Liefdeloze onverschilligheid - ‘Jouw mening, mijn mening
Oscar Lohuis • 96 - 2020 • Uitgave: 2
We leven in een tijd waarin de wetteloosheid toeneemt. Het is een van de kenmerken van de eindtijd. Jezus zei: ‘En doordat de wetteloosheid zal toenemen, zal de liefde van velen verkillen’ (Mattheüs 24:12). Het vasthouden aan wetten en leefregels wordt door velen gezien als hard en liefdeloos. Maar het is juist andersom. Het loslaten van gezonde leefregels is liefdeloos.
Er heerst in onze tijd een grote mate van onverschilligheid ten aanzien van wat kwaad is. Het tegenovergestelde van liefde is niet boosheid, maar onverschilligheid. Laat me proberen dit verder duidelijk te maken door in te zoomen op verschillende zaken die hiermee te maken hebben.
Alle mensen even waardevol
Volgens de Bijbel zijn alle mensen even waardevol. God heeft de mens geschapen naar Zijn beeld en gelijkenis en iedereen is een beelddrager van God. Daarom behoort ieder mens met respect behandeld te worden, wie hij of zij ook is. Ook de beschermwaardigheid van het leven komt hieruit voort: ‘Vergiet iemand het bloed van de mens, door de mens zal diens bloed vergoten worden; want naar het beeld van God heeft Hij de mens gemaakt’ (Genesis 9:6). Wij worden opgeroepen om onze naaste lief te hebben, ook als die naaste niet is, denkt of handelt zoals wij. Geen onderscheid des persoons. Rijk of arm, man of vrouw, blank of zwart, Westers of Aziatisch, enz. Jezus heeft ons geleerd om zelfs onze vijanden lief te hebben en te bidden voor wie ons vervolgen.
Niet alle gedachten even waardevol
Maar volgens de Bijbel zijn niet alle gedachten en gedragingen van de mens even waardevol. Voortdurend wordt er in de Bijbel natuurlijk onderscheid gemaakt tussen waarheid en leugen, juiste overtuigingen en verkeerde overtuigingen, rechtvaardige daden en onrechtvaardige daden. Er is in deze wereld veel kwaad. Door Gods spreken, doordat Hij de wet heeft gegeven en door het leven van Jezus Christus, krijgen wij inzicht in wat wel en niet de wil van God is. Het goede is dat wat overeenkomt met Wie God is. Het kwade komt niet overeen met het karakter en de wil van God. Ook Jezus heeft met Zijn uitspraken voortdurend onderscheid gemaakt tussen goed en kwaad. Hij kon bijzonder scherp zijn in het veroordelen van het kwaad.
Wel verdraaid
Veel verwarring heerst er vandaag de dag omdat deze twee zaken omgedraaid worden. Ik bedoel, vaak worden mensen helemaal niet als even waardevol gezien en behandeld. Zelfs in onze Westerse cultuur heerst er een soort kwaadaardig kastensysteem. Mensen worden beoordeeld op grond van hun uiterlijk, hun inkomen of de macht die zij wel of niet hebben. Er heerst grote ongelijkheid in onze samenleving wat betreft de behandeling van mensen. Velen worden mishandeld, er is veel mensenhandel, tienduizenden leven alleen al in Nederland als moderne slaven in de seksindustrie, kinderen in de baarmoeder worden niet als mensen beschouwd. Elke dag worden er wereldwijd 125.000 abortussen gepleegd, dat is 45 miljoen per jaar. Moeder Teresa zei lang geleden al dat de derde Wereldoorlog al was begonnen, in de baarmoeder van de vrouw.
Tegelijkertijd hebben we te maken met grote onverschilligheid ten aanzien van de waarde van gedachten, overtuigingen en gedragingen. Er wordt gezegd dat er geen absolute waarheid is en dat daarom alle gedachten er mogen zijn en even waardevol zijn. Velen vinden dat je niet met zekerheid kunt zeggen dat iets absoluut kwaad is en dat die norm voor goed en kwaad voor iedereen geldt. Op dat gebied wordt er heel relatief gedacht. Alles wordt getrokken in ‘jouw mening, mijn mening’. ‘Dat is misschien waar voor jou, maar voor mij geldt iets anders.’ We moeten ieder in zijn waarde laten, wordt er dan gezegd. Iedereen moet zelf weten wat hij of zij vindt. Daarmee wordt wetteloosheid en onverschilligheid gecamoufleerd, zaken die in wezen uiterst liefdeloos zijn.
