Geen opwekking zonder Israël
Oscar Lohuis • 96 - 2020 • Uitgave: 7
De Bijbelgetrouwe gemeenten in ons land – waarbij ik zowel denk aan Reformatorische en Gereformeerde kerken, als aan Evangelische gemeenten – hebben hun historische wortels in ten minste drie bewegingen. Ten eerste is dat natuurlijk de Reformatie van de zestiende eeuw. Het motto was ‘terug naar de Bijbel’, alleen de Schrift is gezaghebbend en leidraad voor geloof en leven.
In Engeland stonden in de zestiende en zeventiende eeuw de puriteinen op. Dat waren predikanten en theologen die nog meer werk maakten van ‘terug naar de Bijbel’ dan volgens hen in de Anglicaanse kerk gebeurde. Zij waren echte Bijbelgeleerden en hun prediking en onderwijs waren sterk Bijbel verklarend. De derde beweging waar de huidige wereldwijde ‘evangelical movement’ uit voort is gekomen betreft de opwekkingsbewegingen van de achttiende, negentiende en twintigste eeuw. Het is buitengewoon opbouwend en bemoedigend om over deze opwekkingen te lezen en te horen. We zien dan wat God kan doen door de prediking van het Evangelie in kerk en samenleving. Geen boodschap heeft grotere kracht om mensenharten en -levens ten goede te veranderen dan het Evangelie van Jezus Christus.
Zicht op Israël
Het waren met name de puriteinen die voor het eerst in heel lange tijd – in de geschiedenis van het christendom – zicht kregen op Gods blijvende uitverkiezing van Israël. Velen van hen verwierpen het idee dat de Kerk de plaats van Israël heeft overgenomen sinds Jezus op aarde heeft geleefd. Zij predikten dat God nog een heel bijzondere weg met Israël zou gaan. Bijvoorbeeld dat Hij het volk Israël weer in het aan hen beloofde land zou terugbrengen. Dat het Joodse volk weer hersteld zou worden in het land waar zij al vierduizend jaar geleden geschiedenis begonnen te schrijven, na een hele lange periode van omzwerving. Ook geloofden zij, op grond van Romeinen 11, in de toekomstige bekering van Israël en de glorietijd die daarna op aarde gaat komen.
Het is niet toevallig dat de Heere God juist in de tijd die volgde op deze prediking van de puriteinen, Zijn Geest machtig en heerlijk heeft uitgestort. Algemeen wordt aanvaard dat ‘the Great Awakening’ van de achttiende eeuw – de zeer bijzondere tijd waarin George Whitefield en John Wesley als evangelisten vele honderdduizenden tot Christus hebben geleid – volgde op het werk van de puriteinen. Whitefield wordt wel gezien als verbindende schakel tussen de puriteinen en de opwekkingen.
Het Reveil en de familie Ten Boom
In de negentiende eeuw ontstond in Europa en ook in Nederland de beweging van het Reveil. Ook dit was een soort opwekkingsbeweging die uiteindelijk zeer velen tot zegen is geweest. Veel prachtige organisaties zijn uit deze beweging voortgekomen, waarvan sommigen tot op de dag van vandaag bestaan, zoals de Vereniging tot Heil des Volks in Amsterdam. De voormannen van het Reveil, waaronder Willem Bilderdijk en Isaäc da Costa, hadden ook visie, hart en bewogenheid voor het Joodse volk.
Ook de vader van Corrie ten Boom, Casper ten Boom, stond in de traditie van het Reveil. Bij deze familie zien we dan ook dat gebed voor Israël en geestelijke zegen hand in hand gingen. Het was precies honderd jaar geleden, toen de familie ten Boom in 1944 gevangen werd genomen, dat de overgrootvader van Corrie, in hetzelfde huis aan de Barteljorisstraat in Haarlem, begonnen was met een wekelijkse bidstond voor het Joodse volk. Dwars door het lijden van de familie Ten Boom heen heeft God deze familie machtig gebruikt als instrumenten tot opwekking. Corrie ten Boom heeft na de verschrikkingen van de oorlog op talloze plaatsen in de wereld, met heel veel zalving, zegen en blijdschap, over Jezus mogen vertellen aan Jan en alleman.
De levenssappen van de olijfboom
Paulus heeft in Romeinen geschreven over de olijfboom. Niet-Joodse gelovigen in Jezus zijn als takken, die eigenlijk niet bij de olijfboom horen, geënt op die olijfboom. Wij hebben daarom deel gekregen aan de levenssappen en de vettigheid van deze olijfboom. Hij waarschuwt de niet-Joodse gelovigen in Jezus voor hoogmoed ten opzichte van Israël. ‘Beroem u niet ten opzichte van de natuurlijke takken’. Met die natuurlijke takken bedoelt hij Israël. Als de kerk uit de volkeren dat wel gaat doen, dan zal God die wilde takken weer van de olijfboom afhakken. Dan zal de kerk geen deel meer hebben aan de levenssappen en de vettigheid van de olijfboom. Paulus leert hier dat zegen voor de kerk – opwekking – in verband staat met het erkennen van Gods blijvende uitverkiezing van Israël en Gods bijzondere plannen met dit volk, ook na Christus.
