Hebzucht en machtsmisbruik
Jaap Spaans • 88 - 2012 • Uitgave: 6
Vijf jaar geleden, op 20 februari 2007, stuurt een in London gevestigde investeerder een brief aan de ABN AMRO Bank. Daarin wordt aangestuurd op een strategische koerswijziging. Bij splitsing zou de bank meer geld opleveren. Hoewel deze investeerder slechts 1 procent van de aandelen bezit, veroorzaakt de brief grote commotie. Aandeelhouders ‘ruiken’ geld, toezichthouder De Nederlandse Bank is sceptisch, het bankpersoneel protesteert. Na een emotionele aandeelhoudersvergadering op 26 april 2007, mengt ook de minister van Financiën zich in de kwestie. Er volgen maanden van onrust en later dat jaar een splitsing en overname van de bank. De topman neemt afscheid en krijgt 30,3 miljoen euro mee.
Het is een jaar later, september 2008. De Amerikaanse bank Lehman Brothers vraagt uitstel van betaling aan. Er dreigt een systeemcrisis en de Amerikaanse regering komt met een reddingsplan voor de financiële sector. Aandelenkoersen wereldwijd kelderen. Als ook Europese banken met miljardenleningen overeind moeten worden gehouden, is de kredietcrisis een feit. De ABN AMRO Bank wordt genationaliseerd.
Europa zucht thans onder de Eurocrisis en een prangende vraag houdt veel mensen bezig. Is de crisis ontstaan door gerichte sturing van een rijke wereldelite, of ging het om individuele honger naar macht en geld? Het laatste, hoe laakbaar ook, is toegestaan in de vrije markt die we zo koesteren in onze democratie. De vraag maant ook tot voorzichtigheid. Op het snel groeiende aantal websites over de eindtijd gonst het van de complottheorieën, maar een gedegen onderbouwing ontbreekt veelal. Als er dan een studie verschijnt van seculiere wetenschappers waarvan de conclusies aansluiten bij de Bijbelse profetieën, is dat verhelderend.
Superentiteit
In het NWT Magazine voor Natuurwetenschap en Techniek van januari 2012, verscheen een fascinerende publicatie onder de titel ´De bazen van het kapitaal´. In het kader van een Zwitserse wetenschappelijke studie werd een selectie gemaakt uit gegevens over 37 miljoen bedrijven en investeerders en 43.060 multinationals uit de hele wereld. Als bron werd onder andere gebruikt de wereldwijde databank Orbis 2007.
Na selectie resteerde een kern van 1318 bedrijven die door aandelenbezit met elkaar zijn verweven. Een analyse van de relaties tussen deze bedrijven toonde aan dat een relatief kleine groep bedrijven een buitenproportionele macht heeft over de wereldeconomie. Die machtsstructuren werden in kaart gebracht om toekomstige crises te voorkomen. Belangrijke conclusie is dat er een zogenaamde superentiteit (entiteit=bestaande werkelijkheid) bestaat van 147 bedrijven, overwegend banken en financiële ondernemingen, die mondiaal hecht met elkaar zijn verweven. Hoe groot hun macht is, blijkt uit het feit dat 1% van de bedrijven controle heeft over 40% van het totale netwerk. Op de nummers 41 en 45 van de ranglijst prijken Nederlandse financiële ondernemingen. De onderzoekers vinden de omvang van de verstrengeling verontrustend, want slechts een klein aantal mensen is bepalend voor de wereldeconomie.
De studie geeft geen expliciet antwoord op de vraag of er sprake is van een samenzwering om de wereldheerschappij te verwerven. ‘De superentiteit is waarschijnlijk niet het resultaat van een complot’ (citaat). Dan volgt echter een belangrijke kanttekening. ‘De werkelijkheid is zo complex. We moeten oppassen voor een dogmatische benadering, of het nu een complottheorie is of het blinde geloof in de vrije markt’ (citaat). Hoewel het bestaan van een machtsnetwerk is aangetoond, houdt men een slag om de arm en sluit niets uit.
Izebels complot
De Bijbel leert ons dat er machten werkzaam zijn die Gods heilsplan willen verijdelen (Efeziërs 6:12). In Openbaring 13 en andere profetische Bijbelgedeelten wordt de komst van een mondiaal systeem voorzegd, bedoeld om de mensheid te controleren en manipuleren. De aanhoudende economische crisis kan zomaar het omslagpunt zijn dat het proces van mondiale machtsconcentratie in een stroomversnelling brengt.
Naast de profetieën zijn er Bijbelgedeelten die waarschuwen tegen materialisme en machtsmisbruik. In de verhalen over de rijke dwaas in Lucas 12 en de ruzie over de wijngaard van Nabot in 1 Koningen 21 houdt de Bijbel ons een spiegel voor. De rijke dwaas legt eenzijdig de nadruk op materiële welvaart en stelt, gedreven door hebzucht, verkeerde prioriteiten. De integere Nabot had de pech dat zijn wijngaard grensde aan de paleistuin van de hebzuchtige koning Achab. Die heeft zijn zinnen gezet op de wijngaard en krijgt deze ook in bezit. Maar pas nadat zijn vrouw Izebel een complot smeedt met de oudsten en edelen. Zij manipuleert hen op gruwelijke wijze en zet hen op tegen Nabot, met het gevolg dat hij op grond van valse beschuldigingen wordt gestenigd. De afschuwelijke opdracht van Izebel wordt zonder protest uitgevoerd.