We hebben dus te maken met een verdraaiing van deze twee zaken. De Bijbel leert ons respect te hebben voor ieder mens en duidelijk onderscheid te maken tussen goed en kwaad, tussen juiste en verkeerde manieren van denken. De tijdgeest ademt respect voor alle manieren van denken, met als gevolg dat de gelijke behandelingen van mensen en het respectvol omgaan met mensen soms ver te zoeken zijn. De wetteloosheid leidt tot liefdeloosheid. De onverschilligheid ten aanzien van wat kwaad is, het gedogen, het niet moeilijk doen over wat verkeerd is, leidt tot grote vormen van kwaad in de samenleving.
Wat is respectloos?
Laat mij proberen dit te verduidelijken met een voorbeeld uit mijn eigen leven. Ik sprak voor een behoorlijke groep studenten van de Navigator Studentenvereniging in Amsterdam. Zij hadden mij gevraagd te komen spreken over seksualiteit, naar aanleiding van mijn boek over ‘waarom geen seks voor het huwelijk?’ Nadat ik hier een en ander over had gezegd kwamen er nogal wat heftige reacties. Een daarvan was: “Ik vind het zo respectloos dat u dit zo stellig zegt.” Dit is een typisch voorbeeld van de verdraaiing die ik zojuist heb beschreven en van de verwarring die deze verdraaiing zaait. Ik sprak over een leefregel. Mijn betoog ging over de heiliging van de seksualiteit in het huwelijk en hoe mooi het is om jezelf te bewaren voor degene met wie je je leven gaat delen. Mijn toespraak ging over gedachten en gedragingen en ik maakte – op grond van de Bijbel – onderscheid tussen goed en kwaad. Maar dat botst met de moderne tijdgeest, die zegt dat ieder dat voor zichzelf moet uitmaken. In mijn toespraak heb ik niemand persoonlijk aangevallen of respectloos behandeld. Mensen met andere meningen heb ik ook aan het woord gelaten. Toch werd ik beschuldigd van respectloosheid, omdat ik stellig verkondigde dat seks buiten het huwelijk niet goed (en niet liefdevol!) is. Maar deze jongedame vond dat ik respectloos optrad. Zo worden velen die de waarheid over goed en kwaad verkondigen tegemoet getreden.
Hetgeen ik die avond aan de studenten probeerden duidelijk te maken is juist datgene dat leidt tot respectvol omgaan met je medemens. Een eerlijke en oprechte jongeman werd gevraagd of hij met zijn vriendin naar bed ging. “Met haar naar bed?”, vroeg hij verbaasd? “Nee joh, ik hou van haar!” Er is niets meer respectvol dan als jongeman de reinheid en de onschuld en de maagdelijkheid van je lieve vriendin te beschermen, en haar zo te koesteren dat je het niet in je hoofd haalt om haar vroegtijdig tot je te nemen.
Juist als we moeilijk doen over goed en kwaad zijn we liefdevol bezig. Juist als we relatief gaan denken over goed en kwaad, en zeggen dat iedereen dat maar voor zichzelf moet uitmaken, ondermijnen we de liefde. Het zijn de Jeremia’s van elke tijd, de profeten die een scherpe boodschap brengen, die het lef hebben om – net als Jezus – onbevreesd en vastberaden de waarheid te verkondigen, die het meest respect en liefde voor hun naaste tonen. Het zijn de mensen die zogenaamd ‘iedereen in hun waarde laten’, door over niets meer moeilijk te doen, de mensen die zich onverschillig opstellen, die harteloos en liefdeloos bezig zijn.
