Deze crisis is anders!
Arno Lamm & Emile Andre Vanbeckevoort • 92 - 2016 • Uitgave: 20
‘Crisissen zijn van alle tijden, niets om onrustig over te worden. Economieën bewegen nu eenmaal in cycli en alles wat overgewaardeerd raakt, moet weer een keer afkoelen.’ Met die uitspraak konden economen de burger meestal nog wel geruststellen en het bleek lange tijd ook vaak de werkelijkheid. Maar dat gaat helaas nu niet meer op.
Toch zijn er ook vandaag maar weinig christenen die geestelijk het verband zien tussen de huidige economische crisissen en de toegenomen wetteloosheid, immoraliteit, oorlogen, geopolitieke en religieuze spanningen en toegenomen aardbevingen. Inmiddels zitten we 9 jaar in de huidige economische crisis en is het fundament van ons economische stelsel diep aangetast, maar we zeggen tegen elkaar dat het nog wel meevalt met die crisis en dat er betere tijden zullen komen.
Financiële doping
In werkelijkheid wacht het financiële economisch stelsel waarop onze hele maatschappij is gebouwd op een enorme implosie. Experts weten wat er in de financiële wereld speelt en beseffen al lang dat nagenoeg alle instrumenten die we voorheen gebruikten om de echte stand van de economie te meten, volledig onbetrouwbaar zijn geworden. Alles is immers kunstmatig opgeblazen. Het systeem dat zichzelf weer in balans kon brengen is blijvend beschadigd geraakt sinds de centrale banken de geldprinters bijna ongelimiteerd hun werk laten doen. We leven op financiële doping en zonder die doping functioneert ons financiële systeem niet meer.
Wie denkt dat het goed gaat als de aandelenbeurzen stijgen, beseft nog niet dat de stijging wordt veroorzaakt door de enorme hoeveelheid geld die kunstmatig op de markt wordt gebracht en ergens heen moet. Schulden betalen we af door nieuwe schulden te creëren. Tot het moment dat voldoende beleggers beginnen te beseffen dat geld steeds minder waard wordt en overheden hun schulden nooit meer zullen kunnen terugbetalen.
Het beleid van de centrale banken om maar geld te blijven printen is momenteel – vreemd genoeg – verantwoord, want als ze er nu mee stoppen verwoest de deflatie de economie. Maar het is alleen verantwoord omdat we voortdurend nieuwe pleisters moeten plakken omdat de patiënt anders aan zijn verwondingen overlijdt. Die verwondingen zijn ontstaan in een maatschappij die Gods principes voor een gezonde economie niet meer wil toepassen en het eigenbelang en winstbejag voorop zet, desnoods met steeds meer schulden. Eigenbelang, dat niet zelden tot uitdrukking komt door oneerlijke handel (‘een onzuivere weegschaal of een buidel met valse gewichten’, Micha 6:10-12), is vaak de oorzaak van die verwondingen en die oorzaken negeren we.
Geen controle in het moeras
De groei van de wereldeconomie is momenteel heel laag, maar we moeten beseffen dat zelfs de investeringen en de kleine groei in consumptie, bijna alleen maar worden gecreëerd door nieuwe schulden. Nagenoeg alle grote economieën hebben een veel hogere staatschuld in vergelijking met het binnenlands inkomen dan in 2007, toen de crisis begon. De wereldwijde schuld is inmiddels opgelopen tot ruim 180.000 miljard euro.1 In die enkele jaren van de huidige crisis is dat bedrag met ruim 50.000 miljard euro toegenomen. Stelt u zich even voor wat er met die schuld gebeurt als de rente met 1 of 2% stijgt?
