Hersteld broederschap als uitweg van de crisis?
ds. Paul J. Prijt • 88 - 2012 • Uitgave: 18
Genesis 42
Kasboek van vertrouwen
Als ondernemer van een 94-jarig familiebedrijf (hetgeen ik o.a. mag combineren met een parttime voorgangerschap), sta je natuurlijk ook midden in een veranderend economisch klimaat waarbij we nog steeds dankbaar mogen zijn voor de zegen die we elke dag nog ervaren en de kansen die deze tijd ook weer biedt. Onlangs kwam ik een oud kasboek tegen uit de beginperiode van de zaak vlak na de eerste wereldoorlog, waarbij de economie ook niet zo floreerde. Nu lees je in zo’n kasboek natuurlijk alleen de cijfers en getallen, o.a. de prijs van een paar dubbeltjes van het hooi voor het paard waarmee mijn opa de boer op ging met manufacturen. Als je tussen de cijfers doorleest, dan valt je op dat ze toch met een zeker vertrouwen en durf hebben ondernomen. Blijkbaar boden de omstandigheden ook ruimte voor nieuw ondernemerschap! Ik denk dat dat ook iets met hun geloofsvertrouwen te maken had.
Crisis en het afnemende vertrouwen
Vandaag de dag lijkt in de economie vooral het afnemende consumentenvertrouwen te tellen. Maar als we verder om ons heen kijken, zien we dat ook in brede zin het vertrouwen af lijkt te nemen. Volgens mij een van de wortels van de crisis, die mijns inziens vooral een vertrouwenscrisis is. Op allerlei gebieden lijken we steeds minder vertrouwen in elkaar te hebben. De crisis zorgt voor een toenemend wantrouwen van de consument naar de winkelier, tussen de winkelier en de leverancier, van de ondernemer naar de banken, van de kiezer naar de politiek (en omgekeerd!?), van de ene Europeaan naar de andere en dan is er ook nog het wantrouwen van velen naar de kerk.
Op zoek naar een surrogaat van vertrouwen
In het zakenleven zie ik dat er vanuit dat wantrouwen steeds meer behoefte is ontstaan om tussen partijen dingen vast te gaan leggen in dikke contracten die blijkbaar niks aan onzekerheid moeten overlaten en waar alles tot op de millimeter wordt geregeld. De tijd van een ‘man een man, ‘een woord een woord’ lijkt ver achter ons te liggen. Volgens mij verdienen advocatenbureaus er dik geld mee om zogenaamde papieren zekerheid te geven. Er wordt steeds meer juridisch recht gezocht bij allerlei instanties, van de Rijdende Rechter tot rechtsbijstandverzekeringen, om wantrouwen en stukgelopen relaties in vertrouwen proberen om te buigen. Voor wat het allemaal waard is, zou ik zeggen, want volgens mij is wantrouwen niet alleen maar juridisch op te lossen. En op grotere schaal vraag je je af of de fraaie slotverklaringen en afspraken van Europese regeringsleiders een bijdrage leveren aan vertrouwensherstel.
Een put van wantrouwen en schuld als onderdeel van de crisis
Ik moest denken aan die prachtige geschiedenis uit de Bijbel (Genesis 42), van de ontmoeting van de broers van Jozef met hun broer, die inmiddels onderkoning van Egypte geworden was. Velen kennen de geschiedenis vast van de zondagsschool, maar hij is vandaag hoogst actueel ook in de ‘grote mensenwereld’. U kent de situatie: er was hongersnood in Israël, een economische crisis in de wereld en alleen in Egypte was er nog graan te krijgen. Misschien mag je graan in onze tijd wel vertalen met euro’s of kredieten.