Gods toorn getuigt van Zijn liefde
De onverschilligheid ten aanzien van overtuigingen en ethische kwesties gaat vaak niet aan kerkelijke gemeenten voorbij. Er wordt zo vaak alleen maar een vriendelijke, gevoelige en zachte boodschap gebracht. Over het oordeel van God en over Zijn toorn durven velen niet te prediken. Ook hier is sprake van verdraaiing en verwarring. Ik kwam deze uitspraak laatst tegen: “Het Bijbels begrip toorn duidt op wat we noemen gerechtvaardigde verontwaardiging, die wordt gewekt door wat als gemeen, schandelijk of zondig beschouwd wordt; het is ongeduld met het kwaad, een beweging van de ziel dit zich verheft om zonden in te tomen. God is een rechtvaardige Rechter. Gerechtvaardigde verontwaardiging maakt deel uit van Zijn wezen” (Uit: Abraham Heschel, De Profeten).
Als je dit leest ga je zien hoe liefdevol God is in Zijn toorn. Hij ziet misstanden, gemene daden, schandelijk gedrag van mensen, waarvan anderen de dupe zijn, en Hij toornt! Hoe liefdevol is dat?! Tegelijkertijd, als wij te maken hebben met grote misstanden – die voortkomen uit het idee dat ieder maar voor zichzelf moet uitmaken wat goed voor hem of haar is – zoals seksueel misbruik, abortus, overspel, leugen, discriminatie, racisme, ongelijke behandeling of onderdrukking – en mensen doen daar onverschillig over, hoe liefdeloos is dat?! Nu zien wij het duidelijk: het tegenovergestelde van liefde is niet boosheid, maar onverschilligheid. Het getuigt van grote liefde om boos te worden over de zonde en over wat niet overeenkomt met de waarheid.
De Heere vermoeien
In Maleachi 2:17 lezen wij: ‘U vermoeit de HEERE met uw woorden, toch zegt u: Waarmee vermoeien wij Hem? Doordat u zegt: Iedereen die kwaad doet, is in de ogen van de Heere goed, Híj is hun genegen. Of: Waar is de God van het oordeel?’ Deze woorden sprak Maleachi zo lang gelden, en toch zijn ze zo relevant voor onze tijd. De onverschilligheid van toen is de onverschilligheid van nu. Velen prediken ‘vrede, vrede’ terwijl er geen vrede is. Het kwade wordt goed gepraat en van degene die kwaad doet wordt gezegd dat God hem genegen is. Over de God van het oordeel wordt gezwegen, of er wordt gezegd dat de God van het Nieuwe Testament niet de God van het oordeel is. Dat is volstrekt onjuist. God toornt omdat Hij liefheeft. Velen toornen niet, omdat zij niet liefhebben.
Oscar Lohuis
Er heerst in onze tijd een grote mate van onverschilligheid ten aanzien van wat kwaad is. Het tegenovergestelde van liefde is niet boosheid, maar onverschilligheid. Laat me proberen dit verder duidelijk te maken door in te zoomen op verschillende zaken die hiermee te maken hebben.
Alle mensen even waardevol
Volgens de Bijbel zijn alle mensen even waardevol. God heeft de mens geschapen naar Zijn beeld en gelijkenis en iedereen is een beelddrager van God. Daarom behoort ieder mens met respect behandeld te worden, wie hij of zij ook is. Ook de beschermwaardigheid van het leven komt hieruit voort: ‘Vergiet iemand het bloed van de mens, door de mens zal diens bloed vergoten worden; want naar het beeld van God heeft Hij de mens gemaakt’ (Genesis 9:6). Wij worden opgeroepen om onze naaste lief te hebben, ook als die naaste niet is, denkt of handelt zoals wij. Geen onderscheid des persoons. Rijk of arm, man of vrouw, blank of zwart, Westers of Aziatisch, enz. Jezus heeft ons geleerd om zelfs onze vijanden lief te hebben en te bidden voor wie ons vervolgen.
Niet alle gedachten even waardevol
Maar volgens de Bijbel zijn niet alle gedachten en gedragingen van de mens even waardevol. Voortdurend wordt er in de Bijbel natuurlijk onderscheid gemaakt tussen waarheid en leugen, juiste overtuigingen en verkeerde overtuigingen, rechtvaardige daden en onrechtvaardige daden. Er is in deze wereld veel kwaad. Door Gods spreken, doordat Hij de wet heeft gegeven en door het leven van Jezus Christus, krijgen wij inzicht in wat wel en niet de wil van God is. Het goede is dat wat overeenkomt met Wie God is. Het kwade komt niet overeen met het karakter en de wil van God. Ook Jezus heeft met Zijn uitspraken voortdurend onderscheid gemaakt tussen goed en kwaad. Hij kon bijzonder scherp zijn in het veroordelen van het kwaad.
