Hulp bij seksverslaving: wat kan de gemeente betekenen?
Arjen van Essen • 91 - 2015 • Uitgave: 4
Veel christelijke mannen worstelen met een geheim: ze zitten vast aan het kijken naar porno, zijn verstrikt in dwangmatige masturbatie of buitenechtelijke relaties. In toenemende mate komt dit ook bij vrouwen voor. De onderzoeken, of het nu gaat over christelijke studenten of christelijke leiders, laten eigenlijk niet zoveel verschil zien met de ‘mensen uit de wereld’.
Vaak blijkt het lastig om hier in je eigen kerk of gemeente over te spreken. Er is veel schaamte en schuldgevoel en als je al een keer open bent geweest over je probleem, kunnen de reacties van anderen onhandig of zelfs negatief zijn.
Seksverslaving, waar hebben we het over?
De seksuoloog Gertjan van Zessen hanteert de volgende definitie:
‘Je bent seksverslaafd als het seksuele verlangen als sterk en onbeheersbaar wordt ervaren, er ernstige gevolgen zijn voor jezelf of je omgeving, pogingen je gedrag te veranderen niet slagen en er sprake is van een structureel gedragspatroon.’
Dwangmatige betrokkenheid in seksuele fantasieën of seksueel gedrag komt meestal voort uit het onvermogen om echte relaties aan te gaan – omdat je eigenlijk niet weet hoe dat in zijn werk gaat, of als je denkt dat je echte verbondenheid en kwetsbaarheid in een relatie niet kunt hanteren.
Veel mannen lopen al jarenlang rond met dit probleem en hebben al van alles geprobeerd: persoonlijke gesprekken, gebedspastoraat of bevrijdingspastoraat. Ze hebben gemerkt dat hun verslaving hardnekkig is en dat er diepgewortelde overtuigingen en gedragspatronen zijn die hen steeds weer laten terugvallen.
Wat zijn de gevolgen?
Dit leidt bij velen tot gevoelens van wanhoop en eenzaamheid. Wanhoop, omdat er kennelijk een probleem is dat, ook al probeer je God erbij te betrekken en bid je er al jarenlang voor, nooit opgelost kan worden. Eenzaamheid kenmerkt ook veel mannen: ze hebben weinig echte vrienden die dichtbij mogen komen, trekken zich terug achter hun ‘schil van schaamte’ en vluchten weg in dingen doen: werk, hobby’s en – niet zelden – ‘goede daden in de kerk’. Door er eigenlijk maar in te berusten, raken ze gewend aan een dubbelleven.
Veel mannen die verwachtten dat hun seksverslaving wel over zou gaan als ze eenmaal getrouwd waren, komen tot de ontdekking dat dit niet het geval is. De partner die achter de gewoonte van haar man komt, gaat door stadia van afschuw, ontreddering, vernedering en woede. Dit richt enorme schade aan in hun relatie; bij veel huwelijken die stranden is dit een belangrijke oorzaak.
Wat is nodig om vrij te worden?
De meningen daarover zijn verdeeld. De ene benadering richt zich op het symptoomgedrag: pak jezelf aan, zet een filter op je computer, doe desnoods je tv weg, zorg dat je wegblijft van alles wat je fantasie prikkelt.
Anderen zeggen dat het vooral een geestelijk probleem is, dat met geestelijke middelen opgelost moet worden. Seksverslaving is seksuele afgoderij, in de lijn van de immorele praktijken bij de verering van Baal en Astarte. We moeten ons dus bekeren van deze afgoderij en vrij worden door gebed, Bijbelstudie en zo nodig bevrijdingspastoraat.
Weer een ander zal zeggen dat elke verslaving diepere psychologische wortels heeft, door gebrekkige of oppervlakkige relaties met onze ouders of door pijnlijke gebeurtenissen zoals misbruik. Daardoor ontwikkelen we een laag zelfbeeld en lukt het ons niet om vertrouwelijke relaties aan te gaan. Dit legt de voedingsbodem voor de onechte intimiteit van porno en anonieme seksuele relaties.
God heeft ons gemaakt met een geest, ziel en lichaam. Hij heeft ons gemaakt voor relaties: ‘het is niet goed dat de mens alleen is’. Om vrij te worden van seksverslaving is het belangrijk om elk van deze drie gebieden van gedrag, de geestelijke en psychologische aspecten serieus te nemen, zonder ze tegen elkaar uit te spelen. Het een grijpt vaak in op het ander.
