelijk om door de moeilijke tijden te komen als je eenzaam bent en elkaar mist.
Het vooruitzicht op de vreugde die ons wacht, geeft ook de kracht om waar nodig ‘nee’ te zeggen tegen vormen van plezier die op lange termijn verkeerd uit kunnen pakken. Gebruik van verslavende middelen, een decadente levensstijl, seksuele onreinheid, het najagen van goedkeuring en populariteit. We hoeven niet alles hier op aarde een keer meegemaakt te hebben. Er komt nog iets veel beters. Dat geeft een zekere rust en tevredenheid. ‘Bucketlists’ zijn leuk, maar niet nodig. Christenen hebben niet alleen de tijd, ze hebben de eeuwigheid.
Geen vies woord
Hoewel onze vreugde geworteld is in de hoop van de vreugde die ons wacht, is ze daar niet toe beperkt. Want volgen in de voetstappen van Jezus is niet alleen een lijdensweg. Het is ook de weg van het leven. Dichtbij Hem leven betekent leven bij de bron van vreugde die in ons overstroomt. Genieten is daarom beslist geen vies woord, maar juist een erkenning dat God goed is. De schoonheid van de natuur is nog fantastischer als je weet dat onze Vader deze wereld heeft gemaakt en aan ons heeft gegeven. Een geschenk om van te genieten.
Lekker eten, een warm huis, familie, vrienden, een gezellige buurt, mogelijkheden om te groeien, te leren, te reizen, te ontdekken, muziek en beeldende kunst, de seizoenswisselingen, een warme geloofsgemeenschap, feestdagen, mooie boeken, pasgeboren baby’tjes, leuke humor, bloeiende tuinen, huisdieren en leuke kleren, als deze dingen ons door God geschonken worden, waarom zouden we daar niet van genieten? Want al is deze wereld ‘aan de vruchteloosheid onderworpen’, het is ook een wereld waarin Gods genade niet ophoudt en Zijn goedheid gezien wordt op duizenden manieren. Zoals een moeder 'geëerd' wordt als haar kinderen genieten van het eten, zo wordt God geëerd als we genieten van wat Hij geeft.
Zingen en dansen
In de Bijbel wordt veel gesproken over vreugde. Denk bijvoorbeeld aan de feesten die voorgeschreven waren voor Gods volk, waarop ze samen konden komen om te genieten van de opbrengsten van de oogst, van de ontmoeting, van zingen en dansen, en dit alles in verbondenheid met Hem, als gever van het goede.
En daar zit een belangrijke voorwaarde. Het najagen van vreugde of genot op zich, wordt een zoektocht die je steeds verder van God en anderen zal verwijderen. Dan gaat het op het laatst alleen nog om jezelf en wat je zelf leuk vindt, en eindig je in leegte. In de verbondenheid met God en anderen, kun je genieten van het goede, maar worden ook offers van je gevraagd en zijn er tijden dat het gewoon afzien is. De verrassing is dat juist daar vreugde naar boven kan komen waar je het niet verwacht. In het zorgen voor iemand die weinig meer kan. In het bijstaan van mensen met verdriet. In het delen van wat je hebt met mensen die het nodig hebben. In het vergeven van lastige mensen. In gastvrijheid bieden aan mensen zonder plekje. In het harde werk dat ouders doen om hun kinderen te onderhouden en te verzorgen.
Heerlijke vakantie
Vreugde vind je niet alleen in wat je zelf ontvangt, maar juist ook in wat je anderen geeft. Het is een ander soort vreugde, maar veel christenen kunnen ervan getuigen dat het een dieper soort vreugde is dan bijvoorbeeld het genieten van een heerlijke vakantie. Het is een vreugde die groeit in gehoorzaamheid aan God. Waar iets van je eigenbelang sterft, krijgt vreugde als vrucht van de Geest de ruimte.
Christelijke vreugde is niet alleen beperkt tot leuke momenten, maar het helpt ons ook door moeilijke tijden. De Bijbel zegt dat God nabij de gebrokenen van hart is. En als Hij dichtbij is, is vreugde dichtbij. Christenen die zware verliezen hebben geleden of gevangen hebben gezeten voor hun geloof kunnen daarvan getuigen. Dat ook in de diepste pijn en wanhoop vreugde doorbrak. Misschien is het omdat we juist als het moeilijk is, God zoeken. Als we zelf met lege handen staan, kan God ze vullen. Met Zichzelf, en met Zijn vreugde.
Geroepen tot vreugde
Dat wil niet zeggen dat er geen tijden kunnen zijn dat vreugde onvindbaar is. Denk aan de klaagzangen van David in de Psalmen of aan de vertwijfeling van Johannes de Doper. Alleen God weet waarom Zijn kinderen door zulke perioden moeten. Maar deze tijden van stug doorgaan al voel je niets en weet je niets meer zeker, zijn niet de essentie van het christelijke leven, of het doel waar we voor gemaakt zijn. Ze zijn onderdeel van een levenswandel als gelovige in een donkere wereld, maar duisternis is niet onze bestemming.
De korte catechismus van Westminster verwoordt het in de bekende vraag-en-antwoordstijl: “Wat is het doel van het mensenleven?” “Het doel van het mensenleven is God te eren en zich voor altijd in Hem te verheugen.” Gods kinderen zijn geroepen tot vreugde. Vreugde in het goede dat God geeft. Vreugde om onze redding. Vreugde dwars door pijn, angst en ellende heen. Vreugde om de heerlijkheid die ons wacht. Vreugde die groeit als vrucht van Gods Geest in ons. Vreugde in God Zelf.
Kim ter Berghe
