Havenzending: Een inkijkje aan boord
Marien Gijsbertsen • 96 - 2020 • Uitgave: 9
”Waar komen jullie vandaan?” Na bijna 60 dagen op zee vanuit Australië zijn ze eindelijk weer in de haven.
“Wat is jullie bestemming?” Vanavond om 23.00 uur vertrekken ze richting Moermansk (Rusland).
Zomaar twee vragen die tot een goed gesprek kunnen leiden bij ons werk als havenzendeling.
Een zeeschip wat vertrekt zonder bestemming, dat zou ondenkbaar zijn, daarvoor zijn de economische belangen veel te groot. Maar gek genoeg weten veel mensen aan boord van die schepen niet wat hun eigen bestemming is, terwijl dat belang veel groter is!
Maar wat is havenzending eigenlijk? In missieland is havenzending vrij onbekend. Onze missie is de boodschap van Jezus Christus, het Evangelie aan zeemannen bekendmaken. Dat doen we in onze eigen Nederlandse zeehavens; zending op onze deurmat dus, de wereld komt naar ons toe. De meeste zeemannen zijn afkomstig uit de Filipijnen, China, India, Rusland en Oekraïne. Maar we ontmoeten ook zeemannen uit Egypte, Sri Lanka, Albanië, Vietnam, Letland, Peru, Madagaskar, Turkije, Ghana of Indonesië. En zelfs uit gesloten zendingslanden zoals de Malediven, Iran, Pakistan of Syrië. Als een verre echo van het Pinksterfeest wordt ook in onze havens ‘over de grote werken Gods’ gesproken.
Drijvende gevangenis
Een jonge Turkse zeeman roept enthousiast naar me vanaf het dek: “Ik kan de vrijheid hier bijna ruiken!” We mogen inderdaad dankbaar zijn voor onze vrijheid hier, maar wat is echte vrijheid precies? Even wegdromen met een goede joint? Veel zeemannen ervaren hun schip als een drijvende gevangenis en hebben behoefte aan ontspanning. Maar leiden veel van onze zogenaamde vrijheden juist niet tot gebondenheid? Alleen Christus kan ons vrij maken zoals dat ook staat in Galaten 5. ’Sta vast in de vrijheid waarmee Christus ons vrijgemaakt heeft, en laat u niet weer met een juk van slavernij belasten’ (vers 1).
Zeemannen vormen een nogal specifieke doelgroep. Wie is de zeeman, wat drijft hem? Is het een verlangen naar avontuur, naar vrijheid of offert hij zichzelf op voor zijn familie? De karikatuur van de zeeman zoals wij die kennen blijkt in de praktijk vaak toch niet te kloppen. Zeemannen zijn vaak lang van huis (10 tot 12 maanden). Het leven aan boord gaat 24/7 door, de bemanning is letterlijk onderdeel van een machine en de menselijke maat aan boord is klein. Eenzaamheid of heimwee komt veel voor onder zeemannen. Het is een gevaarlijk beroep, maar ondanks dat is zelfdoding doodsoorzaak nummer één onder zeemannen. We zien dat de geestelijk en sociale nood aan boord ook erg hoog is.
Pastoraal te werk
Gelukkig zijn er wereldwijd veel organisaties, zeemanshuizen en vakbonden die zich bekommeren om het welzijn van de zeemannen. En dat is heel goed, met een aantal van deze organisaties werken wij ook goed samen. Maar zonder al dat goede werk te kort te doen geloven wij toch dat het Evangelie, de blijde Boodschap van Jezus Christus het beste is wat wij de zeemannen kunnen bieden! Juist in deze postmoderne tijd klinkt dat misschien als een dooddoener, maar het Woord van God is levend en krachtig, daar zijn de zeemannen pas echt bij gebaat. Waar nodig proberen we uiteraard ook de daad bij het Woord te voegen en naast missionair ook pastoraal te werk gaan.