Wel verdraaid
Veel verwarring heerst er vandaag de dag omdat deze twee zaken omgedraaid worden. Ik bedoel, vaak worden mensen helemaal niet als even waardevol gezien en behandeld. Zelfs in onze Westerse cultuur heerst er een soort kwaadaardig kastensysteem. Mensen worden beoordeeld op grond van hun uiterlijk, hun inkomen of de macht die zij wel of niet hebben. Er heerst grote ongelijkheid in onze samenleving wat betreft de behandeling van mensen. Velen worden mishandeld, er is veel mensenhandel, tienduizenden leven alleen al in Nederland als moderne slaven in de seksindustrie, kinderen in de baarmoeder worden niet als mensen beschouwd. Elke dag worden er wereldwijd 125.000 abortussen gepleegd, dat is 45 miljoen per jaar. Moeder Teresa zei lang geleden al dat de derde Wereldoorlog al was begonnen, in de baarmoeder van de vrouw.
Tegelijkertijd hebben we te maken met grote onverschilligheid ten aanzien van de waarde van gedachten, overtuigingen en gedragingen. Er wordt gezegd dat er geen absolute waarheid is en dat daarom alle gedachten er mogen zijn en even waardevol zijn. Velen vinden dat je niet met zekerheid kunt zeggen dat iets absoluut kwaad is en dat die norm voor goed en kwaad voor iedereen geldt. Op dat gebied wordt er heel relatief gedacht. Alles wordt getrokken in ‘jouw mening, mijn mening’. ‘Dat is misschien waar voor jou, maar voor mij geldt iets anders.’ We moeten ieder in zijn waarde laten, wordt er dan gezegd. Iedereen moet zelf weten wat hij of zij vindt. Daarmee wordt wetteloosheid en onverschilligheid gecamoufleerd, zaken die in wezen uiterst liefdeloos zijn.
We hebben dus te maken met een verdraaiing van deze twee zaken. De Bijbel leert ons respect te hebben voor ieder mens en duidelijk onderscheid te maken tussen goed en kwaad, tussen juiste en verkeerde manieren van denken. De tijdgeest ademt respect voor alle manieren van denken, met als gevolg dat de gelijke behandelingen van mensen en het respectvol omgaan met mensen soms ver te zoeken zijn. De wetteloosheid leidt tot liefdeloosheid. De onverschilligheid ten aanzien van wat kwaad is, het gedogen, het niet moeilijk doen over wat verkeerd is, leidt tot grote vormen van kwaad in de samenleving.
Wat is respectloos?
Laat mij proberen dit te verduidelijken met een voorbeeld uit mijn eigen leven. Ik sprak voor een behoorlijke groep studenten van de Navigator Studentenvereniging in Amsterdam. Zij hadden mij gevraagd te komen spreken over seksualiteit, naar aanleiding van mijn boek over ‘waarom geen seks voor het huwelijk?’ Nadat ik hier een en ander over had gezegd kwamen er nogal wat heftige reacties. Een daarvan was: “Ik vind het zo respectloos dat u dit zo stellig zegt.” Dit is een typisch voorbeeld van de verdraaiing die ik zojuist heb beschreven en van de verwarring die deze verdraaiing zaait. Ik sprak over een leefregel. Mijn betoog ging over de heiliging van de seksualiteit in het huwelijk en hoe mooi het is om jezelf te bewaren voor degene met wie je je leven gaat delen. Mijn toespraak ging over gedachten en gedragingen en ik maakte – op grond van de Bijbel – onderscheid tussen goed en kwaad. Maar dat botst met de moderne tijdgeest, die zegt dat ieder dat voor zichzelf moet uitmaken. In mijn toespraak heb ik niemand persoonlijk aangevallen of respectloos behandeld. Mensen met andere meningen heb ik ook aan het woord gelaten. Toch werd ik beschuldigd van respectloosheid, omdat ik stellig verkondigde dat seks buiten het huwelijk niet goed (en niet liefdevol!) is. Maar deze jongedame vond dat ik respectloos optrad. Zo worden velen die de waarheid over goed en kwaad verkondigen tegemoet getreden.
