Kerk en wereld
Joop Schotanus • 77 - 2001/02 • Uitgave: 1
De kranten stonden er even vol van. De overheid laat de kerk links liggen. Ze zou de kerken veel meer om advies moeten vragen, zoals ze dat ook doet aan vakbonden en milieugroepen. Kardinaal Simonis en Dr. B. Plaisier (scriba van de SOW-kerken) voelen zich beledigd. Waarom zien ze ons niet (meer) zitten? Wij willen graag meer invloed. Wij zijn er niet alleen maar voor onze leden, maar ook zeer zeker voor de samenleving. De overheid kan er toch niet om heen dat wij ook publieke betekenis (willen) hebben. Het moet nu maar eens uit zijn met het stelselmatig negeren van ons als kerk. Aldus de redeneringen.
GEZAG EISEN OF GEZAG WINNEN
Er zijn verschillende soorten gezag. Er is gezag dat door machtuitoefening in stand gehouden moet worden. Hierbij zal men op grond van getal en positie proberen invloed uit te oefenen. Of men zal met de wapenstok moeten proberen het gezag te handhaven. Maar er is ook gezag van een andere orde. Dat is gezag waar mensen zich als vanzelfsprekend aan gewonnen willen geven. Dit soort gezag is in eerste instantie een vorm van 'zijn'. Het straalt af van de identiteit. Zodra men zich tot het uiterste moet inspannen om gezag te verkrijgen, raakt men het kwijt. Dit vanzelfsprekende gezag is de vrucht van een positieve invloed, waar mensen door overweldigd raken. Dat is de enige manier voor de kerk van Christus om echt gezag te winnen en dan hoeft men het niet meer op te eisen. De kerk had nooit zo'n grote invloed op de wereld als in die dagen toen ze (op officieel niveau) niets met de wereld te maken had.
OVERHEID HOUDT KERK OP AFSTAND
Het lijkt er niet zo erg op dat onze overheid onder de indruk is van het kerkelijk gebeuren in ons landje. Dat kan natuurlijk allerlei oorzaken hebben. Vanuit het verzuilde verleden blijft er een angst bestaan voor al teveel invloed van de kerken op het politieke gebeuren. Men heeft door de jaren heen een bepaalde allergie ontwikkeld voor de neiging van de kerken om zich te bemoeien met de politieke gang van zaken. Men wil beslist niet terug naar enige vermenging van de geestelijke en wereldlijke macht. In ieder geval niet zoals de Rooms-Katholieke kerk dat door de eeuwen heen heeft voorgestaan, maar evenmin zoals de SGP een theocratisch model voorstaat. In die zin ziet de huidige overheid de kerk eerder als een bedreiging en zal haar proberen op afstand te houden. Verder spelen de ethische kwesties ook een belangrijke rol. De duur verkregen vrijheid in de laatste decennia zal men niet graag weer kwijt raken.
VOLK HOUDT KERK OP AFSTAND
Al heel lang prediken we de scheiding tussen kerk en staat. De overheid weet zich geruggensteund door het volk, dat steeds meer afstand neemt van de kerk. Wat dat betreft hoeft ze steeds minder rekening te houden met de algemene mening. Bij het volk vindt de overheid ook steeds meer een klankbodem voor haar vrijheidsidealen. Men is buitengewoon blij met de verkregen vrijheden en de opheffing van de verzuiling. Velen hebben de kerk teleurgesteld aan de kant gezet. Zij hebben met het badwater van de verzuiling ook het kind weggegooid. De 'eeuw van mijn vader' is nu voorbij, maar wat komt er voor in de plaats?