De meeste experts en overheden hebben geen idee of we een periode van sterke inflatie of van deflatie krijgen. Deze twee (destructieve) krachten zijn op dit moment beiden actief en economen weten niet welke gaat winnen. De centrale banken drukken enorm veel geld om inflatie aan te wakkeren, maar als de economie daarmee daadwerkelijk zou gaan groeien dan is de kans heel groot dat de inflatie oncontroleerbaar wordt. We zien dat er steeds meer ontevredenheid is over de overheden en de komende jaren zal dit oplopend wantrouwen er ook toe kunnen leiden dat de rente op de staatsleningen (fors) gaat stijgen. Analisten verwachten dat in ons eigen land en de landen om ons heen de verkiezingen in 2016 en 2017 zullen leiden tot overwinningen van politieke partijen die het wantrouwen in de overheid (en Europa) verder zullen aanwakkeren. Mensen twijfelen er steeds meer aan of hun overheden de immense problemen nog wel kunnen oplossen. En in Europa hebben velen dezelfde twijfels over de Europese instellingen.
Maar er zijn ook heel sterk deflatoire krachten gaande. In een tijd van deflatie worden de meeste producten goedkoper en dat lijkt op het eerste gezicht goed voor uw portemonnee en hypotheekrente, maar het is slecht voor bedrijven die om die reden mensen zullen ontslaan, omdat iedereen wacht met het doen van nieuwe aankopen. Deflatie betekent dat de pensioenfondsen hun uitkeringen drastisch moeten verlagen en experts vrezen op termijn voor verlagingen tot wel 30%. Europese banken betalen vandaag om gelden tijdelijk aan te houden bij de Europese Centrale Bank (ECB). De wereld zinkt steeds dieper weg in het moeras van negatieve rentes en de pensioenstelsels in veel landen imploderen dan.
Robotisering en deflatie
Wie deze financiële crisis niet wil begrijpen in samenhang met alle andere crisissen, maar denkt dat het wel weer zal herstellen, moet bedenken dat we een overstap maken naar een heel nieuw tijdperk, waarin kapitaal nog meer de plaats van de arbeid gaat overnemen. Deze crisis is niet tijdelijk, maar structureel, totdat er een totaal nieuwe werkelijkheid is gekomen. Miljoenen banen zullen verdwijnen als gevolg van steeds sneller ontwikkelende robotisering. Een robot werkt sneller, preciezer en heeft geen slaap en eten nodig. Binnen enkele decennia kan de (zelflerende en) intelligentere robot grote werkeloosheid in veel bedrijfssectoren veroorzaken en zijn werk veel beter uitvoeren dan een mens kan. De winsten van die robots blijven echter bij de kapitaalverstrekker en de werknemer blijft zonder vergoeding achter. Dat proces zal steeds verder versnellen en ook dat heeft sterke deflatie tot gevolg.
Op dit moment is er voor overheden nog goedkoop geld in overvloed en daarom laden bedrijven en overheden zich vol met schuld, waardoor ze kunnen investeren. Maar als het vertrouwen in de overheden in de komende periode sterk zal verminderen, zal dat gecompenseerd moeten worden door een hogere rente, want anders wil niemand meer aan hen lenen. Zo kon het voorkomen dat de rente in de Zuid-Europese landen razendsnel steeg omdat niemand eigenlijk meer geld wilde lenen aan landen die een te hoge schuld hebben. Maar de Europese Centrale Bank loste dat probleem (tijdelijk) op door banken zonder rente (bijna gratis) geld te lenen, zodat zij weer de staatschulden konden opkopen en op die manier toch makkelijk geld konden verdienen. Ook kocht de Europese Centrale Bank (ECB) zelf staatschulden op en het probleem leek weer (voor even) opgelost. En zo zijn we in Europa inmiddels in een situatie beland waarin ongeveer 10.000 miljard euro aan staatschulden is ontstaan met een negatieve rente. Als de rente weer gaat stijgen worden deze staatschulden de grote nachtmerrie van beleggers (vaak banken).
