Elyon – De Verhevene en Allerhoogste
Gieneke van Veen-Vrolijk • 90 - 2014 • Uitgave: 5
Ditmaal staan we stil bij het woord ‘elyon’, dat als bijvoeglijk naamwoord de algemene betekenis heeft van: hoogste, opper, bovenste. Zo wordt het onder meer gebruikt met betrekking tot de ligging van een stad: ‘hoog Beth Choron’ (Jozua 16:5), of ten aanzien van de positie van iets, zoals ‘de bovenste mand’ (Genesis 40:17), ‘de Bovenpoort’ (2 Koningen 15:35), of ‘de bovenste voorhof’ (Jeremia 36:10).
Het woord ‘elyon’ komt 53 maal voor in de Hebreeuwse Bijbel.1 De term heeft echter een opvallende functie, want van alle keren dat ‘elyon’ voorkomt, wordt het 31 keer met een bijzondere betekenis gebruikt met betrekking tot de Here God: Allerhoogste, Verhevene, Meest verheven. Het valt hierbij op dat ‘Elyon’ betreffende God uitsluitend voorkomt in poëtische teksten, overwegend in de Psalmen. In die zin kan gezegd worden dat ‘Elyon’ een dichterlijk woord is, gebruikt in poëzie tot Gods eer!
Eretitel en aanspreekvorm
Wanneer ‘elyon’ gebruikt wordt ten aanzien van God, gaat de term functioneren als eigennaam, eretitel, benoeming, aanduiding of aanspreekvorm: ‘Elyon’, de Allerhoogste en Meest verhevene. Als titel beschrijft ‘Elyon’ de Here als de allerhoogste God die woont in de hoge, de God van hemel, aarde, de Verhevene die troont boven het hele universum (Psalm 83:19; Deuteronomium 32:8a). Deze erkenning van de Here als de meest Verhevene boven en over alles en allen horen we ook in de woorden van de psalmist die belijdt: “Want U, HERE, bent de ‘Elyon’/Allerhoogste boven heel de aarde; U bent zeer verheven boven alle goden” (Psalm 97:9).
David beschrijft de Here als de Almachtige God die zich doet gelden en laat horen: “De Here dreunde in de hemel, en ‘Elyon’/de Allerhoogste liet zijn stem horen; hagel en vurige kolen…” (Psalm 18:14). Als aanspreekvorm functioneert ‘Elyon’ als een heilige Godsnaam die de gelovige in geloofsvertrouwen mag aanroepen: “Ik zal roepen tot ‘Elyon’/Allerhoogste…” (Psalm 57:3). Met de psalmist zingen we vreugdevol mee: “Ik zal me verheugen en ik zal jubelen in U; ik zal uw naam lofzingen, ‘Elyon’/Allerhoogste!” (Psalm 9:3).
De meest Verhevene mogen we ook onze dankoffers brengen en Hem zelfs beloften doen. Het Woord roept ons op dan ook trouw te zijn en na te komen wat wij beloofden: “Offer dank aan God en kom aan ‘Elyon’/de Allerhoogste uw geloften na” (Psalm 50:14).
Helaas wordt de Here niet altijd als de Verhevene erkend en beleden en kan men van Hem afdwalen. Psalm 78 leert ons dat de mens door zonden God bittere droefheid kan aandoen (vers 17b,56a). Israëls geschiedenis toont ons dat er toch altijd een terugweg is door inkeer en berouw: “…zij zochten God en gedachten… God ‘Elyon’/Allerhoogste, hun verlosser” (vers 35). Ongehoorzaamheid aan de Verhevene en verwerping van zijn Woord leidt altijd tot pijn en verdriet, zo leert ons Psalm 107: “Want zij waren ongehoorzaam aan de woorden van God en hadden de raad van de ‘Elyon’/Allerhoogste verworpen…” (vers 11-12). Maar de meest verheven God hoort en verlost wie berouwvol tot Hem roept: “Maar toen zij… tot de Here riepen , verloste Hij hen…” (vers 13).
‘Elyon’ als uitdrukking van Gods almacht en verhevenheid
Als titel en als Godsnaam is ‘Elyon’/Allerhoogste de uitdrukking van Gods almacht en absolute superioriteit, universaliteit, alomaanwezigheid, soevereiniteit, koninklijke heerschappij en majesteit: “Want de HERE, ‘Elyon’/Allerhoogste, is ontzagwekkend, een groot Koning over heel de aarde” (Psalm 47:3). Zo wordt ook gesproken over heerlijke verhevenheid van de stad van God en de “woningen van ‘Elyon’/de Allerhoogste” (Psalm 46:5).