Maar hoe gaat dat dan in zijn werk? Hoe kom je nu aan boord en mag dat zomaar? En hoe zorg je er nu voor dat het gesprek op het Evangelie uitkomt en niet alleen over ‘koetjes en kalfjes’ gaat. Er zijn genoeg theorieën en methodes beschikbaar maar elk schip is weer anders, andere culturen, andere situaties. Soms word je met open armen ontvangen, soms meer afwachtend of zelfs sarcastisch. Het blijft een uitdaging om elke keer de juiste toon te vinden. Maar wat telt zijn uiteindelijk twee dingen; 1. ben je bereid om te gaan en 2. sta je open voor het werk en de leiding van de Heilige Geest?
Havenavonturen
Onderstaand een aantal van onze havenavonturen die duidelijk maken dat God ook in de havens aan het werk is.
Een schip met Chinese bemanning is net aangekomen als ik aan boord stap. Een aantal bemanningsleden staan te trappelen om eindelijk weer vaste grond onder zich te voelen. Ze vragen of ik ze naar een supermarkt wil brengen. Dat wil ik wel en er worden enorme hoeveelheden winegums ingeslagen. Terug bij het schip vraagt de kleinste bij het uitstappen: “Do you have a Bible?” Ja, die heb ik, en zelfs in zijn eigen taal.
In de haven ligt een schip met Syrische bemanning waar ik al diverse keren eerder op ben geweest, dus ik ga er weer naartoe. Uiteindelijk ben ik drie uur aan boord geweest, elke keer als ik weg wilde gaan kwam ik weer aan de praat met iemand anders. Allerlei situaties, problemen en grappen passeerden de revue. Veel mannen wonen nu tijdelijk in Egypte of Turkije vanwege de oorlog in Syrië. Sommige blijven bewust jarenlang aan boord om zo hun dienstplicht te ontlopen. Als de gelegenheid zich voordeed kon ik vertellen over mijn geloof, over Jezus en de Bijbel, maar daar was weinig ruimte voor. Deze bemanning is heel gastvrij, maar allemaal moslim. Het is dan goed om rekening te houden met groepsdruk. Toch had ik vijf Arabische Bijbels (Nieuwe Testament) in mijn tas meegenomen en de hele tijd vroeg ik mij af hoe ik deze Bijbels kon uitdelen. Na afloop bleek dat er drie Bijbels uit mijn tas waren 'gejat', terwijl ik mezelf al druk zat te maken hoe ik deze Bijbels moest uitdelen. Het hangt gelukkig niet van mij af.
Spontane kerkdienst aan boord
Een collega uit Liverpool vraagt per e-mail of wij in Amsterdam extra Bijbels kunnen afgeven aan boord van een schip dat net aangekomen is vanuit Odessa. Aan boord blijkt een Bijbelstudiegroep/kerk actief te zijn. De Filipijnse hoofdmachinist heeft een levendig geloof wat aanstekelijk werkt op een deel van de bemanning. Alleen nu zijn er dus Bijbels te kort. Een vrij uitzonderlijk verzoek. We hebben een geweldige tijd aan boord van dit schip en de bemanning is blij met de Bijbels en overige lectuur en Bijbelstudiemateriaal dat wij uitdelen. En dan gebeurt er iets uitzonderlijks. Spontaan wordt er een bijeenkomst belegd met zingen, bidden en nadenken over wie Jezus is (naar aanleiding van Markus 5). Te midden van alle haven-hectiek is daar plotseling op een donderdagmiddag tijd en ruimte voor een kerkdienst waar een groot deel van de bemanning bij aanwezig is. God is niet aan tijd of plaats gebonden. Dit scheepsbezoek was wederzijds een grote bemoediging. De bemanning zwaait ons uit en blij varen wij weer naar de kant.