KERK HOUDT GOD OP AFSTAND
Met Pinksteren ontstond er een geloofsgemeenschap, die zo totaal anders was dan het Oudtestamentische Israël. De Here God had grootse plannen met het doen ontstaan van de kerk als geloofsgemeenschap. Die geloofsgemeenschap werd een gemeenschap, waarbij het eerst en vooral ging om een relatie met de opgestane Heer en Heiland. Daar moest het in allereerste instantie om gaan. Alleen in de persoon van de Here Jezus was men God de Vader nabij. Door allerlei ontwikkelingen is de opgestane Here heel vaak niet meer het allesbeheersende middelpunt van het kerkelijke gebeuren en zijn andere zaken binnengeslopen in de geloofsgemeenschap, die we kerk zijn gaan noemen. Dat kan van alles zijn: gebouw, geld, liturgie, sacrament, structuur, uiterlijke vormen, synode, classis, ambt, academische opleiding, leerstukken. Er zijn heel veel zaken waardoor het wezenlijke op de achtergrond verdwijnt. Naar de mate dat de kerk zich verwijdert van haar oorsprong in Christus, naar die mate zal de Here God haar op een afstand gaan houden. Het is het tegenbeeld van wat Jacobus zegt: 'Nadert tot mij, opdat Ik tot u nader!' In de climax van de ontmoeting ligt de oplossing, maar die oplossing wordt veelal niet gezocht of gewoon niet gezien.
KERK HOUDT WOORD OP AFSTAND>
Velen hebben maar een vaag idee waar het met deze wereld naar toe gaat. Het is bedroevend te zien hoe weinig christenen, die wel bidden 'Uw koninkrijk kome', inzicht hebben in Gods plan met deze wereld. We zijn vaak zo sterk aan deze aarde gebonden, dat we niet echt uitzien naar de toekomstige. Alleen door een goddelijk ingrijpen zal de grote verandering komen. De Bijbel leert ons duidelijk dat het huidige aardse bestel ten einde zal lopen. De tekenen der tijden zijn als de voetstappen van de komende Koning. Het Woord wordt krachteloos gemaakt door allerlei menselijke tradities en onbijbelse inzichten.
DE SCHEIDING DER GEESTEN
Wat de wereld en het instituut kerk betreft, zal er door een wederzijds machtsstreven steeds meer een samengaan komen. Wat de wereld en de geloofsgemeenschap betreft, zoals God die vanaf de beginne bedoeld heeft, zal er een steeds grotere kloof komen. In het boek Openbaring vinden we deze beide aspecten duidelijk aangegeven. De kerk die aanzien en erkenning verwacht van een overheid, beweegt zich reeds op hellend vlak. Die scheiding der geesten past in het Plan van God, want die scheiding is nodig om de grote zuivering tot stand te kunnen brengen. De christen is in de wereld, maar de wereld hoort niet in de christen, zoals het schip zich in het water bevindt, maar niet het water in het schip.
Joop Schotanus
GEZAG EISEN OF GEZAG WINNEN
Er zijn verschillende soorten gezag. Er is gezag dat door machtuitoefening in stand gehouden moet worden. Hierbij zal men op grond van getal en positie proberen invloed uit te oefenen. Of men zal met de wapenstok moeten proberen het gezag te handhaven. Maar er is ook gezag van een andere orde. Dat is gezag waar mensen zich als vanzelfsprekend aan gewonnen willen geven. Dit soort gezag is in eerste instantie een vorm van 'zijn'. Het straalt af van de identiteit. Zodra men zich tot het uiterste moet inspannen om gezag te verkrijgen, raakt men het kwijt. Dit vanzelfsprekende gezag is de vrucht van een positieve invloed, waar mensen door overweldigd raken. Dat is de enige manier voor de kerk van Christus om echt gezag te winnen en dan hoeft men het niet meer op te eisen. De kerk had nooit zo'n grote invloed op de wereld als in die dagen toen ze (op officieel niveau) niets met de wereld te maken had.
OVERHEID HOUDT KERK OP AFSTAND
Het lijkt er niet zo erg op dat onze overheid onder de indruk is van het kerkelijk gebeuren in ons landje. Dat kan natuurlijk allerlei oorzaken hebben. Vanuit het verzuilde verleden blijft er een angst bestaan voor al teveel invloed van de kerken op het politieke gebeuren. Men heeft door de jaren heen een bepaalde allergie ontwikkeld voor de neiging van de kerken om zich te bemoeien met de politieke gang van zaken. Men wil beslist niet terug naar enige vermenging van de geestelijke en wereldlijke macht. In ieder geval niet zoals de Rooms-Katholieke kerk dat door de eeuwen heen heeft voorgestaan, maar evenmin zoals de SGP een theocratisch model voorstaat. In die zin ziet de huidige overheid de kerk eerder als een bedreiging en zal haar proberen op afstand te houden. Verder spelen de ethische kwesties ook een belangrijke rol. De duur verkregen vrijheid in de laatste decennia zal men niet graag weer kwijt raken.