Mannen hebben mannen nodig
In verschillende landen is ervaring opgedaan met Falling Forward-groepen, waarin mannen uit hun isolement vandaan komen om samen ‘in het licht te gaan staan’. Falling Forward doelt op het proces van vallen en opstaan, waarbij deelnemers elkaar aanmoedigen om niet bij de pakken neer te zitten, maar om met Jezus weer op te staan en als in de wedloop van Hebreeën 12, de goede richting op te gaan. Sinds een paar jaar zijn er ook groepen in Nederland. Het is een plek waar je gekend wordt, waar je volkomen eerlijk kunt zijn over je seksverslaving. Er is een cultuur van vertrouwen en veiligheid waar je rekenschap aflegt in een sfeer zonder veroordeling. Een plek waar Jezus centraal staat en waar je bij het kruis je zonden belijdt en vergeving ontvangt.
Een paar uitspraken van deelnemers: “Ben naar mijn partner toe veel meer open, we bidden met elkaar, lezen samen Bijbel. Voorheen leefden we langs elkaar heen” “Ik ben niet meer zo gesloten. Sta meer positief in het leven en ben niet meer de man met de twee gezichten.” “Ik ben me bewust geworden van de volgende wortels van mijn porno-/seksverslaving: eenzaamheid, niet open zijn, alles zelf op willen lossen, problemen niet bespreken maar wegdrukken, dit los ik zelf wel op.” “Ik merk dat ik meer oog heb voor Gods liefde, genade en zorg voor mij. Hierdoor kan ik vaker rust, vrede en vreugde ervaren. En kracht om dingen te ondernemen.”
De plaatselijke gemeente
Eigenlijk hebben we in de gemeente van Christus alles wat nodig is om mannen die vastzitten in seksverslaving te helpen. We hebben ‘goud in handen’. Bijbels onderwijs over identiteit, relaties en seksualiteit. We mogen herstel en vergeving ontvangen bij het kruis. Hoe komt het dan dat zo weinig seksverslaafde mannen ermee voor de dag komen? Misschien omdat het niet veilig genoeg voor hen is?
Wat is ervoor nodig om een veilige, helende gemeenschap te zijn?
Spreek er openlijk over. Bijbels onderwijs over seksualiteit gaat niet alleen over het verkondigen van de juiste principes. Als we erover zwijgen dat ook in onze gemeente mannen en vrouwen hiermee worstelen, geeft dit de onuitgesproken boodschap dat dit kennelijk een probleem is dat je als goed christen niet hoort te hebben. De leider die de moed heeft om iets over zijn worsteling op dit terrein te delen zal voor velen een bron van hoop zijn;
Cultiveer een cultuur van waarheid en genade in balans. Een cultuur waarin het vallen en opstaan als een normaal deel van ons herstelproces wordt gezien, met openheid over je eigen tekortkomingen – ook hierin kunnen leiders het voortouw nemen door een nederige en transparante houding;
Luister als iemand met zijn verhaal komt en ga niet meteen veroordelen. Geen ‘afrekencultuur’. En blijf dan ook bij hem of haar betrokken. Het komt voor dat niemand er meer op terugkomt, zodat het gevoel van eenzaamheid nog verder versterkt wordt;
Bied echte relatie aan, bijvoorbeeld in de kameraadschap van een groep mannen die zich toewijden om een rein leven te leiden en waar je op een veilige manier rekenschap kunt afleggen;
Vergeet de partner niet. Vaak gaat de aandacht alleen uit naar de seksverslaafde man, maar zijn vrouw heeft een eigen plek nodig voor haar verhaal. Voor de schade die zij heeft opgelopen in haar zelfbeeld en in de relatie met haar partner heeft ze steun nodig in haar eigen proces van herstel.
Arjen van Essen
Arjen van Essen (59 jaar) leidt Living Waters Nederland sinds 2004. Na zijn studie Civiele Techniek woonde hij met zijn gezin 6 jaar in Nepal, waar hij bij verschillende zendingsorganisaties werkte op het gebied van ziekenhuisbouw, waterkracht- en irrigatieprojecten. Momenteel werkt hij parttime bij een ingenieursbureau. Hij is getrouwd met Marjo, die een praktijk voor psychosociale hulpverlening De Cruxheeft. Ze hebben 4 kinderen, wonen in Ede en zijn lid van Evangelische gemeente De Schuilplaats.