Op weer een ander schip is de Oekraïense kapitein niet echt geïnteresseerd in mijn komst, hij is gespannen vanwege een inspectie op zijn schip. Wel is hij nieuwsgierig naar de kubus die ik bij me heb, een soort puzzel waarmee stap-voor-stap het Evangelie uitgelegd wordt. Vol bravoure gaat hij zelf met deze kubus aan de slag en legt hij uit wat hij ziet. Zijn bemanning reageert verbaasd, is hun kapitein nu dominee geworden? Maar met enige hulp weet deze kapitein het verhaal helemaal af te maken. Dit was een spontaan voorval waardoor het Evangelie gedeeld werd. Het is elke keer weer verrassend hoe het loopt in de haven. En het is bemoedigend en ontspannend om te weten dat wij hierbij geleid worden door de Heilige Geest.
Zaaien in vertrouwen
Maar het Evangelie vraagt ook om een antwoord, het is niet zomaar een vrijblijvend verhaaltje. Havenzending lijkt soms vrij kansloos, veel zeemannen ontmoet je maar eenmalig maar in Prediker 11 staat: ’Werp uw brood uit over het water, want na vele dagen zult u het vinden’ (vers 1). Wij hoeven alleen maar te zaaien in vertrouwen dat God de rest doet.
Marien Gijsbertsen
Een handreiking aan zeevarenden
Stichting Het Havenlicht is sinds 1974 bezig met havenzending. Het Havenlicht bestaat uit vrijwilligers en verbonden aan de Seamen’s Christian Friend Society (SCFS).
De SCFS is een internationale organisatie met fulltime medewerkers in oa. Duitsland, Engeland, Ierland, Zuid-Afrika, Australië, Filipijnen maar ook in Nederland; in de Rotterdamse haven en de haven van Terneuzen.
Het doel is om zeemannen uit alle windstreken te bereiken met het Evangelie en om christelijke zeemannen te bemoedigen. Daarnaast wordt ook praktische hulpverleend, bijvoorbeeld door middel van kerstpakketten, kleding/mutsen, telefoonkaarten, ziekenzorg of een taxirit naar een winkel. Als discipelen van Jezus hoeven we immers niet werkeloos toe te kijken bij het in- en uitgaan van ‘de vreemdeling binnen onze poorten’.
Meer informatie: www.havenlicht.com en www.scfs-rotterdam.nl
“Wat is jullie bestemming?” Vanavond om 23.00 uur vertrekken ze richting Moermansk (Rusland).
Zomaar twee vragen die tot een goed gesprek kunnen leiden bij ons werk als havenzendeling.
Een zeeschip wat vertrekt zonder bestemming, dat zou ondenkbaar zijn, daarvoor zijn de economische belangen veel te groot. Maar gek genoeg weten veel mensen aan boord van die schepen niet wat hun eigen bestemming is, terwijl dat belang veel groter is!
Maar wat is havenzending eigenlijk? In missieland is havenzending vrij onbekend. Onze missie is de boodschap van Jezus Christus, het Evangelie aan zeemannen bekendmaken. Dat doen we in onze eigen Nederlandse zeehavens; zending op onze deurmat dus, de wereld komt naar ons toe. De meeste zeemannen zijn afkomstig uit de Filipijnen, China, India, Rusland en Oekraïne. Maar we ontmoeten ook zeemannen uit Egypte, Sri Lanka, Albanië, Vietnam, Letland, Peru, Madagaskar, Turkije, Ghana of Indonesië. En zelfs uit gesloten zendingslanden zoals de Malediven, Iran, Pakistan of Syrië. Als een verre echo van het Pinksterfeest wordt ook in onze havens ‘over de grote werken Gods’ gesproken.
Drijvende gevangenis
Een jonge Turkse zeeman roept enthousiast naar me vanaf het dek: “Ik kan de vrijheid hier bijna ruiken!” We mogen inderdaad dankbaar zijn voor onze vrijheid hier, maar wat is echte vrijheid precies? Even wegdromen met een goede joint? Veel zeemannen ervaren hun schip als een drijvende gevangenis en hebben behoefte aan ontspanning. Maar leiden veel van onze zogenaamde vrijheden juist niet tot gebondenheid? Alleen Christus kan ons vrij maken zoals dat ook staat in Galaten 5. ’Sta vast in de vrijheid waarmee Christus ons vrijgemaakt heeft, en laat u niet weer met een juk van slavernij belasten’ (vers 1).