VOLK HOUDT KERK OP AFSTAND
Al heel lang prediken we de scheiding tussen kerk en staat. De overheid weet zich geruggensteund door het volk, dat steeds meer afstand neemt van de kerk. Wat dat betreft hoeft ze steeds minder rekening te houden met de algemene mening. Bij het volk vindt de overheid ook steeds meer een klankbodem voor haar vrijheidsidealen. Men is buitengewoon blij met de verkregen vrijheden en de opheffing van de verzuiling. Velen hebben de kerk teleurgesteld aan de kant gezet. Zij hebben met het badwater van de verzuiling ook het kind weggegooid. De 'eeuw van mijn vader' is nu voorbij, maar wat komt er voor in de plaats?
KERK HOUDT GOD OP AFSTAND
Met Pinksteren ontstond er een geloofsgemeenschap, die zo totaal anders was dan het Oudtestamentische Israël. De Here God had grootse plannen met het doen ontstaan van de kerk als geloofsgemeenschap. Die geloofsgemeenschap werd een gemeenschap, waarbij het eerst en vooral ging om een relatie met de opgestane Heer en Heiland. Daar moest het in allereerste instantie om gaan. Alleen in de persoon van de Here Jezus was men God de Vader nabij. Door allerlei ontwikkelingen is de opgestane Here heel vaak niet meer het allesbeheersende middelpunt van het kerkelijke gebeuren en zijn andere zaken binnengeslopen in de geloofsgemeenschap, die we kerk zijn gaan noemen. Dat kan van alles zijn: gebouw, geld, liturgie, sacrament, structuur, uiterlijke vormen, synode, classis, ambt, academische opleiding, leerstukken. Er zijn heel veel zaken waardoor het wezenlijke op de achtergrond verdwijnt. Naar de mate dat de kerk zich verwijdert van haar oorsprong in Christus, naar die mate zal de Here God haar op een afstand gaan houden. Het is het tegenbeeld van wat Jacobus zegt: 'Nadert tot mij, opdat Ik tot u nader!' In de climax van de ontmoeting ligt de oplossing, maar die oplossing wordt veelal niet gezocht of gewoon niet gezien.
KERK HOUDT WOORD OP AFSTAND>
Velen hebben maar een vaag idee waar het met deze wereld naar toe gaat. Het is bedroevend te zien hoe weinig christenen, die wel bidden 'Uw koninkrijk kome', inzicht hebben in Gods plan met deze wereld. We zijn vaak zo sterk aan deze aarde gebonden, dat we niet echt uitzien naar de toekomstige. Alleen door een goddelijk ingrijpen zal de grote verandering komen. De Bijbel leert ons duidelijk dat het huidige aardse bestel ten einde zal lopen. De tekenen der tijden zijn als de voetstappen van de komende Koning. Het Woord wordt krachteloos gemaakt door allerlei menselijke tradities en onbijbelse inzichten.
DE SCHEIDING DER GEESTEN
Wat de wereld en het instituut kerk betreft, zal er door een wederzijds machtsstreven steeds meer een samengaan komen. Wat de wereld en de geloofsgemeenschap betreft, zoals God die vanaf de beginne bedoeld heeft, zal er een steeds grotere kloof komen. In het boek Openbaring vinden we deze beide aspecten duidelijk aangegeven. De kerk die aanzien en erkenning verwacht van een overheid, beweegt zich reeds op hellend vlak. Die scheiding der geesten past in het Plan van God, want die scheiding is nodig om de grote zuivering tot stand te kunnen brengen. De christen is in de wereld, maar de wereld hoort niet in de christen, zoals het schip zich in het water bevindt, maar niet het water in het schip.
Joop Schotanus