Vaak blijkt het lastig om hier in je eigen kerk of gemeente over te spreken. Er is veel schaamte en schuldgevoel en als je al een keer open bent geweest over je probleem, kunnen de reacties van anderen onhandig of zelfs negatief zijn.
Seksverslaving, waar hebben we het over?
De seksuoloog Gertjan van Zessen hanteert de volgende definitie:
‘Je bent seksverslaafd als het seksuele verlangen als sterk en onbeheersbaar wordt ervaren, er ernstige gevolgen zijn voor jezelf of je omgeving, pogingen je gedrag te veranderen niet slagen en er sprake is van een structureel gedragspatroon.’
Dwangmatige betrokkenheid in seksuele fantasieën of seksueel gedrag komt meestal voort uit het onvermogen om echte relaties aan te gaan – omdat je eigenlijk niet weet hoe dat in zijn werk gaat, of als je denkt dat je echte verbondenheid en kwetsbaarheid in een relatie niet kunt hanteren.
Veel mannen lopen al jarenlang rond met dit probleem en hebben al van alles geprobeerd: persoonlijke gesprekken, gebedspastoraat of bevrijdingspastoraat. Ze hebben gemerkt dat hun verslaving hardnekkig is en dat er diepgewortelde overtuigingen en gedragspatronen zijn die hen steeds weer laten terugvallen.
Wat zijn de gevolgen?
Dit leidt bij velen tot gevoelens van wanhoop en eenzaamheid. Wanhoop, omdat er kennelijk een probleem is dat, ook al probeer je God erbij te betrekken en bid je er al jarenlang voor, nooit opgelost kan worden. Eenzaamheid kenmerkt ook veel mannen: ze hebben weinig echte vrienden die dichtbij mogen komen, trekken zich terug achter hun ‘schil van schaamte’ en vluchten weg in dingen doen: werk, hobby’s en – niet zelden – ‘goede daden in de kerk’. Door er eigenlijk maar in te berusten, raken ze gewend aan een dubbelleven.
Veel mannen die verwachtten dat hun seksverslaving wel over zou gaan als ze eenmaal getrouwd waren, komen tot de ontdekking dat dit niet het geval is. De partner die achter de gewoonte van haar man komt, gaat door stadia van afschuw, ontreddering, vernedering en woede. Dit richt enorme schade aan in hun relatie; bij veel huwelijken die stranden is dit een belangrijke oorzaak.
Wat is nodig om vrij te worden?
De meningen daarover zijn verdeeld. De ene benadering richt zich op het symptoomgedrag: pak jezelf aan, zet een filter op je computer, doe desnoods je tv weg, zorg dat je wegblijft van alles wat je fantasie prikkelt.
Anderen zeggen dat het vooral een geestelijk probleem is, dat met geestelijke middelen opgelost moet worden. Seksverslaving is seksuele afgoderij, in de lijn van de immorele praktijken bij de verering van Baal en Astarte. We moeten ons dus bekeren van deze afgoderij en vrij worden door gebed, Bijbelstudie en zo nodig bevrijdingspastoraat.
Weer een ander zal zeggen dat elke verslaving diepere psychologische wortels heeft, door gebrekkige of oppervlakkige relaties met onze ouders of door pijnlijke gebeurtenissen zoals misbruik. Daardoor ontwikkelen we een laag zelfbeeld en lukt het ons niet om vertrouwelijke relaties aan te gaan. Dit legt de voedingsbodem voor de onechte intimiteit van porno en anonieme seksuele relaties.
God heeft ons gemaakt met een geest, ziel en lichaam. Hij heeft ons gemaakt voor relaties: ‘het is niet goed dat de mens alleen is’. Om vrij te worden van seksverslaving is het belangrijk om elk van deze drie gebieden van gedrag, de geestelijke en psychologische aspecten serieus te nemen, zonder ze tegen elkaar uit te spelen. Het een grijpt vaak in op het ander.