Jakob daagt zijn zonen dan uit tot actie met de vraag: ‘Waarom ondernemen jullie niks’ (42:1) Mooie woorden, ook in onze tijd, om te blijven ondernemen en niet passief te worden. Jakob stuurt zijn zonen zelfs naar Egypte, de aartsrivaal van Israël, waar zonder dat ze het weten zijn zoon op wonderlijke wijze onderkoning is geworden! Er wordt hier letterlijk en figuurlijk over grenzen heen gegaan. Maar we zien de broers aarzelen, ze lopen al 20 jaar rond met dat ene grote geheim wat ze met Jozef hebben gedaan, wie weet komt dat geheim nog eens uit! De put waar ze Jozef in hebben gegooid is in die 20 jaar een geheime put vol schuld en pijn geworden. Al die zaken van verbroken vertrouwen en schuld spelen een rol in deze geschiedenis en ook vaak in de onze.
Genesis 42: Gaat niet om geld of graan, maar om herstel van broederschap!
Maar als we deze geschiedenis goed lezen, dan zou je denken dat het vooral om graan en geld gaat. Maar het woord dat het meeste voorkomt (maar liefst 16x!!) is broer! Het gaat blijkbaar niet zozeer om graan te kopen of te lenen, maar om het herstel van broederschap! Als we dat naar vandaag vertalen, dan valt op dat het bijvoorbeeld over Europa vooral over miljarden aan geld (graan) gaat, maar nergens hoor je over broederschap. Juist de crisis wakkert het wantrouwen eerder aan dan dat we elkaar meer gaan vertrouwen.
Jaloezie en wantrouwen hadden de broederschap tussen Jozef en zijn broers ernstig op het spel gezet en er was zelfs sprake van broedermoord met voorbedachten rade. In Genesis 42 moet eerst die relatie weer hersteld worden voordat de broers het gevraagde noodrantsoen/krediet mee naar huis mogen nemen. Er hoefde niet, zoals bij Griekenland nu, eerst economische maatregelen genomen worden ten huize van Jakob, maar de broederschap diende vooral eerst hersteld te worden! In de Bijbel zien we dat de broederschap al vanaf de schepping onder druk staat.
Geloofsvertrouwen en hersteld broederschap
Hier kregen de broers een kans op herstel, pure genade, het had ook heel anders kunnen gaan. De grote vraag is of de economische crisis misschien toch ook niet iets te maken heeft met het feit dat we ons in ons doen en laten hebben willen ontdoen van Hem op wie Jozef al wees: de Here Jezus(!), waardoor we soms ook het zicht op elkaar zijn kwijtgeraakt. Genesis 42 laat zien dat er voor het oog van Jozef altijd herstel mogelijk is van broederschap met de Here zelf als de nieuwe Jozef, waardoor we ook weer oog krijgen voor de ander dichtbij en verder weg. Dat is niet altijd een makkelijke weg, maar was het niet Habakuk die in economisch moeilijke tijden niet alleen zijn geloofsvreugde behield, ook als de vijgenboom niet bloeide, maar vooral de mensen voorhield dat de rechtvaardige toch vooral uit geloof mag leven! En in dat vertrouwen mogen we blijven ondernemen tot de Here komt.
Met vriendelijke broedergroet,
Ds. Paul J. Prijt
Paul Prijt (56), 36 jaar getrouwd met Anja, ze hebben vier kinderen en inmiddels ook vier kleinkinderen. Hij groeide op in een familiebedrijf en volgde via de Baptistengemeente de opleiding tot voorganger. Prijt is parttime voorganger in Sittard en combineerde dat naast de verantwoordelijkheid voor de zaak met o.a. godsdienstlessen op een middelbare school, columnist bij de Evangelische Omroep en verschillende bestuursfuncties. “Mooiste wonder wat ik ook in bestuurlijke zin mocht beleven was het ontstaan van een evangelische basisschool in Eindhoven, echt een geschenk van de Here, met inmiddels 360 leerlingen waarvan ik vurig hoop en bid dat deze nieuwe generatie het licht van het evangelie ook in de lichtstad en elders weer duidelijk mag gaan weerspiegelen. De samenleving heeft het hard nodig!”