Johannes de Heer en Het Zoeklicht
Dat christenen die Israël zegenen worden gezegend met opwekking zien we dus geïllustreerd in wat ik memoreerde uit de kerkgeschiedenis. Ook wil ik hierbij Johannes de Heer niet onvermeld laten. Hij bezocht in 1905 Wales en werd daar aangeraakt door een machtig opwekkingsvuur van de Heilige Geest dat daar toen was uitgebroken. Toen hij terugkwam in Nederland heeft God in de jaren 1905/1906 ook in ons land een machtige opwekking gegeven. Hij heeft daar een boekje over geschreven met als titel ‘Een geestelijke opleving in Holland’. Het is zo geweldig om te lezen wat de Heere God, onze lieve Hemelse Vader, doet in tijden van een nieuwe uitstorting van de Heilige Geest. Niets minder dan dat hebben wij nodig. De beweging van Het Zoeklicht is voortgekomen uit deze opwekking en het verdere werk van Johannes de Heer. Het zoeklicht van de Heilige Geest ging door de harten van zeer velen, waardoor de meest verharde zondaren tot verbrokenheid, schuldbelijdenis en bekering kwamen. Vele levens werden vernieuwd, er kwam vrijheid en vreugde in de harten van zeer velen, omdat er kracht is in het bloed van het Lam. Ik hoef u niet te vertellen dat Johannes de Heer natuurlijk ook zicht had op Gods weg met Israël en predikte dat profetieën voor dit volk nog in vervulling zouden gaan. Hij profeteerde dat er weer een Joodse staat in Palestina zou komen, decennia voordat dat in 1948 gebeurde. In deze beweging vond veel gebed voor Israël plaats.
Is er nog hoop op een opwekking?
Het tegenovergestelde kunnen we ook onderscheiden in wat er tot nu toe is gebeurd. Nooit eerder was het Joodse volk zo massaal verdreven en vermoord als ten tijde van de holocaust in de jaren ’30 en ’40 van de twintigste eeuw. Sinds 1950 is het christendom in Europa en Nederland in verval geraakt. Opwekkingen zoals die van begin twintigste eeuw hebben we sindsdien niet meer meegemaakt. De Heilige Geest is bedroefd over al het onschuldige Joodse bloed waarmee de Europese aardbodem is bedekt. Het is nodig om hierover verder na te denken, te studeren, te bidden, ons te verootmoedigen en terug te keren naar de Heere en Zijn Woord. Alleen dan is er hoop op een nieuwe opwekking.
Oscar Lohuis
In Engeland stonden in de zestiende en zeventiende eeuw de puriteinen op. Dat waren predikanten en theologen die nog meer werk maakten van ‘terug naar de Bijbel’ dan volgens hen in de Anglicaanse kerk gebeurde. Zij waren echte Bijbelgeleerden en hun prediking en onderwijs waren sterk Bijbel verklarend. De derde beweging waar de huidige wereldwijde ‘evangelical movement’ uit voort is gekomen betreft de opwekkingsbewegingen van de achttiende, negentiende en twintigste eeuw. Het is buitengewoon opbouwend en bemoedigend om over deze opwekkingen te lezen en te horen. We zien dan wat God kan doen door de prediking van het Evangelie in kerk en samenleving. Geen boodschap heeft grotere kracht om mensenharten en -levens ten goede te veranderen dan het Evangelie van Jezus Christus.
Zicht op Israël
Het waren met name de puriteinen die voor het eerst in heel lange tijd – in de geschiedenis van het christendom – zicht kregen op Gods blijvende uitverkiezing van Israël. Velen van hen verwierpen het idee dat de Kerk de plaats van Israël heeft overgenomen sinds Jezus op aarde heeft geleefd. Zij predikten dat God nog een heel bijzondere weg met Israël zou gaan. Bijvoorbeeld dat Hij het volk Israël weer in het aan hen beloofde land zou terugbrengen. Dat het Joodse volk weer hersteld zou worden in het land waar zij al vierduizend jaar geleden geschiedenis begonnen te schrijven, na een hele lange periode van omzwerving. Ook geloofden zij, op grond van Romeinen 11, in de toekomstige bekering van Israël en de glorietijd die daarna op aarde gaat komen.
Het is niet toevallig dat de Heere God juist in de tijd die volgde op deze prediking van de puriteinen, Zijn Geest machtig en heerlijk heeft uitgestort. Algemeen wordt aanvaard dat ‘the Great Awakening’ van de achttiende eeuw – de zeer bijzondere tijd waarin George Whitefield en John Wesley als evangelisten vele honderdduizenden tot Christus hebben geleid – volgde op het werk van de puriteinen. Whitefield wordt wel gezien als verbindende schakel tussen de puriteinen en de opwekkingen.