Zelfs een koning als Nebukadnezar moest erkennen dat de Here de ‘allerhoogste God’ is die de zijnen bewaard (Daniël 3:26; 4:2). Ook de groten der aarde moeten uiteindelijk erkennen dat de Here “de Allerhoogste heerser is…” (Daniël 4:32: vgl. 5:21).2
Schuilen bij de Allerhoogste
Als Godstitel drukt ‘Elyon’ voor de gelovige die Hem zoekt en aanroept veiligheid, bescherming, vastheid en zekerheid uit. Bij God ‘Elyon’ is plaats van bescherming voor Israël, beschutting voor elke gelovige die als hulpeloze mag verblijven “in de schuilplaats van ‘Elyon’/de Allerhoogste” en Hem tot toevlucht neemt (Psalm 91:1,9). Een klein, angstig en nederig mens mag zich veilig en verborgen weten bij ‘Elyon’/de Verhevene. Dat is reden tot geloofszang en dankzegging: “In U zal ik mij verblijden… ik zal Uw naam psalmzingen ‘Elyon’/Allerhoogste!” (Psalm 9:3). “Het is goed dat men de HERE looft en Uw naam lofzingt, ‘Elyon’/Allerhoogste/Verhevene.” (Psalm 92:2,9). We mogen de Verhevene toezingen: “Ik zal de HERE loven …en de naam van de HERE ‘Elyon’/Allerhoogste psalmzingen.” (Psalm 7:18).
Dr. Gieneke van Veen-Vrolijk
1 Het woord ‘elyon’/hoogste is verwant aan het voorzetsel ‘al’ (hoog, hoogte).
2 In Daniël komt hier de Aramese vorm ‘illay’ (Allerhoogste) voor.
Kernwoorden
Met dit kernwoord, Elyon, weer zo mooi uitgelegd door dr. Gieneke van Veen-Vrolijk, nemen we afscheid van deze rubriek. Vele jaren heeft deze serie ons inzicht gegeven in de rijke betekenis die dikwijls schuilgaat achter de direct zichtbare betekenis van een woord. We mochten veel leren. We nemen echter geen afscheid van zr. Van Veen-Vrolijk, zij blijft voor ons schrijven, een heel nieuwe rubriek. We laten ons verrassen door de diepte en de rijkdom die vanuit de Psalmen tot ons mag komen. We hopen dat u dan weer met net zoveel leesplezier ook die rubriek zult lezen.
Henk Schouten
Het woord ‘elyon’ komt 53 maal voor in de Hebreeuwse Bijbel.1 De term heeft echter een opvallende functie, want van alle keren dat ‘elyon’ voorkomt, wordt het 31 keer met een bijzondere betekenis gebruikt met betrekking tot de Here God: Allerhoogste, Verhevene, Meest verheven. Het valt hierbij op dat ‘Elyon’ betreffende God uitsluitend voorkomt in poëtische teksten, overwegend in de Psalmen. In die zin kan gezegd worden dat ‘Elyon’ een dichterlijk woord is, gebruikt in poëzie tot Gods eer!
Eretitel en aanspreekvorm
Wanneer ‘elyon’ gebruikt wordt ten aanzien van God, gaat de term functioneren als eigennaam, eretitel, benoeming, aanduiding of aanspreekvorm: ‘Elyon’, de Allerhoogste en Meest verhevene. Als titel beschrijft ‘Elyon’ de Here als de allerhoogste God die woont in de hoge, de God van hemel, aarde, de Verhevene die troont boven het hele universum (Psalm 83:19; Deuteronomium 32:8a). Deze erkenning van de Here als de meest Verhevene boven en over alles en allen horen we ook in de woorden van de psalmist die belijdt: “Want U, HERE, bent de ‘Elyon’/Allerhoogste boven heel de aarde; U bent zeer verheven boven alle goden” (Psalm 97:9).
David beschrijft de Here als de Almachtige God die zich doet gelden en laat horen: “De Here dreunde in de hemel, en ‘Elyon’/de Allerhoogste liet zijn stem horen; hagel en vurige kolen…” (Psalm 18:14). Als aanspreekvorm functioneert ‘Elyon’ als een heilige Godsnaam die de gelovige in geloofsvertrouwen mag aanroepen: “Ik zal roepen tot ‘Elyon’/Allerhoogste…” (Psalm 57:3). Met de psalmist zingen we vreugdevol mee: “Ik zal me verheugen en ik zal jubelen in U; ik zal uw naam lofzingen, ‘Elyon’/Allerhoogste!” (Psalm 9:3).