De centrale banken proberen nu van alles om het schip vlot te trekken, terwijl ze weten dat bijna alle financiële instrumenten zijn uitgewerkt. Als de centrale banken kunnen blijven handelen zoals ze nu doen (dat is meer geld printen en meer schulden opkopen) dan zal de rente nog laag blijven, maar deze lage rente is dus gemanipuleerd door geldpersen en georganiseerde opkoop van schulden. Dat is uitermate slecht voor uw pensioen (en dus voor de koopkracht van velen), omdat pensioenverzekeraars met staatsobligaties niet voldoende rendement voor u kunnen maken en ze van de toezichthouders niet te veel risico mogen nemen op de aandelenbeurs. Maar als de rente uit wantrouwen in de overheden wel plotseling gaat stijgen, dan valt het kaartenhuis van de schulden in elkaar omdat obligaties met een lagere rente ineens veel minder waard worden en dat is een ramp voor diezelfde verzekeraars en voor banken. De hele financiële sector zit dus in een enorme val die op springen staat.
Valuta devaluatie
Landen vechten om hun positie op de internationale markt. Export is voor veel landen noodzakelijk voor groei en als die groei stagneert dan zit er niets anders op dan dat landen de waarde van hun valuta verlagen ten opzichte van andere valuta, zodat hun producten weer aantrekkelijker worden voor het buitenland. Maar nu steeds meer landen hun valuta devalueren is er in stilte een hevige valuta-oorlog gaande. Het probleem is echter dat de zuidelijke Europese landen in een harnas zitten; vroeger konden zij hun valuta zelf aanpassen om te overleven, maar nu ze onderdeel van de Euro uitmaken is die zelfstandige mogelijkheid er niet meer.
Digitalisering van al het betalingsverkeer
Er is bovendien een overduidelijke roep om de overgang naar een volledig digitaal betaalstelsel. Jaren geleden werd deze gedachte nog afgedaan als complottheorie. Inmiddels weten we dat dit in de komende jaren een feit zal zijn. Voor overheden is deze overgang van cruciaal belang en zoals altijd zal ook dit systeem worden gepresenteerd vanuit de voordelen voor de burgers. We kregen betaalpassen en pincodes, we gingen elektronisch bankieren en inmiddels kunnen we al met onze mobiele telefoon contactloos betalen. De stap om al deze persoonsinformatie met betaalmogelijkheden te combineren via een geïmplanteerde chip of een irisscan is echt niet meer denkbeeldig. De introductie staat voor de deur en velen zullen het comfortabel vinden. Weg met al die losse pasjes.
Opmerkelijk genoeg zag de apostel Johannes al in de eerste eeuw na Christus, in een visioen, dat er ooit een tijd zou komen dat iedereen een ‘teken’ zou ontvangen. Iedereen die dat teken zou weigeren zou niets meer kunnen kopen of verkopen. Maar uiteindelijk zal het de overheden ook in staat stellen om volledige controle te kunnen uitoefenen en om burgers eventueel uit te sluiten van dit systeem. De Bijbel waarschuwt voor dit ‘teken’, want uiteindelijk zal dit antichristelijke wereldsysteem en de machten er achter onder Gods toorn komen (Openbaring 14:9). Johannes plaatste deze toekomstvisie in het licht van de laatste periode van onze huidige tijd en hij noemt dit systeem het grote ‘Babylon’.
Openbaring 6 spreekt bovendien over hyperinflatie aan het begin van de laatste 7 jaar voor de Wederkomst van Christus. Hyperinflatie staat voor een tijdperk waarin de waarde van het geld al nagenoeg weg is op het moment dat je het op de bankrekening ontvangt. Er is dan een dagloon nodig om een portie tarwe (of een brood) te kopen.2 In tegenstelling tot deflatie kan hyperinflatie heel snel en onverwacht toeslaan in een periode met chronische overheidstekorten, het kunstmatig op de markt brengen van steeds meer geld door de centrale banken en de ontwaarding van valuta door valutaoorlogen. Uiteindelijk leidt dit tot opstand van het volk en tot oorlogen tussen volken. In 2017 verwacht men bijvoorbeeld dat de inflatie in Venezuela op zal lopen tot meer dan 1500%, een land dat tot voor kort nog welvarend was. Voor de beeldvorming: dat betekent dat een brood van 3 euro aan het eind van het jaar 45 euro kost.