Mannen hebben mannen nodig
In verschillende landen is ervaring opgedaan met Falling Forward-groepen, waarin mannen uit hun isolement vandaan komen om samen ‘in het licht te gaan staan’. Falling Forward doelt op het proces van vallen en opstaan, waarbij deelnemers elkaar aanmoedigen om niet bij de pakken neer te zitten, maar om met Jezus weer op te staan en als in de wedloop van Hebreeën 12, de goede richting op te gaan. Sinds een paar jaar zijn er ook groepen in Nederland. Het is een plek waar je gekend wordt, waar je volkomen eerlijk kunt zijn over je seksverslaving. Er is een cultuur van vertrouwen en veiligheid waar je rekenschap aflegt in een sfeer zonder veroordeling. Een plek waar Jezus centraal staat en waar je bij het kruis je zonden belijdt en vergeving ontvangt.
Een paar uitspraken van deelnemers: “Ben naar mijn partner toe veel meer open, we bidden met elkaar, lezen samen Bijbel. Voorheen leefden we langs elkaar heen” “Ik ben niet meer zo gesloten. Sta meer positief in het leven en ben niet meer de man met de twee gezichten.” “Ik ben me bewust geworden van de volgende wortels van mijn porno-/seksverslaving: eenzaamheid, niet open zijn, alles zelf op willen lossen, problemen niet bespreken maar wegdrukken, dit los ik zelf wel op.” “Ik merk dat ik meer oog heb voor Gods liefde, genade en zorg voor mij. Hierdoor kan ik vaker rust, vrede en vreugde ervaren. En kracht om dingen te ondernemen.”
De plaatselijke gemeente
Eigenlijk hebben we in de gemeente van Christus alles wat nodig is om mannen die vastzitten in seksverslaving te helpen. We hebben ‘goud in handen’. Bijbels onderwijs over identiteit, relaties en seksualiteit. We mogen herstel en vergeving ontvangen bij het kruis. Hoe komt het dan dat zo weinig seksverslaafde mannen ermee voor de dag komen? Misschien omdat het niet veilig genoeg voor hen is?
Wat is ervoor nodig om een veilige, helende gemeenschap te zijn?
Spreek er openlijk over. Bijbels onderwijs over seksualiteit gaat niet alleen over het verkondigen van de juiste principes. Als we erover zwijgen dat ook in onze gemeente mannen en vrouwen hiermee worstelen, geeft dit de onuitgesproken boodschap dat dit kennelijk een probleem is dat je als goed christen niet hoort te hebben. De leider die de moed heeft om iets over zijn worsteling op dit terrein te delen zal voor velen een bron van hoop zijn;
Cultiveer een cultuur van waarheid en genade in balans. Een cultuur waarin het vallen en opstaan als een normaal deel van ons herstelproces wordt gezien, met openheid over je eigen tekortkomingen – ook hierin kunnen leiders het voortouw nemen door een nederige en transparante houding;
Luister als iemand met zijn verhaal komt en ga niet meteen veroordelen. Geen ‘afrekencultuur’. En blijf dan ook bij hem of haar betrokken. Het komt voor dat niemand er meer op terugkomt, zodat het gevoel van eenzaamheid nog verder versterkt wordt;
Bied echte relatie aan, bijvoorbeeld in de kameraadschap van een groep mannen die zich toewijden om een rein leven te leiden en waar je op een veilige manier rekenschap kunt afleggen;
Vergeet de partner niet. Vaak gaat de aandacht alleen uit naar de seksverslaafde man, maar zijn vrouw heeft een eigen plek nodig voor haar verhaal. Voor de schade die zij heeft opgelopen in haar zelfbeeld en in de relatie met haar partner heeft ze steun nodig in haar eigen proces van herstel.
Arjen van Essen
Arjen van Essen (59 jaar) leidt Living Waters Nederland sinds 2004. Na zijn studie Civiele Techniek woonde hij met zijn gezin 6 jaar in Nepal, waar hij bij verschillende zendingsorganisaties werkte op het gebied van ziekenhuisbouw, waterkracht- en irrigatieprojecten. Momenteel werkt hij parttime bij een ingenieursbureau. Hij is getrouwd met Marjo, die een praktijk voor psychosociale hulpverlening De Cruxheeft. Ze hebben 4 kinderen, wonen in Ede en zijn lid van Evangelische gemeente De Schuilplaats.
