Hoe breed is de oecumene van het hart?
Joop Schotanus • 76 - 2000/01 • Uitgave: 14
Ondertussen hebben de lezers van Het Zoeklicht deze opinie schrijver leren kennen als een warme voorstander van de 'oecumene van het hart'. Als je daar een pleidooi voor voert dan kan dat de indruk wekken dat we er daarmee zijn. Dat we al het leerstellige aan de kant kunnen zetten en dat we dan tevreden kunnen zijn met het innerlijke gevoel van bij elkaar te horen. De vraag is of er grenzen zijn aan de oecumene van het hart. Enige tijd geleden schreven we over twee voorgangers waarbij de één zich rechtvaardigde bij de Evangelische Beweging te horen en de andere vond dat die Evangelische Beweging helemaal in de kerk zou moeten opgaan. Naar aanleiding van die discussie kreeg ik een brief, waaruit bleek dat de inzender de Evangelische Beweging gelijk stelde aan de Charismatische Beweging. Hoe ik het nu zou kunnen opnemen voor zaken als de Toronto Beweging e.d.?
NIET GEMAKKELIJK TE DUIDEN
Het gaat in eerste instantie bij een beweging niet om een duidelijk aan te geven groepering. Het gaat om bepaalde kenmerken die steeds meer naar voren treden. Naar de mate dat mensen of geloofsgemeenschappen deze kenmerken gaan vertonen zullen ze herkend worden als behorende tot die 'beweging'. Het kan zelfs betekenen dat men zich er niet eens van bewust is drager van die kenmerken te zijn. Het zijn dan anderen die de betrokkenen er op wijzen. In sommige gevallen is men er dan blij mee om zo geduid te worden en in andere gevallen beslist niet. Men kan elkaar ook kopschuw maken voor het een of ander. Om mensen bij de rechte leer te houden in de loop van de geschiedenis na de reformatie, werd nogal vaak geschermd met de term 'dopers'.
Daarmee probeerde men mensen af te schermen voor de kenmerkende gevaren van die beweging. Heel vaak hield dat in dat men het kind met het badwater weggooide. Men heeft zich zo dikwijls van bepaalde eigenschappen afgesloten, die voor de kerk tot zegen hadden kunnen zijn. Om even op eigen terrein van Het Zoeklicht te blijven kunnen we zeggen dat de leer van het komende vrederijk vereenzelvigd werd met het gewelddadige gebeuren van enkele dopersen, die in Munster het Rijk van God wilden oprichten.
NADRUK OP ’T SUBJECTIEVE
Nemen we nu de Evangelische Beweging nog eens onder de loep, dan willen we enkele opvallende kenmerken noemen. Tegelijkertijd ontdekken we dat deze nadruk soms evenzeer binnen de officiële kerken aanwezig kan zijn. De volgorde houdt geen rangorde in. Als eerste noemen we dan een direct appèl in de verkondiging op de noodzaak van innerlijke betrokkenheid bij het Evangelie. Ten tweede wordt de onderlinge wereldwijde betrokkenheid vanuit deze innerlijke betrokkenheid benadrukt. Dit is ook de intentie van de uitdrukking 'de oecumene van het hart'. Ten derde gaat het altijd in eerste instantie om de Here Jezus (de Christus naar de Schrift), die als Hij het heeft over eenheid, het heeft over de subjectieve gemeenschap van hen die deel hebben aan het eeuwige leven (Joh. 17:23). Dit is niet alles, maar het is wel altijd het uitgangspunt.
NADRUK OP ’T OBJECTIEVE
Nemen we de bijbelgetrouwe kerken in ogenschouw, dan zijn daar ook enkele opvallende kenmerken. Ook al vinden we tal van gemeenschappelijke kenmerken in Kerk en Beweging, toch krijgt het ene meer de nadruk bij de 'kerk' en het andere meer in de 'beweging'. We noemen een paar zaken die een opvallende plaats innemen in het kerkzijn. Het instituut kerk wordt meer gezien als een organisatie, waaraan de prediking en de sacramentele heilsbemiddeling controleerbaar aan gebonden is. Dit berust dan in de voortzetting (of vervanging) van het verbond met het letterlijke Israël en de traditie en de belijdenis van vooral van de kerk van na de Reformatie. Zoals in Israël alles in zichtbare banen verliep, zo wil men ook in de kerk alles in zichtbare banen laten verlopen. De strijd over o.a. de belijdenis heeft heel wat verschillende soorten van kerken doen ontstaan.