De meest Verhevene mogen we ook onze dankoffers brengen en Hem zelfs beloften doen. Het Woord roept ons op dan ook trouw te zijn en na te komen wat wij beloofden: “Offer dank aan God en kom aan ‘Elyon’/de Allerhoogste uw geloften na” (Psalm 50:14).
Helaas wordt de Here niet altijd als de Verhevene erkend en beleden en kan men van Hem afdwalen. Psalm 78 leert ons dat de mens door zonden God bittere droefheid kan aandoen (vers 17b,56a). Israëls geschiedenis toont ons dat er toch altijd een terugweg is door inkeer en berouw: “…zij zochten God en gedachten… God ‘Elyon’/Allerhoogste, hun verlosser” (vers 35). Ongehoorzaamheid aan de Verhevene en verwerping van zijn Woord leidt altijd tot pijn en verdriet, zo leert ons Psalm 107: “Want zij waren ongehoorzaam aan de woorden van God en hadden de raad van de ‘Elyon’/Allerhoogste verworpen…” (vers 11-12). Maar de meest verheven God hoort en verlost wie berouwvol tot Hem roept: “Maar toen zij… tot de Here riepen , verloste Hij hen…” (vers 13).
‘Elyon’ als uitdrukking van Gods almacht en verhevenheid
Als titel en als Godsnaam is ‘Elyon’/Allerhoogste de uitdrukking van Gods almacht en absolute superioriteit, universaliteit, alomaanwezigheid, soevereiniteit, koninklijke heerschappij en majesteit: “Want de HERE, ‘Elyon’/Allerhoogste, is ontzagwekkend, een groot Koning over heel de aarde” (Psalm 47:3). Zo wordt ook gesproken over heerlijke verhevenheid van de stad van God en de “woningen van ‘Elyon’/de Allerhoogste” (Psalm 46:5).
Zelfs een koning als Nebukadnezar moest erkennen dat de Here de ‘allerhoogste God’ is die de zijnen bewaard (Daniël 3:26; 4:2). Ook de groten der aarde moeten uiteindelijk erkennen dat de Here “de Allerhoogste heerser is…” (Daniël 4:32: vgl. 5:21).2
Schuilen bij de Allerhoogste
Als Godstitel drukt ‘Elyon’ voor de gelovige die Hem zoekt en aanroept veiligheid, bescherming, vastheid en zekerheid uit. Bij God ‘Elyon’ is plaats van bescherming voor Israël, beschutting voor elke gelovige die als hulpeloze mag verblijven “in de schuilplaats van ‘Elyon’/de Allerhoogste” en Hem tot toevlucht neemt (Psalm 91:1,9). Een klein, angstig en nederig mens mag zich veilig en verborgen weten bij ‘Elyon’/de Verhevene. Dat is reden tot geloofszang en dankzegging: “In U zal ik mij verblijden… ik zal Uw naam psalmzingen ‘Elyon’/Allerhoogste!” (Psalm 9:3). “Het is goed dat men de HERE looft en Uw naam lofzingt, ‘Elyon’/Allerhoogste/Verhevene.” (Psalm 92:2,9). We mogen de Verhevene toezingen: “Ik zal de HERE loven …en de naam van de HERE ‘Elyon’/Allerhoogste psalmzingen.” (Psalm 7:18).
Dr. Gieneke van Veen-Vrolijk
1 Het woord ‘elyon’/hoogste is verwant aan het voorzetsel ‘al’ (hoog, hoogte).
2 In Daniël komt hier de Aramese vorm ‘illay’ (Allerhoogste) voor.
Kernwoorden
Met dit kernwoord, Elyon, weer zo mooi uitgelegd door dr. Gieneke van Veen-Vrolijk, nemen we afscheid van deze rubriek. Vele jaren heeft deze serie ons inzicht gegeven in de rijke betekenis die dikwijls schuilgaat achter de direct zichtbare betekenis van een woord. We mochten veel leren. We nemen echter geen afscheid van zr. Van Veen-Vrolijk, zij blijft voor ons schrijven, een heel nieuwe rubriek. We laten ons verrassen door de diepte en de rijkdom die vanuit de Psalmen tot ons mag komen. We hopen dat u dan weer met net zoveel leesplezier ook die rubriek zult lezen.
Henk Schouten