Derivatenbubbel
Er is daarnaast een derivatenmarkt die uiterst gevaarlijk en nauwelijks gereguleerd is. Derivaten zijn afgeleide producten die op de beurs verhandeld worden, maar die in feite niet meer dan lucht zijn (zoals opties, futures, swaps, goudcontracten). Deze markt heeft volgens schattingen inmiddels de omvang van 1.500.000 x 1 miljard, dat is naar schatting 20x de omvang van de wereldwijde economie.3 Als de rente fors gaat stijgen, wordt deze derivatenmarkt grotendeels opgeblazen en in het verleden hebben derivaten al geleid tot de ondergang van vele banken. Wij leven dan ook in de grootste (krediet)bubbel die planeet aarde ooit heeft gekend en waarvan het grote publiek nog altijd onwetend is. De bubbel barst als het vertrouwen in deze ‘lucht’-producten op enig moment doorgeprikt wordt. Alle burgers op aarde delen met elkaar een inmiddels onbetaalbare schuld van ongeveer 200.000 miljard euro aan schulden en ook u heeft uw aandeel in de staatschuld, terwijl de bezittingen gehouden worden door een kleine groep zeer welvarenden.
Is het denkbeeldig dat dit ‘Babylonische’ systeem wankelt en in elkaar stort? De Bijbel leert ons dat het zal gebeuren (Openbaring 18). Dat kan in onze tijd, het kan zelfs morgen beginnen. De tekenen die we in dit artikel beschreven zijn slechts een summiere opsomming, maar deze crisis wordt in ieder geval de allergrootste financiële crisis die de mensheid heeft gekend. Daarom, waakt en bidt!
Arno Lamm & Emile André Vanbeckevoort
1 Afgeleid van rapport: ‘Debt and (not much) deleveraging’, McKinsey 2016.
2 Openbaring 6:6: ter vergelijking: stel dat een dagloon 75 euro netto is en een portie tarwe gelijk staat aan 500 gram tarwemeel (€ 0,60), dan moet de prijs van tarwe ten opzichte van het dagloon in Europa met 12.500 % stijgen…
3 In het Engels: 1.5 quadrillion dollar.
Toch zijn er ook vandaag maar weinig christenen die geestelijk het verband zien tussen de huidige economische crisissen en de toegenomen wetteloosheid, immoraliteit, oorlogen, geopolitieke en religieuze spanningen en toegenomen aardbevingen. Inmiddels zitten we 9 jaar in de huidige economische crisis en is het fundament van ons economische stelsel diep aangetast, maar we zeggen tegen elkaar dat het nog wel meevalt met die crisis en dat er betere tijden zullen komen.
Financiële doping
In werkelijkheid wacht het financiële economisch stelsel waarop onze hele maatschappij is gebouwd op een enorme implosie. Experts weten wat er in de financiële wereld speelt en beseffen al lang dat nagenoeg alle instrumenten die we voorheen gebruikten om de echte stand van de economie te meten, volledig onbetrouwbaar zijn geworden. Alles is immers kunstmatig opgeblazen. Het systeem dat zichzelf weer in balans kon brengen is blijvend beschadigd geraakt sinds de centrale banken de geldprinters bijna ongelimiteerd hun werk laten doen. We leven op financiële doping en zonder die doping functioneert ons financiële systeem niet meer.
Wie denkt dat het goed gaat als de aandelenbeurzen stijgen, beseft nog niet dat de stijging wordt veroorzaakt door de enorme hoeveelheid geld die kunstmatig op de markt wordt gebracht en ergens heen moet. Schulden betalen we af door nieuwe schulden te creëren. Tot het moment dat voldoende beleggers beginnen te beseffen dat geld steeds minder waard wordt en overheden hun schulden nooit meer zullen kunnen terugbetalen.
