God zoekt een vader voor Zijn Zoon

God wilde dat Zijn Zoon niet alleen een moeder, maar ook een aardse vader zou hebben zodat Jezus in een gezin zou opgroeien. Daarom zocht Hij niet een gewone maagd uit, maar een ondertrouwde maagd als moeder voor Zijn Zoon. Misschien zegt u: ‘Wat maakt dat nou uit?’ Het maakt echter alle verschil! Als Jezus uit een ongetrouwde maagd geboren zou zijn, zou de Zoon van God een ongehuwde, alleenstaande moeder hebben gehad. Maria was ondertrouwd met Jozef. Dat was zoiets als verloofd, alleen had het een veel vaster karakter. Hierdoor plaatste God Zijn Zoon in het gezin van Jozef. En wat een man en vader was Jozef!  

Uit het geslacht van David
Het geslachtsregister in Mattheüs eindigt met: ‘Jakob verwekte Jozef, de man van Maria, uit wie Jezus geboren is.’ Dit is zo raak verwoord! Dus niet: Jozef verwekte Jezus zoals bij de voorgaande vaders. Jozef was wel de man van Maria, maar niet de biologische vader van Jezus. De goddelijke Zoon is uit de maagd Maria geboren. Toch wordt de afstamming niet gerekend via Maria, maar via de lijn van Jozef. Wettelijk was Jezus een zoon van Jozef: de eerste, dus erfgenaam. Jozef was uit het geslacht van David. En zo werd Jezus via Jozef een zoon van David. ‘Gesproten uit het geslacht van David naar het vlees, naar de geest Gods Zoon’ (Romeinen 1:3-4).  

Een betrokken vader
In Lukas 2 lezen we een aantal keren dat Jozef en Maria de dingen samen ondernamen (Lukas 2:16, 22, 27, 33, 39, 41). ‘En de herders kwamen met haast, en vonden Maria en Jozef en het Kindeke, liggende in de kribbe.’ We zien ze weer samen in de tempel om hun Kind aan de Heere op te dragen. Simeon was daar en profeteerde bijzondere dingen over Jezus.

‘En Jozef en Zijn moeder verwonderden zich over hetgeen van Hem gezegd werd.’
‘Ze keerden samen weer terug naar Nazareth.’  

Samen reisden ze elk jaar naar Jeruzalem. Het jaarlijks opgaan naar de tempel was verplicht voor elke mannelijke Israëliet. Maar Maria ging ook mee. Toen Jezus twaalf jaar was mocht Hij voor het eerst ook mee. Op de terugweg ontdekten Jozef en Maria dat hun Zoon er niet was. De verontruste ouders gaan samen op zoek en zeggen tegen Hem, als ze Hem gevonden hebben: ‘Zie, uw vader en ik hebben u met angst gezocht.’ Jozef was een betrokken vader! God bestuurde het zo dat Jezus in een eenvoudig maar goed gezin kwam, waar vader en moeder gezamenlijk optrokken, één weg gingen, samen met God!  

Man uit één stuk
Maria was ondertrouwd. Het was een schriftelijk vastgelegde overeenkomst. De ondertrouwden hadden echter nog geen seksuele omgang. Het moment daarvoor was pas na de plechtige huwelijkssluiting, dat met een groot feest gepaard ging.  

Toen Jozef bemerkte dat Maria zwanger was, wist hij het zeker: Dat komt niet door mij. Hoewel hij en Maria ondertrouwd waren, hadden ze geen seksuele gemeenschap gehad. Jozef werd niet beheerst door zijn seksuele driften, zij werden beheerst door hem! Jozef was een man uit één stuk. In onze tijd is dit bijna niet denkbaar. Jezelf beheersen waar zou dat voor nodig zijn? Het is echter wetenschappelijk bewezen dat wilskracht en zelfbeheersing je gelukkiger en gezonder maken en relaties daardoor langer standhouden.  

Gevoelig en sterk
Maria wist hoe het met de zaak gelegen was. Maar Jozef wist het niet. Zij wist dat ze geen omgang met een man had gehad, dat ze maagd was. Hoe kon ze dat aan Jozef bewijzen? Wat zat deze jonge vrouw in een moeilijk pakket! Ze liep het gevaar van hoererij beschuldigd te worden en daar stond in Israël een hele zware straf op. Maar Maria gaf het over aan God. Jozef echter wist het niet. Het was voor de hand liggend dat hij dacht dat hij zich in zijn lieve Maria vergist had. Het kon niet anders dan dat ze vreemd was gegaan. Hoe zouden wij in zo’n situatie gereageerd hebben? Waarschijnlijk heel boos en opstandig. Natuurlijk zal Jozef heel verdrietig zijn geweest en teleurgesteld. Maar het valt op dat hij in deze moeilijke situatie waarin hij Maria heel gemakkelijk verwijten had kunnen maken, heel teergevoelig handelt. Hij houdt van Maria en is bezorgd om haar. Ook nu!  

Hij wil haar niet in opspraak brengen. Hij wil niet dat ze over de tong zal gaan. En daarom besluit hij om in stilte van haar weg te gaan. Jozef wilde zich aan de wet houden, die hem verbood om in deze omstandigheden Maria te trouwen. Maar hij ontziet haar zoveel als in zijn vermogen ligt. Hij loopt daarbij wel het risico zelf verkeerd beoordeeld te worden. Men zou immers denken dat het kind van hem was en hij nu zijn zwangere ondertrouwde vrouw in de steek liet. Hij verkoos barmhartigheid boven recht. Een grandioze man die Jozef! God had echt een hele goede vader voor Zijn Zoon gekozen! De Bijbel zegt dat hij zo handelde omdat hij rechtschapen was (Mattheüs 1:19). Het is een ouderwets woord dat staat voor integer, eerlijk, deugdzaam, oprecht. Nu moet u niet denken dat Jozef een zachtgekookt eitje was. Hij is een zachtmoedige man maar heeft heel duidelijk ook een sterk karakter.  

