Hoe evangelisch is evangelisch?
Joop Schotanus • 75 - 1999/2000 • Uitgave: 16
In de zestiger jaren nam in ons overheersend reformatorisch kerkelijk leven de invloed van evangelische christenen enigszins toe. Waren er tot dan toe nog weinig vrije gemeenten die zichzelf als evangelisch aanduidden, er kwamen steeds meer vrije gemeenten die zich met deze naam gingen sieren. Van oorsprong waren de meeste van deze gemeenten sterk verbonden met de boodschap van Het Zoeklicht. Daarin kwam verandering in de jaren zeventig en tachtig. Toen ging een flink aantal gemeenten die vanaf de vijftiger jaren Pinkster of Volle Evangelie Gemeenten hadden geheten hun naam vereenvoudigen tot gewoon Evangelie Gemeente. De band met ons Zoeklicht was bij hen vaak niet zo sterk of was er helemaal niet.
HET RUIMERE BEGRIP
Als je evangelisch heel ruim aanduidt dan kan het gewoon protestant betekenen, zoals in Duitsland bijvoorbeeld. Verder wordt het gebruikt om aan te tonen dat het met het Evangelie strookt. Men kan het dan ook in de politiek bezigen en zo ontstaat een Evangelische Volkspartij. Ook werd het in ruime zin gebruikt als tegenstelling met het streng reformatorisch dogmatische. Dit verklaart vanuit de negentiende eeuw de naamgeving van de Vrije Evangelische Gemeenten.
DE EVANGELISCHE OMROEP
Bij het ontstaan van de Evangelische Omroep speelde de verkondiging van het Evangelie een grote rol bij de naamkeuze. Het Evangelie als een blijde boodschap die verkondigd moet worden. Paulus zegt :"Ik ben er toe genoodzaakt". Bij de initiatiefnemers stond voorop dat de prediking van het Evangelie een kracht van God is tot behoud voor een ieder die gelooft. Evangelisch als afgeleid van Evangelie geeft het doel van de Omroep weer. Zo mag evangelisatie ook getypeerd worden als een directe confrontatie met het Evangelie. De vertolking van dat Evangelie heeft als kernpunt het verzoeningswerk van Christus. Daarom mag een omroep die dat voorstaat en blijft voorstaan deze naam mei ere dragen.
WAT BETEKENT EEN NAAM?
In wezen zijn namen bedoeld om duidelijke en juiste informatie door te geven. Echter heel vaak gebeurt het dat namen vanuit bepaalde kringen als etiketten worden gebruikt om bepaalde anti-gevoelens op te wekken. Om mensen schrik in te boezemen voor een of andere beweging wordt deze aangeduid als dopers of Arminiaans e.d. Het lijkt dat het ergste wat je tegenwoordig kan overkomen is dat je fundamentalistisch genoemd wordt. Was deze aanduiding heel lang voor bijbelgetrouwe christenen nog positief, tegenwoordig neemt men heel duidelijk afstand van dit gebruik. Niet alleen van het gebruik maar men geeft aan de oorspronkelijke betekenis een negatieve lading. Drs. Rob van Essen noemt in een oecumenisch tijdschrift het fundamentalisme van de 19de eeuw een verminking van de protestantse orthodoxie, terwijl hij bij mijn weten zichzelf wel als evangelisch blijft beschouwen. Er zijn tegenwoordig heel wat mensen die zich in evangelische kringen bewegen, die er verder doodsbang voor zijn om uitgemaakt te worden voor fundamentalist.
GERECHTVAARDIGDE VREES?
We kunnen ons afvragen of die vrees terecht is. Wie waren die mensen uit de vorige eeuw die zo aangeduid werden? Dat waren de mensen van de moderne zendingsbeweging! Dat waren de mensen van de massale evangelische studentenbewegingen! Dat waren de mensen (en nu komen we op het terrein van Het Zoeklicht) met een sterke gerichtheid op de eindtijd en de verwachting van het Duizendjarig Rijk. Dat waren de mensen, die zich daarom verzetten tegen het sociale evangelie, alsof wij met onze menselijke inspanningen in onze bedeling in staat zouden zijn het Koninkrijk van God op te richten. Het waren de mensen die een eenvoudige belijdenis hadden opgesteld van een tiental kernpunten van het Evangelie en dat de "fundamentals" noemden. Die 'fundament-als' waren de basiselementen van het geloof, zoals deze nog steeds terug te vinden zijn bij geloofszendingen en evangelische studentenbewegingen.
Daar was helemaal niets mis mee en daar is helemaal niets mis mee. Vanwege dit "fundamentals" werden ze eertijds fundamentalisten genoemd. Dit was absoluut niet een venr_inking van de protestantse orthodoxie, maar juist een muur tegen het liberalisme en een uitdaging voor de dode orthodoxie. Er zou beslist geen reden zijn om onszelf niet meer fundamentalist te noemen als het niet zo'n wrange bijsmaak had gekregen vanwege Moslim fundamentalisten en omdat we met Jehova's getuigen en Mormonen over één kam geschoren worden.
EVANGELISCHE BEWEGING NIET FUNDAMENTALISTISCH
Als zo stellig beweerd wordt dat de Evangelische Beweging niet fundamentalistisch is en dat dit gebeurd door allerlei mensen die zich steeds meer een plaats veroveren in de Evangelische Beweging, dan is er een terechte reden om vrees te hebben. Niet omdat ze zich tegen de naam 'fundamentalist' verzetten (daar is wel reden toe), maar omdat ze langzamerhand steeds meer afstand gaan nemen van het inhoudelijke van de 'fundamentalisten uit de vorige eeuw. Deze neo-evangelikalen gaan aanpappen met de oecumenischen. Op zichzelf zijn bepaalde contacten nog wel positief te beoordelen, maar toch is de vrees misschien gerechtvaardigd, dat door allerlei compromissen het zout krachteloos wordt. Geef me dan maar het geestelijk élan van de bijbel-getrouwe fundamentalisten uit de vorige eeuw.