Het beleid van de centrale banken om maar geld te blijven printen is momenteel – vreemd genoeg – verantwoord, want als ze er nu mee stoppen verwoest de deflatie de economie. Maar het is alleen verantwoord omdat we voortdurend nieuwe pleisters moeten plakken omdat de patiënt anders aan zijn verwondingen overlijdt. Die verwondingen zijn ontstaan in een maatschappij die Gods principes voor een gezonde economie niet meer wil toepassen en het eigenbelang en winstbejag voorop zet, desnoods met steeds meer schulden. Eigenbelang, dat niet zelden tot uitdrukking komt door oneerlijke handel (‘een onzuivere weegschaal of een buidel met valse gewichten’, Micha 6:10-12), is vaak de oorzaak van die verwondingen en die oorzaken negeren we.
Geen controle in het moeras
De groei van de wereldeconomie is momenteel heel laag, maar we moeten beseffen dat zelfs de investeringen en de kleine groei in consumptie, bijna alleen maar worden gecreëerd door nieuwe schulden. Nagenoeg alle grote economieën hebben een veel hogere staatschuld in vergelijking met het binnenlands inkomen dan in 2007, toen de crisis begon. De wereldwijde schuld is inmiddels opgelopen tot ruim 180.000 miljard euro.1 In die enkele jaren van de huidige crisis is dat bedrag met ruim 50.000 miljard euro toegenomen. Stelt u zich even voor wat er met die schuld gebeurt als de rente met 1 of 2% stijgt?
De meeste experts en overheden hebben geen idee of we een periode van sterke inflatie of van deflatie krijgen. Deze twee (destructieve) krachten zijn op dit moment beiden actief en economen weten niet welke gaat winnen. De centrale banken drukken enorm veel geld om inflatie aan te wakkeren, maar als de economie daarmee daadwerkelijk zou gaan groeien dan is de kans heel groot dat de inflatie oncontroleerbaar wordt. We zien dat er steeds meer ontevredenheid is over de overheden en de komende jaren zal dit oplopend wantrouwen er ook toe kunnen leiden dat de rente op de staatsleningen (fors) gaat stijgen. Analisten verwachten dat in ons eigen land en de landen om ons heen de verkiezingen in 2016 en 2017 zullen leiden tot overwinningen van politieke partijen die het wantrouwen in de overheid (en Europa) verder zullen aanwakkeren. Mensen twijfelen er steeds meer aan of hun overheden de immense problemen nog wel kunnen oplossen. En in Europa hebben velen dezelfde twijfels over de Europese instellingen.
Maar er zijn ook heel sterk deflatoire krachten gaande. In een tijd van deflatie worden de meeste producten goedkoper en dat lijkt op het eerste gezicht goed voor uw portemonnee en hypotheekrente, maar het is slecht voor bedrijven die om die reden mensen zullen ontslaan, omdat iedereen wacht met het doen van nieuwe aankopen. Deflatie betekent dat de pensioenfondsen hun uitkeringen drastisch moeten verlagen en experts vrezen op termijn voor verlagingen tot wel 30%. Europese banken betalen vandaag om gelden tijdelijk aan te houden bij de Europese Centrale Bank (ECB). De wereld zinkt steeds dieper weg in het moeras van negatieve rentes en de pensioenstelsels in veel landen imploderen dan.
Robotisering en deflatie
Wie deze financiële crisis niet wil begrijpen in samenhang met alle andere crisissen, maar denkt dat het wel weer zal herstellen, moet bedenken dat we een overstap maken naar een heel nieuw tijdperk, waarin kapitaal nog meer de plaats van de arbeid gaat overnemen. Deze crisis is niet tijdelijk, maar structureel, totdat er een totaal nieuwe werkelijkheid is gekomen. Miljoenen banen zullen verdwijnen als gevolg van steeds sneller ontwikkelende robotisering. Een robot werkt sneller, preciezer en heeft geen slaap en eten nodig. Binnen enkele decennia kan de (zelflerende en) intelligentere robot grote werkeloosheid in veel bedrijfssectoren veroorzaken en zijn werk veel beter uitvoeren dan een mens kan. De winsten van die robots blijven echter bij de kapitaalverstrekker en de werknemer blijft zonder vergoeding achter. Dat proces zal steeds verder versnellen en ook dat heeft sterke deflatie tot gevolg.
