Kerk èn werk: onderdelen van Gods Koninkrijk?
Maarten Pijnacker Hordijk • 88 - 2012 • Uitgave: 19
Kijk op zondag in de samenkomst eens om je heen: valt je wat op? Ongeveer 60-80% van de volwassenen heeft een (meestal betaalde) baan. Door de week kom je ze dus overal in de samenleving tegen. Tot wel 40 uur per week trekken ze met anderen op, delen hun werkzame leven met collega’s en klanten. Jaar in, jaar uit, door dik en dun. Maar is er in de gemeente oog voor de worsteling van veel werkende christenen en de dilemma’s waarmee zij geconfronteerd worden? Eigenlijk niet, want de focus ligt op heel andere dingen.
Wereldvreemd?
Grofweg heeft 97% van de christenen een niet-kerkelijk betaalde baan. Het is dus logisch dat zij veel meer tijd doorbrengen ‘buiten’ de gemeente dan daarbinnen. Naar schatting gaat het in Nederland om zo’n 400.000 christenen (5% van de mensen met een betaalde baan). Werkende christenen brengen wel 1000 tot 1800 uur per jaar door op hun werkplek in ‘de wereld’ en komen daar met veel mensen in contact. Denk je eens in, wat een gigantische potentie! Ook voor hen zijn de woorden van Jezus van toepassing: zij zijn ‘het zout der aarde’ en ‘het licht van de wereld’ (Matteüs 5:13-16). Toch kennen velen een zekere verlegenheid over ‘hoe’ je dan christen kunt zijn op je werk.
We denken in valse tegenstellingen
Mensen die fulltime met geestelijk werk bezig zijn, zoals voorgangers en zendelingen, worden meestal als ‘geestelijker’ gezien dan christenen die fulltime ‘buiten de gemeente’ bij het arbeidsproces betrokken zijn. Bovenaan (en dus het belangrijkst) staat ‘onze geestelijke leider’, een predikant, voorganger of pastor. Dan komt de zendeling, die meestal fulltime en ergens ver weg voor God werkt. Vervolgens zijn er de fulltime kerkelijk of pastoraal werkers. Daarna volgt de geestelijk werker, die als een ‘tentenmaker’ (Handelingen 18:3) in een voor het evangelie gesloten land een ‘gewoon beroep’ heeft, maar er eigenlijk is om het evangelie bekend te maken. Vervolgens komt degene die een geestelijke taak vervult als ouderling, oudste, diaken, lid van een pastoraal team, aanbiddingsleider of zondagsschoolwerker. En helemaal onderaan zijn er dan ook nog de ‘gewone christenen’. We maken dus ruwweg het onderscheid tussen ‘clerus’ en ‘leken’. Dat verklaart dat we aan het begin van het nieuwe kerkelijk jaar de zondagsschoolwerkers naar voren halen om voor hen te bidden en de leraren op ‘gewone scholen’ in ons gebed vergeten. Kennelijk vinden we iemand die bijvoorbeeld 35 minuten les geeft in de zondagsschool of kindernevendienst, in geestelijke zin dan belangrijker dan een christen die pakweg 35 uur per week lesgeeft op een school.
Geloven op maandag
Er zijn weinig preken over ‘geloven op maandag’, er is nauwelijks onderwijs over ‘christen-zijn op je werk’. En al met al is er ook maar weinig pastorale zorg voor deze werkers in de frontlinie. ‘Gewoon werk’ wordt te weinig gezien als een kans en een opdracht. Het is eerder een noodzakelijk kwaad geworden om in ons onderhoud te voorzien en de kerk te financieren. Kennelijk beschouwen we in de kerk dat werk vaak als iets dat tijd en energie kost en afleidt van de hoofdzaak: het evangelie verkondigen. En gewone christenen zien de kerk soms als niet veel meer dan een vorm van vrijetijdsbesteding.
Wij moeten af van die tweedeling! Want de Bijbel is er heel duidelijk over: ál wat wij zijn en ál wat wij doen heeft een volwaardige plaats in Gods koninkrijk. Dat koninkrijk is veel groter en veelomvattender dan de kerkelijke gemeente.