Joop Schotanus
HET RUIMERE BEGRIP
Als je evangelisch heel ruim aanduidt dan kan het gewoon protestant betekenen, zoals in Duitsland bijvoorbeeld. Verder wordt het gebruikt om aan te tonen dat het met het Evangelie strookt. Men kan het dan ook in de politiek bezigen en zo ontstaat een Evangelische Volkspartij. Ook werd het in ruime zin gebruikt als tegenstelling met het streng reformatorisch dogmatische. Dit verklaart vanuit de negentiende eeuw de naamgeving van de Vrije Evangelische Gemeenten.
DE EVANGELISCHE OMROEP
Bij het ontstaan van de Evangelische Omroep speelde de verkondiging van het Evangelie een grote rol bij de naamkeuze. Het Evangelie als een blijde boodschap die verkondigd moet worden. Paulus zegt :"Ik ben er toe genoodzaakt". Bij de initiatiefnemers stond voorop dat de prediking van het Evangelie een kracht van God is tot behoud voor een ieder die gelooft. Evangelisch als afgeleid van Evangelie geeft het doel van de Omroep weer. Zo mag evangelisatie ook getypeerd worden als een directe confrontatie met het Evangelie. De vertolking van dat Evangelie heeft als kernpunt het verzoeningswerk van Christus. Daarom mag een omroep die dat voorstaat en blijft voorstaan deze naam mei ere dragen.
WAT BETEKENT EEN NAAM?
In wezen zijn namen bedoeld om duidelijke en juiste informatie door te geven. Echter heel vaak gebeurt het dat namen vanuit bepaalde kringen als etiketten worden gebruikt om bepaalde anti-gevoelens op te wekken. Om mensen schrik in te boezemen voor een of andere beweging wordt deze aangeduid als dopers of Arminiaans e.d. Het lijkt dat het ergste wat je tegenwoordig kan overkomen is dat je fundamentalistisch genoemd wordt. Was deze aanduiding heel lang voor bijbelgetrouwe christenen nog positief, tegenwoordig neemt men heel duidelijk afstand van dit gebruik. Niet alleen van het gebruik maar men geeft aan de oorspronkelijke betekenis een negatieve lading. Drs. Rob van Essen noemt in een oecumenisch tijdschrift het fundamentalisme van de 19de eeuw een verminking van de protestantse orthodoxie, terwijl hij bij mijn weten zichzelf wel als evangelisch blijft beschouwen. Er zijn tegenwoordig heel wat mensen die zich in evangelische kringen bewegen, die er verder doodsbang voor zijn om uitgemaakt te worden voor fundamentalist.
GERECHTVAARDIGDE VREES?
We kunnen ons afvragen of die vrees terecht is. Wie waren die mensen uit de vorige eeuw die zo aangeduid werden? Dat waren de mensen van de moderne zendingsbeweging! Dat waren de mensen van de massale evangelische studentenbewegingen! Dat waren de mensen (en nu komen we op het terrein van Het Zoeklicht) met een sterke gerichtheid op de eindtijd en de verwachting van het Duizendjarig Rijk. Dat waren de mensen, die zich daarom verzetten tegen het sociale evangelie, alsof wij met onze menselijke inspanningen in onze bedeling in staat zouden zijn het Koninkrijk van God op te richten. Het waren de mensen die een eenvoudige belijdenis hadden opgesteld van een tiental kernpunten van het Evangelie en dat de "fundamentals" noemden. Die 'fundament-als' waren de basiselementen van het geloof, zoals deze nog steeds terug te vinden zijn bij geloofszendingen en evangelische studentenbewegingen.
Daar was helemaal niets mis mee en daar is helemaal niets mis mee. Vanwege dit "fundamentals" werden ze eertijds fundamentalisten genoemd. Dit was absoluut niet een venr_inking van de protestantse orthodoxie, maar juist een muur tegen het liberalisme en een uitdaging voor de dode orthodoxie. Er zou beslist geen reden zijn om onszelf niet meer fundamentalist te noemen als het niet zo'n wrange bijsmaak had gekregen vanwege Moslim fundamentalisten en omdat we met Jehova's getuigen en Mormonen over één kam geschoren worden.
EVANGELISCHE BEWEGING NIET FUNDAMENTALISTISCH
Als zo stellig beweerd wordt dat de Evangelische Beweging niet fundamentalistisch is en dat dit gebeurd door allerlei mensen die zich steeds meer een plaats veroveren in de Evangelische Beweging, dan is er een terechte reden om vrees te hebben. Niet omdat ze zich tegen de naam 'fundamentalist' verzetten (daar is wel reden toe), maar omdat ze langzamerhand steeds meer afstand gaan nemen van het inhoudelijke van de 'fundamentalisten uit de vorige eeuw. Deze neo-evangelikalen gaan aanpappen met de oecumenischen. Op zichzelf zijn bepaalde contacten nog wel positief te beoordelen, maar toch is de vrees misschien gerechtvaardigd, dat door allerlei compromissen het zout krachteloos wordt. Geef me dan maar het geestelijk élan van de bijbel-getrouwe fundamentalisten uit de vorige eeuw.
Joop Schotanus