Op dit moment is er voor overheden nog goedkoop geld in overvloed en daarom laden bedrijven en overheden zich vol met schuld, waardoor ze kunnen investeren. Maar als het vertrouwen in de overheden in de komende periode sterk zal verminderen, zal dat gecompenseerd moeten worden door een hogere rente, want anders wil niemand meer aan hen lenen. Zo kon het voorkomen dat de rente in de Zuid-Europese landen razendsnel steeg omdat niemand eigenlijk meer geld wilde lenen aan landen die een te hoge schuld hebben. Maar de Europese Centrale Bank loste dat probleem (tijdelijk) op door banken zonder rente (bijna gratis) geld te lenen, zodat zij weer de staatschulden konden opkopen en op die manier toch makkelijk geld konden verdienen. Ook kocht de Europese Centrale Bank (ECB) zelf staatschulden op en het probleem leek weer (voor even) opgelost. En zo zijn we in Europa inmiddels in een situatie beland waarin ongeveer 10.000 miljard euro aan staatschulden is ontstaan met een negatieve rente. Als de rente weer gaat stijgen worden deze staatschulden de grote nachtmerrie van beleggers (vaak banken).
De centrale banken proberen nu van alles om het schip vlot te trekken, terwijl ze weten dat bijna alle financiële instrumenten zijn uitgewerkt. Als de centrale banken kunnen blijven handelen zoals ze nu doen (dat is meer geld printen en meer schulden opkopen) dan zal de rente nog laag blijven, maar deze lage rente is dus gemanipuleerd door geldpersen en georganiseerde opkoop van schulden. Dat is uitermate slecht voor uw pensioen (en dus voor de koopkracht van velen), omdat pensioenverzekeraars met staatsobligaties niet voldoende rendement voor u kunnen maken en ze van de toezichthouders niet te veel risico mogen nemen op de aandelenbeurs. Maar als de rente uit wantrouwen in de overheden wel plotseling gaat stijgen, dan valt het kaartenhuis van de schulden in elkaar omdat obligaties met een lagere rente ineens veel minder waard worden en dat is een ramp voor diezelfde verzekeraars en voor banken. De hele financiële sector zit dus in een enorme val die op springen staat.
Valuta devaluatie
Landen vechten om hun positie op de internationale markt. Export is voor veel landen noodzakelijk voor groei en als die groei stagneert dan zit er niets anders op dan dat landen de waarde van hun valuta verlagen ten opzichte van andere valuta, zodat hun producten weer aantrekkelijker worden voor het buitenland. Maar nu steeds meer landen hun valuta devalueren is er in stilte een hevige valuta-oorlog gaande. Het probleem is echter dat de zuidelijke Europese landen in een harnas zitten; vroeger konden zij hun valuta zelf aanpassen om te overleven, maar nu ze onderdeel van de Euro uitmaken is die zelfstandige mogelijkheid er niet meer.
Digitalisering van al het betalingsverkeer
Er is bovendien een overduidelijke roep om de overgang naar een volledig digitaal betaalstelsel. Jaren geleden werd deze gedachte nog afgedaan als complottheorie. Inmiddels weten we dat dit in de komende jaren een feit zal zijn. Voor overheden is deze overgang van cruciaal belang en zoals altijd zal ook dit systeem worden gepresenteerd vanuit de voordelen voor de burgers. We kregen betaalpassen en pincodes, we gingen elektronisch bankieren en inmiddels kunnen we al met onze mobiele telefoon contactloos betalen. De stap om al deze persoonsinformatie met betaalmogelijkheden te combineren via een geïmplanteerde chip of een irisscan is echt niet meer denkbeeldig. De introductie staat voor de deur en velen zullen het comfortabel vinden. Weg met al die losse pasjes.