Beide voorbeelden bepalen ons nadrukkelijk bij de gebrokenheid van de schepping. Maar je kunt er ook je persoonlijke denk- en handelwijze aan toetsen. Dat is nodig in een tijd waarin het materialisme om zich heen grijpt en we dagelijks bloot staan aan een spervuur van verleidende prikkels. Voor velen is het moeilijk om daaraan weerstand te bieden en een groeiend aantal mensen bezwijkt onder de druk. De huidige crisis biedt echter ook kansen en uitdagingen. Een groeiend aantal mensen raakt in verwarring door al het crisisnieuws en zoekt wanhopig naar zingeving. Nood leert bidden en dat die nood thans hoog is, kan niemand ontkennen.
Jaap Spaans
Het is een jaar later, september 2008. De Amerikaanse bank Lehman Brothers vraagt uitstel van betaling aan. Er dreigt een systeemcrisis en de Amerikaanse regering komt met een reddingsplan voor de financiële sector. Aandelenkoersen wereldwijd kelderen. Als ook Europese banken met miljardenleningen overeind moeten worden gehouden, is de kredietcrisis een feit. De ABN AMRO Bank wordt genationaliseerd.
Europa zucht thans onder de Eurocrisis en een prangende vraag houdt veel mensen bezig. Is de crisis ontstaan door gerichte sturing van een rijke wereldelite, of ging het om individuele honger naar macht en geld? Het laatste, hoe laakbaar ook, is toegestaan in de vrije markt die we zo koesteren in onze democratie. De vraag maant ook tot voorzichtigheid. Op het snel groeiende aantal websites over de eindtijd gonst het van de complottheorieën, maar een gedegen onderbouwing ontbreekt veelal. Als er dan een studie verschijnt van seculiere wetenschappers waarvan de conclusies aansluiten bij de Bijbelse profetieën, is dat verhelderend.
Superentiteit
In het NWT Magazine voor Natuurwetenschap en Techniek van januari 2012, verscheen een fascinerende publicatie onder de titel ´De bazen van het kapitaal´. In het kader van een Zwitserse wetenschappelijke studie werd een selectie gemaakt uit gegevens over 37 miljoen bedrijven en investeerders en 43.060 multinationals uit de hele wereld. Als bron werd onder andere gebruikt de wereldwijde databank Orbis 2007.
Na selectie resteerde een kern van 1318 bedrijven die door aandelenbezit met elkaar zijn verweven. Een analyse van de relaties tussen deze bedrijven toonde aan dat een relatief kleine groep bedrijven een buitenproportionele macht heeft over de wereldeconomie. Die machtsstructuren werden in kaart gebracht om toekomstige crises te voorkomen. Belangrijke conclusie is dat er een zogenaamde superentiteit (entiteit=bestaande werkelijkheid) bestaat van 147 bedrijven, overwegend banken en financiële ondernemingen, die mondiaal hecht met elkaar zijn verweven. Hoe groot hun macht is, blijkt uit het feit dat 1% van de bedrijven controle heeft over 40% van het totale netwerk. Op de nummers 41 en 45 van de ranglijst prijken Nederlandse financiële ondernemingen. De onderzoekers vinden de omvang van de verstrengeling verontrustend, want slechts een klein aantal mensen is bepalend voor de wereldeconomie.
De studie geeft geen expliciet antwoord op de vraag of er sprake is van een samenzwering om de wereldheerschappij te verwerven. ‘De superentiteit is waarschijnlijk niet het resultaat van een complot’ (citaat). Dan volgt echter een belangrijke kanttekening. ‘De werkelijkheid is zo complex. We moeten oppassen voor een dogmatische benadering, of het nu een complottheorie is of het blinde geloof in de vrije markt’ (citaat). Hoewel het bestaan van een machtsnetwerk is aangetoond, houdt men een slag om de arm en sluit niets uit.
Izebels complot
De Bijbel leert ons dat er machten werkzaam zijn die Gods heilsplan willen verijdelen (Efeziërs 6:12). In Openbaring 13 en andere profetische Bijbelgedeelten wordt de komst van een mondiaal systeem voorzegd, bedoeld om de mensheid te controleren en manipuleren. De aanhoudende economische crisis kan zomaar het omslagpunt zijn dat het proces van mondiale machtsconcentratie in een stroomversnelling brengt.
Naast de profetieën zijn er Bijbelgedeelten die waarschuwen tegen materialisme en machtsmisbruik. In de verhalen over de rijke dwaas in Lucas 12 en de ruzie over de wijngaard van Nabot in 1 Koningen 21 houdt de Bijbel ons een spiegel voor. De rijke dwaas legt eenzijdig de nadruk op materiële welvaart en stelt, gedreven door hebzucht, verkeerde prioriteiten. De integere Nabot had de pech dat zijn wijngaard grensde aan de paleistuin van de hebzuchtige koning Achab. Die heeft zijn zinnen gezet op de wijngaard en krijgt deze ook in bezit. Maar pas nadat zijn vrouw Izebel een complot smeedt met de oudsten en edelen. Zij manipuleert hen op gruwelijke wijze en zet hen op tegen Nabot, met het gevolg dat hij op grond van valse beschuldigingen wordt gestenigd. De afschuwelijke opdracht van Izebel wordt zonder protest uitgevoerd.
Beide voorbeelden bepalen ons nadrukkelijk bij de gebrokenheid van de schepping. Maar je kunt er ook je persoonlijke denk- en handelwijze aan toetsen. Dat is nodig in een tijd waarin het materialisme om zich heen grijpt en we dagelijks bloot staan aan een spervuur van verleidende prikkels. Voor velen is het moeilijk om daaraan weerstand te bieden en een groeiend aantal mensen bezwijkt onder de druk. De huidige crisis biedt echter ook kansen en uitdagingen. Een groeiend aantal mensen raakt in verwarring door al het crisisnieuws en zoekt wanhopig naar zingeving. Nood leert bidden en dat die nood thans hoog is, kan niemand ontkennen.
Jaap Spaans