Onze theologie over arbeid
Bij nadere beschouwing blijkt de Bijbelse visie nogal eens haaks op onze theologie over arbeid te staan. Voor menigeen is het verrassend om te beseffen dat Adam en Eva al vóór de zondeval van God de opdracht krijgen om te heersen en te werken (Genesis 1:26,28 en 2:15,19). De waarde van ons werk ontlenen we dan ook aan God zelf, die als Schepper werkzaam is. In ons werken mogen we Hem weerspiegelen en met Hem een ruimte scheppen waar de mens kan opbloeien. En daarom is God ook geïnteresseerd in wat wij doen en wil Hij betrokken zijn. Het Bijbelse en Hebreeuwse denken gaat ervan uit dat het leven één geheel is, zónder ‘vakjes’. De woorden ‘integer’ en ‘integraal’ drukken dat heel mooi uit: letterlijk één geheel, zonder (op)delingen. In de informatica is een ‘integer’ een geheel getal. Verder in het Oude Testament is er wat betreft werk geen dualistische tegenstelling tussen het ‘natuurlijke’ en ‘geestelijke’ waarbij het geestelijke pas écht belangrijk zou zijn. Denk maar aan Jozef, David, Nehemia, Amos, Daniël, Esther en een Bijbelboek als Spreuken. In het Nieuwe Testament is het niet anders.
‘Wat u ook doet, doe het van harte, alsof het voor de Heer is...’ (Kolossenzen 3:23), ‘Maar zonder Mij kun je niets doen’ (Johannes 15:5), ‘Zo moet jullie licht schijnen voor de mensen, opdat ze jullie goede daden zien en eer bewijzen aan jullie Vader in de hemel’ (Matteüs 5:6). Voor God is het dus niet belangrijk wát we doen, of waar, maar wie we zíjn, en met welke houding en motieven we dingen doen. Letterlijk álles mag in dienst staan van Gods koninkrijk.
Sociale netwerken
Er zijn veel praktische hulpmiddelen om te veranderen. Weet u dat er al zo’n 100 christennetwerkgroepen zijn in zo’n 50 verschillende beroepsgroepen, waar christenen nadenken over hun christen-zijn in de samenleving? Sociale netwerken als Hyves, Facebook en LinkedIn kennen vele honderden christelijke groepen. Het overstijgt kerkmuren, maar het is volop koninkrijk van God! En op meer dan 300 locaties bij ruim 180 bedrijven en organisaties bidden christencollega’s samen op hun werk. Inspirerend en aanstekelijk, samen zicht krijgen op God aan het werk!
Preek over ‘Christen-zijn op je werk’
Doe als kerkelijke gemeente mee met de landelijke themazondag ‘Christen-zijn op je werk’. Dit jaar voor de derde keer op zondag 11 november, na Dankdag voor gewas en arbeid. De onderstaande website bevat o.a. preekschetsen en ideeën om hieraan invulling te geven. Zoals ook een simpele enquête die inzicht geeft in de beleving rond dit thema in je eigen kerk/gemeente. En daarop aansluitend kun je in de kerk/gemeente een gespreksgroepje beginnen aan de hand van een van de meer dan 30 Nederlandstalige boeken over ‘Christen-zijn op je werk’. Dat kan heel verrassend uitpakken! Bekijk de info op www.christenzijnopjewerk.nl en www.bedrijfsgebed.nl.
Maarten Pijnackerer Hordijk
Wereldvreemd?
Grofweg heeft 97% van de christenen een niet-kerkelijk betaalde baan. Het is dus logisch dat zij veel meer tijd doorbrengen ‘buiten’ de gemeente dan daarbinnen. Naar schatting gaat het in Nederland om zo’n 400.000 christenen (5% van de mensen met een betaalde baan). Werkende christenen brengen wel 1000 tot 1800 uur per jaar door op hun werkplek in ‘de wereld’ en komen daar met veel mensen in contact. Denk je eens in, wat een gigantische potentie! Ook voor hen zijn de woorden van Jezus van toepassing: zij zijn ‘het zout der aarde’ en ‘het licht van de wereld’ (Matteüs 5:13-16). Toch kennen velen een zekere verlegenheid over ‘hoe’ je dan christen kunt zijn op je werk.
We denken in valse tegenstellingen
Mensen die fulltime met geestelijk werk bezig zijn, zoals voorgangers en zendelingen, worden meestal als ‘geestelijker’ gezien dan christenen die fulltime ‘buiten de gemeente’ bij het arbeidsproces betrokken zijn. Bovenaan (en dus het belangrijkst) staat ‘onze geestelijke leider’, een predikant, voorganger of pastor. Dan komt de zendeling, die meestal fulltime en ergens ver weg voor God werkt. Vervolgens zijn er de fulltime kerkelijk of pastoraal werkers. Daarna volgt de geestelijk werker, die als een ‘tentenmaker’ (Handelingen 18:3) in een voor het evangelie gesloten land een ‘gewoon beroep’ heeft, maar er eigenlijk is om het evangelie bekend te maken. Vervolgens komt degene die een geestelijke taak vervult als ouderling, oudste, diaken, lid van een pastoraal team, aanbiddingsleider of zondagsschoolwerker. En helemaal onderaan zijn er dan ook nog de ‘gewone christenen’. We maken dus ruwweg het onderscheid tussen ‘clerus’ en ‘leken’. Dat verklaart dat we aan het begin van het nieuwe kerkelijk jaar de zondagsschoolwerkers naar voren halen om voor hen te bidden en de leraren op ‘gewone scholen’ in ons gebed vergeten. Kennelijk vinden we iemand die bijvoorbeeld 35 minuten les geeft in de zondagsschool of kindernevendienst, in geestelijke zin dan belangrijker dan een christen die pakweg 35 uur per week lesgeeft op een school.