Het Reveil en de familie Ten Boom
In de negentiende eeuw ontstond in Europa en ook in Nederland de beweging van het Reveil. Ook dit was een soort opwekkingsbeweging die uiteindelijk zeer velen tot zegen is geweest. Veel prachtige organisaties zijn uit deze beweging voortgekomen, waarvan sommigen tot op de dag van vandaag bestaan, zoals de Vereniging tot Heil des Volks in Amsterdam. De voormannen van het Reveil, waaronder Willem Bilderdijk en Isaäc da Costa, hadden ook visie, hart en bewogenheid voor het Joodse volk.
Ook de vader van Corrie ten Boom, Casper ten Boom, stond in de traditie van het Reveil. Bij deze familie zien we dan ook dat gebed voor Israël en geestelijke zegen hand in hand gingen. Het was precies honderd jaar geleden, toen de familie ten Boom in 1944 gevangen werd genomen, dat de overgrootvader van Corrie, in hetzelfde huis aan de Barteljorisstraat in Haarlem, begonnen was met een wekelijkse bidstond voor het Joodse volk. Dwars door het lijden van de familie Ten Boom heen heeft God deze familie machtig gebruikt als instrumenten tot opwekking. Corrie ten Boom heeft na de verschrikkingen van de oorlog op talloze plaatsen in de wereld, met heel veel zalving, zegen en blijdschap, over Jezus mogen vertellen aan Jan en alleman.
De levenssappen van de olijfboom
Paulus heeft in Romeinen geschreven over de olijfboom. Niet-Joodse gelovigen in Jezus zijn als takken, die eigenlijk niet bij de olijfboom horen, geënt op die olijfboom. Wij hebben daarom deel gekregen aan de levenssappen en de vettigheid van deze olijfboom. Hij waarschuwt de niet-Joodse gelovigen in Jezus voor hoogmoed ten opzichte van Israël. ‘Beroem u niet ten opzichte van de natuurlijke takken’. Met die natuurlijke takken bedoelt hij Israël. Als de kerk uit de volkeren dat wel gaat doen, dan zal God die wilde takken weer van de olijfboom afhakken. Dan zal de kerk geen deel meer hebben aan de levenssappen en de vettigheid van de olijfboom. Paulus leert hier dat zegen voor de kerk – opwekking – in verband staat met het erkennen van Gods blijvende uitverkiezing van Israël en Gods bijzondere plannen met dit volk, ook na Christus.
Johannes de Heer en Het Zoeklicht
Dat christenen die Israël zegenen worden gezegend met opwekking zien we dus geïllustreerd in wat ik memoreerde uit de kerkgeschiedenis. Ook wil ik hierbij Johannes de Heer niet onvermeld laten. Hij bezocht in 1905 Wales en werd daar aangeraakt door een machtig opwekkingsvuur van de Heilige Geest dat daar toen was uitgebroken. Toen hij terugkwam in Nederland heeft God in de jaren 1905/1906 ook in ons land een machtige opwekking gegeven. Hij heeft daar een boekje over geschreven met als titel ‘Een geestelijke opleving in Holland’. Het is zo geweldig om te lezen wat de Heere God, onze lieve Hemelse Vader, doet in tijden van een nieuwe uitstorting van de Heilige Geest. Niets minder dan dat hebben wij nodig. De beweging van Het Zoeklicht is voortgekomen uit deze opwekking en het verdere werk van Johannes de Heer. Het zoeklicht van de Heilige Geest ging door de harten van zeer velen, waardoor de meest verharde zondaren tot verbrokenheid, schuldbelijdenis en bekering kwamen. Vele levens werden vernieuwd, er kwam vrijheid en vreugde in de harten van zeer velen, omdat er kracht is in het bloed van het Lam. Ik hoef u niet te vertellen dat Johannes de Heer natuurlijk ook zicht had op Gods weg met Israël en predikte dat profetieën voor dit volk nog in vervulling zouden gaan. Hij profeteerde dat er weer een Joodse staat in Palestina zou komen, decennia voordat dat in 1948 gebeurde. In deze beweging vond veel gebed voor Israël plaats.
Is er nog hoop op een opwekking?
Het tegenovergestelde kunnen we ook onderscheiden in wat er tot nu toe is gebeurd. Nooit eerder was het Joodse volk zo massaal verdreven en vermoord als ten tijde van de holocaust in de jaren ’30 en ’40 van de twintigste eeuw. Sinds 1950 is het christendom in Europa en Nederland in verval geraakt. Opwekkingen zoals die van begin twintigste eeuw hebben we sindsdien niet meer meegemaakt. De Heilige Geest is bedroefd over al het onschuldige Joodse bloed waarmee de Europese aardbodem is bedekt. Het is nodig om hierover verder na te denken, te studeren, te bidden, ons te verootmoedigen en terug te keren naar de Heere en Zijn Woord. Alleen dan is er hoop op een nieuwe opwekking.
Oscar Lohuis