BEOORDELING VAN DE SITUATIE
In andere landen is de Evangelische Beweging vaak veel meer geïntegreerd in de kerken. Dit kan meer oorzaken hebben, waar we nu niet op ingaan. Voor ons land is het duidelijk dat sinds het Réveil van de negentiende eeuw de Evangelische Beweging zich ook buiten de officiële kerken heeft ontwikkeld. Dit kan enerzijds toegeschreven worden aan de toenemende vrijzinnigheid en pluraliteit in de Nederlandse kerken en anderzijds aan de sterke nadruk op de kerk als instituut bij de overigens bijbelgetrouwe kerken. Bij de kerk horen was (bijna) synoniem als bij de Here Jezus horen. Verder mogen we steeds meer ontdekken dat er een zeer bevruchtende wederzijdse werking is tussen de twee. Laten we er vanuit gaan dat de heilsverkondiging, gestructureerd of minder gestructureerd, haar werk doet en haar geestelijke vruchten afwerpt. De extreem charismatische beweging gaat haar eigen weg en staat los van de kerk en van de Evangelische Beweging, terwijl de gematigde Charismatische Beweging ondertussen steeds meer kentekenen vertoont van de oorspronkelijke Evangelische Beweging uit vroegere tijden. Al met al soms nog wel een gecompliceerde situatie, te midden waarvan wij als Zoeklicht graag de boodschap brengen van de Wederkomst van de Heer, die ons verlossen zal van al onze eigengereidheid.
OECUMENE VAN HET HART
De oecumene van het hart als vrucht van de prediking van het heil, is een goede basis om verder te werken aan meer zichtbare eenheid. We hoeven dan niet te struikelen over punten en komma's uit een belijdenisgeschrift, maar we gaan uit van een bestaande eenheid. We willen nu elkaar helpen. Ook om tot een beter en rijker inzicht van de Schrift te komen. Hiermee zijn we dan bezig om tot een bredere en diepere oecumene van het hart te komen. Wij gaan elkaars fouten en dwalingen dan niet vergoeilijken, want daarmee helpen we elkaar niet. Vooral die (kerkelijke) dwalingen, die ons geestelijk op het verkeerde been zetten, moeten zichtbaar worden. Medechristenen, die hun christen-zijn alleen maar beleven in het arme zondaar zijn, staan niet goed op de rails. Vanuit het Woord kunnen ze geholpen worden. Als mensen denken naast Christus andere zaken nodig te hebben om hun christen-zijn te beleven moeten ze gecorrigeerd worden. Ook in de beleving van de oecumene van het hart moet de Waarheid gezegd kunnen worden over een scheefgetrokken uitverkiezingsleer, een onbijbelse Maria-verering, een onschriftuurlijke toekomstvisie. Om zo maar een paar dingen te noemen.
Joop Schotanus
NIET GEMAKKELIJK TE DUIDEN
Het gaat in eerste instantie bij een beweging niet om een duidelijk aan te geven groepering. Het gaat om bepaalde kenmerken die steeds meer naar voren treden. Naar de mate dat mensen of geloofsgemeenschappen deze kenmerken gaan vertonen zullen ze herkend worden als behorende tot die 'beweging'. Het kan zelfs betekenen dat men zich er niet eens van bewust is drager van die kenmerken te zijn. Het zijn dan anderen die de betrokkenen er op wijzen. In sommige gevallen is men er dan blij mee om zo geduid te worden en in andere gevallen beslist niet. Men kan elkaar ook kopschuw maken voor het een of ander. Om mensen bij de rechte leer te houden in de loop van de geschiedenis na de reformatie, werd nogal vaak geschermd met de term 'dopers'.
Daarmee probeerde men mensen af te schermen voor de kenmerkende gevaren van die beweging. Heel vaak hield dat in dat men het kind met het badwater weggooide. Men heeft zich zo dikwijls van bepaalde eigenschappen afgesloten, die voor de kerk tot zegen hadden kunnen zijn. Om even op eigen terrein van Het Zoeklicht te blijven kunnen we zeggen dat de leer van het komende vrederijk vereenzelvigd werd met het gewelddadige gebeuren van enkele dopersen, die in Munster het Rijk van God wilden oprichten.