Zeemannen vormen een nogal specifieke doelgroep. Wie is de zeeman, wat drijft hem? Is het een verlangen naar avontuur, naar vrijheid of offert hij zichzelf op voor zijn familie? De karikatuur van de zeeman zoals wij die kennen blijkt in de praktijk vaak toch niet te kloppen. Zeemannen zijn vaak lang van huis (10 tot 12 maanden). Het leven aan boord gaat 24/7 door, de bemanning is letterlijk onderdeel van een machine en de menselijke maat aan boord is klein. Eenzaamheid of heimwee komt veel voor onder zeemannen. Het is een gevaarlijk beroep, maar ondanks dat is zelfdoding doodsoorzaak nummer één onder zeemannen. We zien dat de geestelijk en sociale nood aan boord ook erg hoog is.
Pastoraal te werk
Gelukkig zijn er wereldwijd veel organisaties, zeemanshuizen en vakbonden die zich bekommeren om het welzijn van de zeemannen. En dat is heel goed, met een aantal van deze organisaties werken wij ook goed samen. Maar zonder al dat goede werk te kort te doen geloven wij toch dat het Evangelie, de blijde Boodschap van Jezus Christus het beste is wat wij de zeemannen kunnen bieden! Juist in deze postmoderne tijd klinkt dat misschien als een dooddoener, maar het Woord van God is levend en krachtig, daar zijn de zeemannen pas echt bij gebaat. Waar nodig proberen we uiteraard ook de daad bij het Woord te voegen en naast missionair ook pastoraal te werk gaan.
Maar hoe gaat dat dan in zijn werk? Hoe kom je nu aan boord en mag dat zomaar? En hoe zorg je er nu voor dat het gesprek op het Evangelie uitkomt en niet alleen over ‘koetjes en kalfjes’ gaat. Er zijn genoeg theorieën en methodes beschikbaar maar elk schip is weer anders, andere culturen, andere situaties. Soms word je met open armen ontvangen, soms meer afwachtend of zelfs sarcastisch. Het blijft een uitdaging om elke keer de juiste toon te vinden. Maar wat telt zijn uiteindelijk twee dingen; 1. ben je bereid om te gaan en 2. sta je open voor het werk en de leiding van de Heilige Geest?
Havenavonturen
Onderstaand een aantal van onze havenavonturen die duidelijk maken dat God ook in de havens aan het werk is.
Een schip met Chinese bemanning is net aangekomen als ik aan boord stap. Een aantal bemanningsleden staan te trappelen om eindelijk weer vaste grond onder zich te voelen. Ze vragen of ik ze naar een supermarkt wil brengen. Dat wil ik wel en er worden enorme hoeveelheden winegums ingeslagen. Terug bij het schip vraagt de kleinste bij het uitstappen: “Do you have a Bible?” Ja, die heb ik, en zelfs in zijn eigen taal.
In de haven ligt een schip met Syrische bemanning waar ik al diverse keren eerder op ben geweest, dus ik ga er weer naartoe. Uiteindelijk ben ik drie uur aan boord geweest, elke keer als ik weg wilde gaan kwam ik weer aan de praat met iemand anders. Allerlei situaties, problemen en grappen passeerden de revue. Veel mannen wonen nu tijdelijk in Egypte of Turkije vanwege de oorlog in Syrië. Sommige blijven bewust jarenlang aan boord om zo hun dienstplicht te ontlopen. Als de gelegenheid zich voordeed kon ik vertellen over mijn geloof, over Jezus en de Bijbel, maar daar was weinig ruimte voor. Deze bemanning is heel gastvrij, maar allemaal moslim. Het is dan goed om rekening te houden met groepsdruk. Toch had ik vijf Arabische Bijbels (Nieuwe Testament) in mijn tas meegenomen en de hele tijd vroeg ik mij af hoe ik deze Bijbels kon uitdelen. Na afloop bleek dat er drie Bijbels uit mijn tas waren 'gejat', terwijl ik mezelf al druk zat te maken hoe ik deze Bijbels moest uitdelen. Het hangt gelukkig niet van mij af.