Hetgeen ik die avond aan de studenten probeerden duidelijk te maken is juist datgene dat leidt tot respectvol omgaan met je medemens. Een eerlijke en oprechte jongeman werd gevraagd of hij met zijn vriendin naar bed ging. “Met haar naar bed?”, vroeg hij verbaasd? “Nee joh, ik hou van haar!” Er is niets meer respectvol dan als jongeman de reinheid en de onschuld en de maagdelijkheid van je lieve vriendin te beschermen, en haar zo te koesteren dat je het niet in je hoofd haalt om haar vroegtijdig tot je te nemen.
Juist als we moeilijk doen over goed en kwaad zijn we liefdevol bezig. Juist als we relatief gaan denken over goed en kwaad, en zeggen dat iedereen dat maar voor zichzelf moet uitmaken, ondermijnen we de liefde. Het zijn de Jeremia’s van elke tijd, de profeten die een scherpe boodschap brengen, die het lef hebben om – net als Jezus – onbevreesd en vastberaden de waarheid te verkondigen, die het meest respect en liefde voor hun naaste tonen. Het zijn de mensen die zogenaamd ‘iedereen in hun waarde laten’, door over niets meer moeilijk te doen, de mensen die zich onverschillig opstellen, die harteloos en liefdeloos bezig zijn.
Gods toorn getuigt van Zijn liefde
De onverschilligheid ten aanzien van overtuigingen en ethische kwesties gaat vaak niet aan kerkelijke gemeenten voorbij. Er wordt zo vaak alleen maar een vriendelijke, gevoelige en zachte boodschap gebracht. Over het oordeel van God en over Zijn toorn durven velen niet te prediken. Ook hier is sprake van verdraaiing en verwarring. Ik kwam deze uitspraak laatst tegen: “Het Bijbels begrip toorn duidt op wat we noemen gerechtvaardigde verontwaardiging, die wordt gewekt door wat als gemeen, schandelijk of zondig beschouwd wordt; het is ongeduld met het kwaad, een beweging van de ziel dit zich verheft om zonden in te tomen. God is een rechtvaardige Rechter. Gerechtvaardigde verontwaardiging maakt deel uit van Zijn wezen” (Uit: Abraham Heschel, De Profeten).
Als je dit leest ga je zien hoe liefdevol God is in Zijn toorn. Hij ziet misstanden, gemene daden, schandelijk gedrag van mensen, waarvan anderen de dupe zijn, en Hij toornt! Hoe liefdevol is dat?! Tegelijkertijd, als wij te maken hebben met grote misstanden – die voortkomen uit het idee dat ieder maar voor zichzelf moet uitmaken wat goed voor hem of haar is – zoals seksueel misbruik, abortus, overspel, leugen, discriminatie, racisme, ongelijke behandeling of onderdrukking – en mensen doen daar onverschillig over, hoe liefdeloos is dat?! Nu zien wij het duidelijk: het tegenovergestelde van liefde is niet boosheid, maar onverschilligheid. Het getuigt van grote liefde om boos te worden over de zonde en over wat niet overeenkomt met de waarheid.
De Heere vermoeien
In Maleachi 2:17 lezen wij: ‘U vermoeit de HEERE met uw woorden, toch zegt u: Waarmee vermoeien wij Hem? Doordat u zegt: Iedereen die kwaad doet, is in de ogen van de Heere goed, Híj is hun genegen. Of: Waar is de God van het oordeel?’ Deze woorden sprak Maleachi zo lang gelden, en toch zijn ze zo relevant voor onze tijd. De onverschilligheid van toen is de onverschilligheid van nu. Velen prediken ‘vrede, vrede’ terwijl er geen vrede is. Het kwade wordt goed gepraat en van degene die kwaad doet wordt gezegd dat God hem genegen is. Over de God van het oordeel wordt gezwegen, of er wordt gezegd dat de God van het Nieuwe Testament niet de God van het oordeel is. Dat is volstrekt onjuist. God toornt omdat Hij liefheeft. Velen toornen niet, omdat zij niet liefhebben.
Oscar Lohuis