Geloven op maandag
Er zijn weinig preken over ‘geloven op maandag’, er is nauwelijks onderwijs over ‘christen-zijn op je werk’. En al met al is er ook maar weinig pastorale zorg voor deze werkers in de frontlinie. ‘Gewoon werk’ wordt te weinig gezien als een kans en een opdracht. Het is eerder een noodzakelijk kwaad geworden om in ons onderhoud te voorzien en de kerk te financieren. Kennelijk beschouwen we in de kerk dat werk vaak als iets dat tijd en energie kost en afleidt van de hoofdzaak: het evangelie verkondigen. En gewone christenen zien de kerk soms als niet veel meer dan een vorm van vrijetijdsbesteding.
Wij moeten af van die tweedeling! Want de Bijbel is er heel duidelijk over: ál wat wij zijn en ál wat wij doen heeft een volwaardige plaats in Gods koninkrijk. Dat koninkrijk is veel groter en veelomvattender dan de kerkelijke gemeente.
Onze theologie over arbeid
Bij nadere beschouwing blijkt de Bijbelse visie nogal eens haaks op onze theologie over arbeid te staan. Voor menigeen is het verrassend om te beseffen dat Adam en Eva al vóór de zondeval van God de opdracht krijgen om te heersen en te werken (Genesis 1:26,28 en 2:15,19). De waarde van ons werk ontlenen we dan ook aan God zelf, die als Schepper werkzaam is. In ons werken mogen we Hem weerspiegelen en met Hem een ruimte scheppen waar de mens kan opbloeien. En daarom is God ook geïnteresseerd in wat wij doen en wil Hij betrokken zijn. Het Bijbelse en Hebreeuwse denken gaat ervan uit dat het leven één geheel is, zónder ‘vakjes’. De woorden ‘integer’ en ‘integraal’ drukken dat heel mooi uit: letterlijk één geheel, zonder (op)delingen. In de informatica is een ‘integer’ een geheel getal. Verder in het Oude Testament is er wat betreft werk geen dualistische tegenstelling tussen het ‘natuurlijke’ en ‘geestelijke’ waarbij het geestelijke pas écht belangrijk zou zijn. Denk maar aan Jozef, David, Nehemia, Amos, Daniël, Esther en een Bijbelboek als Spreuken. In het Nieuwe Testament is het niet anders.
‘Wat u ook doet, doe het van harte, alsof het voor de Heer is...’ (Kolossenzen 3:23), ‘Maar zonder Mij kun je niets doen’ (Johannes 15:5), ‘Zo moet jullie licht schijnen voor de mensen, opdat ze jullie goede daden zien en eer bewijzen aan jullie Vader in de hemel’ (Matteüs 5:6). Voor God is het dus niet belangrijk wát we doen, of waar, maar wie we zíjn, en met welke houding en motieven we dingen doen. Letterlijk álles mag in dienst staan van Gods koninkrijk.
Sociale netwerken
Er zijn veel praktische hulpmiddelen om te veranderen. Weet u dat er al zo’n 100 christennetwerkgroepen zijn in zo’n 50 verschillende beroepsgroepen, waar christenen nadenken over hun christen-zijn in de samenleving? Sociale netwerken als Hyves, Facebook en LinkedIn kennen vele honderden christelijke groepen. Het overstijgt kerkmuren, maar het is volop koninkrijk van God! En op meer dan 300 locaties bij ruim 180 bedrijven en organisaties bidden christencollega’s samen op hun werk. Inspirerend en aanstekelijk, samen zicht krijgen op God aan het werk!
Preek over ‘Christen-zijn op je werk’
Doe als kerkelijke gemeente mee met de landelijke themazondag ‘Christen-zijn op je werk’. Dit jaar voor de derde keer op zondag 11 november, na Dankdag voor gewas en arbeid. De onderstaande website bevat o.a. preekschetsen en ideeën om hieraan invulling te geven. Zoals ook een simpele enquête die inzicht geeft in de beleving rond dit thema in je eigen kerk/gemeente. En daarop aansluitend kun je in de kerk/gemeente een gespreksgroepje beginnen aan de hand van een van de meer dan 30 Nederlandstalige boeken over ‘Christen-zijn op je werk’. Dat kan heel verrassend uitpakken! Bekijk de info op www.christenzijnopjewerk.nl en www.bedrijfsgebed.nl.
Maarten Pijnackerer Hordijk