Opmerkelijk genoeg zag de apostel Johannes al in de eerste eeuw na Christus, in een visioen, dat er ooit een tijd zou komen dat iedereen een ‘teken’ zou ontvangen. Iedereen die dat teken zou weigeren zou niets meer kunnen kopen of verkopen. Maar uiteindelijk zal het de overheden ook in staat stellen om volledige controle te kunnen uitoefenen en om burgers eventueel uit te sluiten van dit systeem. De Bijbel waarschuwt voor dit ‘teken’, want uiteindelijk zal dit antichristelijke wereldsysteem en de machten er achter onder Gods toorn komen (Openbaring 14:9). Johannes plaatste deze toekomstvisie in het licht van de laatste periode van onze huidige tijd en hij noemt dit systeem het grote ‘Babylon’.
Openbaring 6 spreekt bovendien over hyperinflatie aan het begin van de laatste 7 jaar voor de Wederkomst van Christus. Hyperinflatie staat voor een tijdperk waarin de waarde van het geld al nagenoeg weg is op het moment dat je het op de bankrekening ontvangt. Er is dan een dagloon nodig om een portie tarwe (of een brood) te kopen.2 In tegenstelling tot deflatie kan hyperinflatie heel snel en onverwacht toeslaan in een periode met chronische overheidstekorten, het kunstmatig op de markt brengen van steeds meer geld door de centrale banken en de ontwaarding van valuta door valutaoorlogen. Uiteindelijk leidt dit tot opstand van het volk en tot oorlogen tussen volken. In 2017 verwacht men bijvoorbeeld dat de inflatie in Venezuela op zal lopen tot meer dan 1500%, een land dat tot voor kort nog welvarend was. Voor de beeldvorming: dat betekent dat een brood van 3 euro aan het eind van het jaar 45 euro kost.
Derivatenbubbel
Er is daarnaast een derivatenmarkt die uiterst gevaarlijk en nauwelijks gereguleerd is. Derivaten zijn afgeleide producten die op de beurs verhandeld worden, maar die in feite niet meer dan lucht zijn (zoals opties, futures, swaps, goudcontracten). Deze markt heeft volgens schattingen inmiddels de omvang van 1.500.000 x 1 miljard, dat is naar schatting 20x de omvang van de wereldwijde economie.3 Als de rente fors gaat stijgen, wordt deze derivatenmarkt grotendeels opgeblazen en in het verleden hebben derivaten al geleid tot de ondergang van vele banken. Wij leven dan ook in de grootste (krediet)bubbel die planeet aarde ooit heeft gekend en waarvan het grote publiek nog altijd onwetend is. De bubbel barst als het vertrouwen in deze ‘lucht’-producten op enig moment doorgeprikt wordt. Alle burgers op aarde delen met elkaar een inmiddels onbetaalbare schuld van ongeveer 200.000 miljard euro aan schulden en ook u heeft uw aandeel in de staatschuld, terwijl de bezittingen gehouden worden door een kleine groep zeer welvarenden.
Is het denkbeeldig dat dit ‘Babylonische’ systeem wankelt en in elkaar stort? De Bijbel leert ons dat het zal gebeuren (Openbaring 18). Dat kan in onze tijd, het kan zelfs morgen beginnen. De tekenen die we in dit artikel beschreven zijn slechts een summiere opsomming, maar deze crisis wordt in ieder geval de allergrootste financiële crisis die de mensheid heeft gekend. Daarom, waakt en bidt!
Arno Lamm & Emile André Vanbeckevoort
1 Afgeleid van rapport: ‘Debt and (not much) deleveraging’, McKinsey 2016.
2 Openbaring 6:6: ter vergelijking: stel dat een dagloon 75 euro netto is en een portie tarwe gelijk staat aan 500 gram tarwemeel (€ 0,60), dan moet de prijs van tarwe ten opzichte van het dagloon in Europa met 12.500 % stijgen…
3 In het Engels: 1.5 quadrillion dollar.