Spontane kerkdienst aan boord
Een collega uit Liverpool vraagt per e-mail of wij in Amsterdam extra Bijbels kunnen afgeven aan boord van een schip dat net aangekomen is vanuit Odessa. Aan boord blijkt een Bijbelstudiegroep/kerk actief te zijn. De Filipijnse hoofdmachinist heeft een levendig geloof wat aanstekelijk werkt op een deel van de bemanning. Alleen nu zijn er dus Bijbels te kort. Een vrij uitzonderlijk verzoek. We hebben een geweldige tijd aan boord van dit schip en de bemanning is blij met de Bijbels en overige lectuur en Bijbelstudiemateriaal dat wij uitdelen. En dan gebeurt er iets uitzonderlijks. Spontaan wordt er een bijeenkomst belegd met zingen, bidden en nadenken over wie Jezus is (naar aanleiding van Markus 5). Te midden van alle haven-hectiek is daar plotseling op een donderdagmiddag tijd en ruimte voor een kerkdienst waar een groot deel van de bemanning bij aanwezig is. God is niet aan tijd of plaats gebonden. Dit scheepsbezoek was wederzijds een grote bemoediging. De bemanning zwaait ons uit en blij varen wij weer naar de kant.
Op weer een ander schip is de Oekraïense kapitein niet echt geïnteresseerd in mijn komst, hij is gespannen vanwege een inspectie op zijn schip. Wel is hij nieuwsgierig naar de kubus die ik bij me heb, een soort puzzel waarmee stap-voor-stap het Evangelie uitgelegd wordt. Vol bravoure gaat hij zelf met deze kubus aan de slag en legt hij uit wat hij ziet. Zijn bemanning reageert verbaasd, is hun kapitein nu dominee geworden? Maar met enige hulp weet deze kapitein het verhaal helemaal af te maken. Dit was een spontaan voorval waardoor het Evangelie gedeeld werd. Het is elke keer weer verrassend hoe het loopt in de haven. En het is bemoedigend en ontspannend om te weten dat wij hierbij geleid worden door de Heilige Geest.
Zaaien in vertrouwen
Maar het Evangelie vraagt ook om een antwoord, het is niet zomaar een vrijblijvend verhaaltje. Havenzending lijkt soms vrij kansloos, veel zeemannen ontmoet je maar eenmalig maar in Prediker 11 staat: ’Werp uw brood uit over het water, want na vele dagen zult u het vinden’ (vers 1). Wij hoeven alleen maar te zaaien in vertrouwen dat God de rest doet.
Marien Gijsbertsen
Een handreiking aan zeevarenden
Stichting Het Havenlicht is sinds 1974 bezig met havenzending. Het Havenlicht bestaat uit vrijwilligers en verbonden aan de Seamen’s Christian Friend Society (SCFS).
De SCFS is een internationale organisatie met fulltime medewerkers in oa. Duitsland, Engeland, Ierland, Zuid-Afrika, Australië, Filipijnen maar ook in Nederland; in de Rotterdamse haven en de haven van Terneuzen.
Het doel is om zeemannen uit alle windstreken te bereiken met het Evangelie en om christelijke zeemannen te bemoedigen. Daarnaast wordt ook praktische hulpverleend, bijvoorbeeld door middel van kerstpakketten, kleding/mutsen, telefoonkaarten, ziekenzorg of een taxirit naar een winkel. Als discipelen van Jezus hoeven we immers niet werkeloos toe te kijken bij het in- en uitgaan van ‘de vreemdeling binnen onze poorten’.
Meer informatie: www.havenlicht.com en www.scfs-rotterdam.nl