Daadkrachtig
God grijpt in! Jozef krijgt een droom waarin een engel aan hem verschijnt. Die helpt hem uit de droom: ‘Jozef, zoon van David, schroom niet Maria, uw vrouw tot u te nemen, want wat in haar verwekt is, is uit de heilige Geest’ (Mattheüs 1:20-25). Maria is dus toch niet ontrouw aan hem geweest! Wat zal dat een opluchting voor hem zijn geweest. We leren Jozef kennen als een man van weinig woorden en een rustig temperament. We lezen niet dat hij een gat in de lucht springt van blijdschap. Hij reageert met moedige daadkracht. Toen hij wakker werd, deed hij onmiddellijk wat de engel gezegd had. Hij nam Maria tot zich en had geen gemeenschap met haar tot Jezus geboren was.  

Nog twee keer komt de engel van de Heer tot Jozef en weer zien we zijn directe gehoorzaamheid en doortastende handelwijze. In Mattheus 2 lezen we dat de engel tegen Jozef zegt dat hij moet vluchten naar Egypte omdat Herodes het kind Jezus zoekt te doden. Reactie van Jozef: ‘Hij stond op en hij nam in de nacht het kind en zijn moeder en week uit naar Egypte’ (vers 13). Hij weet zich verantwoordelijk voor zijn vrouw en zoontje en neemt de beslissing die het beste is voor hen. Natuurlijk heeft hij overlegd met Maria, maar hij neemt het voortouw.  

Gehoorzaam aan God en mensen
Het is opvallend dat Jozef telkens stil is en niets terug zegt tegen de engel. Hij geeft geen tegenwerpingen. Hij had bijvoorbeeld kunnen zeggen: “Kan de Heere God Zijn eigen Zoon niet beschermen? Hij kan toch een legioen engelen sturen? Hij kan Herodes toch onschadelijk maken?” Niets van dit alles. Ze breken op en vluchten. Ze weten niet voor hoelang. De engel zei: “Totdat de Heere het u zal zeggen.” Egypte is een land vol afgoden. Geen ideale plek voor een gelovig gezin om te wonen. Maar geen gezeur, geen gemopper, geen bezwaren. Jozef gaat onmiddellijk en Maria gaat met hem mee. Als een man de Heere God gehoorzaamt, neemt zijn gezag toe. Hij zal sterk en krachtig worden en zijn karakter zal er mooier door worden.  

Maar we zien in de kerstgeschiedenis ook dat Jozef gehoorzaam is aan mensen. In zijn geval aan de overheid. Als gehoorzaam burger gaat hij naar Bethlehem om zich te laten inschrijven. We moeten oppassen dat we gehoorzaamheid aan God en gehoorzaamheid aan mensen die God boven ons stelt, niet los van elkaar zien. Jezus was aan Jozef en Maria onderdanig. Hij had een hemelse Vader, maar dat verhinderde Hem niet om gehoorzaam te zijn aan Zijn aardse ouders. Als je niet leert om gehoorzaam te zijn aan mensen, is het moeilijk om gehoorzaam te zijn aan God.  

Hoofdverantwoordelijk
Het valt me op dat de engel des Heren zich steeds richt tot Jozef en niet tot Maria. Jozef doet niet voor spek en bonen mee. Hij leeft niet in de schaduw van de meest begenadigde vrouw die er ooit geleefd heeft, omdat zij de Zoon van God gebaard heeft. De Heere geeft hem de leiding over het gezin, zoals aan elke vader. En Jozef maakt zich er niet met een jantje-van-leiden vanaf. Hij vat zijn verantwoordelijkheid ernstig op.  

Rolpatronen is een uitdrukking van het verschil van man en vrouw. Zijn mannen en vrouwen dan verschillend? Het is een open deur intrappen! Natuurlijk, want God maakte ze verschillend. Maar we kunnen hierbij wel in een valkuil stappen. Het traditionele manbeeld kan ons op het verkeerde been zetten. Een mentaal gezonde man zou onafhankelijk, weinig emotioneel, logisch denkend, avontuurlijk, vol zelfvertrouwen en ambitieus zijn. Dit vinden we nergens in Gods Woord. En dat moeten we dus ook niet beogen. Ons idee over hoe een man zou moeten zijn is ook nog eens cultuurbepaald. Daarom kunnen we ons maar beter conformeren aan de Bijbel, die een ander beeld geeft van een man. In het leven van Jozef zien we een prachtig voorbeeld:  
    

• Hij beschermt Maria.

• Hij was betrokken bij zijn vrouw en kinderen.

• Hij is gevoelig maar beslist geen watje.

• Hij draagt verantwoordelijkheid.

• Hij neemt in overleg belangrijke beslissingen.

• Hij kent zelfbeheersing en is seksueel betrouwbaar.

• En last but not least: hij is trouw.  

God koos deze man als vader voor Zijn Zoon. Hij was een man naar Gods hart. Fantastisch dat de Bijbel in deze kerstgeschiedenis ons zo’n lichtend voorbeeld heeft achtergelaten!  

Els ter Welle