NADRUK OP ’T SUBJECTIEVE
Nemen we nu de Evangelische Beweging nog eens onder de loep, dan willen we enkele opvallende kenmerken noemen. Tegelijkertijd ontdekken we dat deze nadruk soms evenzeer binnen de officiële kerken aanwezig kan zijn. De volgorde houdt geen rangorde in. Als eerste noemen we dan een direct appèl in de verkondiging op de noodzaak van innerlijke betrokkenheid bij het Evangelie. Ten tweede wordt de onderlinge wereldwijde betrokkenheid vanuit deze innerlijke betrokkenheid benadrukt. Dit is ook de intentie van de uitdrukking 'de oecumene van het hart'. Ten derde gaat het altijd in eerste instantie om de Here Jezus (de Christus naar de Schrift), die als Hij het heeft over eenheid, het heeft over de subjectieve gemeenschap van hen die deel hebben aan het eeuwige leven (Joh. 17:23). Dit is niet alles, maar het is wel altijd het uitgangspunt.
NADRUK OP ’T OBJECTIEVE
Nemen we de bijbelgetrouwe kerken in ogenschouw, dan zijn daar ook enkele opvallende kenmerken. Ook al vinden we tal van gemeenschappelijke kenmerken in Kerk en Beweging, toch krijgt het ene meer de nadruk bij de 'kerk' en het andere meer in de 'beweging'. We noemen een paar zaken die een opvallende plaats innemen in het kerkzijn. Het instituut kerk wordt meer gezien als een organisatie, waaraan de prediking en de sacramentele heilsbemiddeling controleerbaar aan gebonden is. Dit berust dan in de voortzetting (of vervanging) van het verbond met het letterlijke Israël en de traditie en de belijdenis van vooral van de kerk van na de Reformatie. Zoals in Israël alles in zichtbare banen verliep, zo wil men ook in de kerk alles in zichtbare banen laten verlopen. De strijd over o.a. de belijdenis heeft heel wat verschillende soorten van kerken doen ontstaan.
BEOORDELING VAN DE SITUATIE
In andere landen is de Evangelische Beweging vaak veel meer geïntegreerd in de kerken. Dit kan meer oorzaken hebben, waar we nu niet op ingaan. Voor ons land is het duidelijk dat sinds het Réveil van de negentiende eeuw de Evangelische Beweging zich ook buiten de officiële kerken heeft ontwikkeld. Dit kan enerzijds toegeschreven worden aan de toenemende vrijzinnigheid en pluraliteit in de Nederlandse kerken en anderzijds aan de sterke nadruk op de kerk als instituut bij de overigens bijbelgetrouwe kerken. Bij de kerk horen was (bijna) synoniem als bij de Here Jezus horen. Verder mogen we steeds meer ontdekken dat er een zeer bevruchtende wederzijdse werking is tussen de twee. Laten we er vanuit gaan dat de heilsverkondiging, gestructureerd of minder gestructureerd, haar werk doet en haar geestelijke vruchten afwerpt. De extreem charismatische beweging gaat haar eigen weg en staat los van de kerk en van de Evangelische Beweging, terwijl de gematigde Charismatische Beweging ondertussen steeds meer kentekenen vertoont van de oorspronkelijke Evangelische Beweging uit vroegere tijden. Al met al soms nog wel een gecompliceerde situatie, te midden waarvan wij als Zoeklicht graag de boodschap brengen van de Wederkomst van de Heer, die ons verlossen zal van al onze eigengereidheid.
OECUMENE VAN HET HART
De oecumene van het hart als vrucht van de prediking van het heil, is een goede basis om verder te werken aan meer zichtbare eenheid. We hoeven dan niet te struikelen over punten en komma's uit een belijdenisgeschrift, maar we gaan uit van een bestaande eenheid. We willen nu elkaar helpen. Ook om tot een beter en rijker inzicht van de Schrift te komen. Hiermee zijn we dan bezig om tot een bredere en diepere oecumene van het hart te komen. Wij gaan elkaars fouten en dwalingen dan niet vergoeilijken, want daarmee helpen we elkaar niet. Vooral die (kerkelijke) dwalingen, die ons geestelijk op het verkeerde been zetten, moeten zichtbaar worden. Medechristenen, die hun christen-zijn alleen maar beleven in het arme zondaar zijn, staan niet goed op de rails. Vanuit het Woord kunnen ze geholpen worden. Als mensen denken naast Christus andere zaken nodig te hebben om hun christen-zijn te beleven moeten ze gecorrigeerd worden. Ook in de beleving van de oecumene van het hart moet de Waarheid gezegd kunnen worden over een scheefgetrokken uitverkiezingsleer, een onbijbelse Maria-verering, een onschriftuurlijke toekomstvisie. Om zo maar een paar dingen te noemen.
Joop Schotanus