Kasboek van vertrouwen
Als ondernemer van een 94-jarig familiebedrijf (hetgeen ik o.a. mag combineren met een parttime voorgangerschap), sta je natuurlijk ook midden in een veranderend economisch klimaat waarbij we nog steeds dankbaar mogen zijn voor de zegen die we elke dag nog ervaren en de kansen die deze tijd ook weer biedt. Onlangs kwam ik een oud kasboek tegen uit de beginperiode van de zaak vlak na de eerste wereldoorlog, waarbij de economie ook niet zo floreerde. Nu lees je in zo’n kasboek natuurlijk alleen de cijfers en getallen, o.a. de prijs van een paar dubbeltjes van het hooi voor het paard waarmee mijn opa de boer op ging met manufacturen. Als je tussen de cijfers doorleest, dan valt je op dat ze toch met een zeker vertrouwen en durf hebben ondernomen. Blijkbaar boden de omstandigheden ook ruimte voor nieuw ondernemerschap! Ik denk dat dat ook iets met hun geloofsvertrouwen te maken had.
Crisis en het afnemende vertrouwen
Vandaag de dag lijkt in de economie vooral het afnemende consumentenvertrouwen te tellen. Maar als we verder om ons heen kijken, zien we dat ook in brede zin het vertrouwen af lijkt te nemen. Volgens mij een van de wortels van de crisis, die mijns inziens vooral een vertrouwenscrisis is. Op allerlei gebieden lijken we steeds minder vertrouwen in elkaar te hebben. De crisis zorgt voor een toenemend wantrouwen van de consument naar de winkelier, tussen de winkelier en de leverancier, van de ondernemer naar de banken, van de kiezer naar de politiek (en omgekeerd!?), van de ene Europeaan naar de andere en dan is er ook nog het wantrouwen van velen naar de kerk.
Op zoek naar een surrogaat van vertrouwen
In het zakenleven zie ik dat er vanuit dat wantrouwen steeds meer behoefte is ontstaan om tussen partijen dingen vast te gaan leggen in dikke contracten die blijkbaar niks aan onzekerheid moeten overlaten en waar alles tot op de millimeter wordt geregeld. De tijd van een ‘man een man, ‘een woord een woord’ lijkt ver achter ons te liggen. Volgens mij verdienen advocatenbureaus er dik geld mee om zogenaamde papieren zekerheid te geven. Er wordt steeds meer juridisch recht gezocht bij allerlei instanties, van de Rijdende Rechter tot rechtsbijstandverzekeringen, om wantrouwen en stukgelopen relaties in vertrouwen proberen om te buigen. Voor wat het allemaal waard is, zou ik zeggen, want volgens mij is wantrouwen niet alleen maar juridisch op te lossen. En op grotere schaal vraag je je af of de fraaie slotverklaringen en afspraken van Europese regeringsleiders een bijdrage leveren aan vertrouwensherstel.
Een put van wantrouwen en schuld als onderdeel van de crisis
Ik moest denken aan die prachtige geschiedenis uit de Bijbel (Genesis 42), van de ontmoeting van de broers van Jozef met hun broer, die inmiddels onderkoning van Egypte geworden was. Velen kennen de geschiedenis vast van de zondagsschool, maar hij is vandaag hoogst actueel ook in de ‘grote mensenwereld’. U kent de situatie: er was hongersnood in Israël, een economische crisis in de wereld en alleen in Egypte was er nog graan te krijgen. Misschien mag je graan in onze tijd wel vertalen met euro’s of kredieten.
Jakob daagt zijn zonen dan uit tot actie met de vraag: ‘Waarom ondernemen jullie niks’ (42:1) Mooie woorden, ook in onze tijd, om te blijven ondernemen en niet passief te worden. Jakob stuurt zijn zonen zelfs naar Egypte, de aartsrivaal van Israël, waar zonder dat ze het weten zijn zoon op wonderlijke wijze onderkoning is geworden! Er wordt hier letterlijk en figuurlijk over grenzen heen gegaan. Maar we zien de broers aarzelen, ze lopen al 20 jaar rond met dat ene grote geheim wat ze met Jozef hebben gedaan, wie weet komt dat geheim nog eens uit! De put waar ze Jozef in hebben gegooid is in die 20 jaar een geheime put vol schuld en pijn geworden. Al die zaken van verbroken vertrouwen en schuld spelen een rol in deze geschiedenis en ook vaak in de onze.
Genesis 42: Gaat niet om geld of graan, maar om herstel van broederschap!
Maar als we deze geschiedenis goed lezen, dan zou je denken dat het vooral om graan en geld gaat. Maar het woord dat het meeste voorkomt (maar liefst 16x!!) is broer! Het gaat blijkbaar niet zozeer om graan te kopen of te lenen, maar om het herstel van broederschap! Als we dat naar vandaag vertalen, dan valt op dat het bijvoorbeeld over Europa vooral over miljarden aan geld (graan) gaat, maar nergens hoor je over broederschap. Juist de crisis wakkert het wantrouwen eerder aan dan dat we elkaar meer gaan vertrouwen.
Jaloezie en wantrouwen hadden de broederschap tussen Jozef en zijn broers ernstig op het spel gezet en er was zelfs sprake van broedermoord met voorbedachten rade. In Genesis 42 moet eerst die relatie weer hersteld worden voordat de broers het gevraagde noodrantsoen/krediet mee naar huis mogen nemen. Er hoefde niet, zoals bij Griekenland nu, eerst economische maatregelen genomen worden ten huize van Jakob, maar de broederschap diende vooral eerst hersteld te worden! In de Bijbel zien we dat de broederschap al vanaf de schepping onder druk staat.
Geloofsvertrouwen en hersteld broederschap
Hier kregen de broers een kans op herstel, pure genade, het had ook heel anders kunnen gaan. De grote vraag is of de economische crisis misschien toch ook niet iets te maken heeft met het feit dat we ons in ons doen en laten hebben willen ontdoen van Hem op wie Jozef al wees: de Here Jezus(!), waardoor we soms ook het zicht op elkaar zijn kwijtgeraakt. Genesis 42 laat zien dat er voor het oog van Jozef altijd herstel mogelijk is van broederschap met de Here zelf als de nieuwe Jozef, waardoor we ook weer oog krijgen voor de ander dichtbij en verder weg. Dat is niet altijd een makkelijke weg, maar was het niet Habakuk die in economisch moeilijke tijden niet alleen zijn geloofsvreugde behield, ook als de vijgenboom niet bloeide, maar vooral de mensen voorhield dat de rechtvaardige toch vooral uit geloof mag leven! En in dat vertrouwen mogen we blijven ondernemen tot de Here komt.
Met vriendelijke broedergroet,
Ds. Paul J. Prijt
Paul Prijt (56), 36 jaar getrouwd met Anja, ze hebben vier kinderen en inmiddels ook vier kleinkinderen. Hij groeide op in een familiebedrijf en volgde via de Baptistengemeente de opleiding tot voorganger. Prijt is parttime voorganger in Sittard en combineerde dat naast de verantwoordelijkheid voor de zaak met o.a. godsdienstlessen op een middelbare school, columnist bij de Evangelische Omroep en verschillende bestuursfuncties. “Mooiste wonder wat ik ook in bestuurlijke zin mocht beleven was het ontstaan van een evangelische basisschool in Eindhoven, echt een geschenk van de Here, met inmiddels 360 leerlingen waarvan ik vurig hoop en bid dat deze nieuwe generatie het licht van het evangelie ook in de lichtstad en elders weer duidelijk mag gaan weerspiegelen. De samenleving heeft het hard nodig!”
