Degeneratie, het einde van de evolutietheorie

Peter M. Scheele • 78 - 2002/03 • Uitgave: 6/7
Volgens de meeste mensen in onze westerse samenleving stammen wij van de apen af. Omdat er nooit enige tussenvorm werd gevonden tussen aap en mens werd er een nieuwe formulering gezocht en gevonden:
“Wij hebben, veronderstellen wij, gemeenschappelijke voorouders”.
Peter M. Scheele, die een boek over ons ontstaan schreef, vraagt zich af wat van deze nieuwe formulering houdbaar is.


Laatst schreef iemand mij het volgende:
"Tot mijn spijt moet ik constateren dat jouw populair-biologische schrijfsels voor mij een voortdurende bron van schaamte en ontgoocheling blijven. Enerzijds door het vertekende beeld dat je christenen geeft van wat evolutietheorie inhoudt (er is geen enkele evolutionist die gelooft dat mensen van de apen afstammen; het gaat om veronderstelde gemeenschappelijke voorouders, die noch aap noch mens heten). Anderzijds dat je niet-christenen hierdoor een karikatuurbeeld laat vormen van het christelijk geloof als een simplistische en achterhaalde levensbeschouwing waar een weldenkend mens niets mee te schaften heeft".

Wel, dit is een interessant discussiepunt, dat evolutionisten vaak gebruiken als argument: "Wij stammen helemaal niet 'van de apen af'. Zie je wel hoe dom creationisten (mensen die in de 'schepping' geloven - red.) zijn, dat ze dat zelfs maar denken? Het toont aan hoe onwetenschappelijk ze zijn."

Maar hoe zit het nu eigenlijk? Het mag natuurlijk duidelijk zijn, dat met de uitdrukking 'mensen stammen van de apen af', niet de huidige apen bedoeld worden. Dat zou echt nergens op slaan. Het gaat altijd om gemeenschappelijke voorouders van de huidige apen.

Maar de vraag is dan: Wát waren de veronderstelde gemeenschappelijke voorouders van apen en mensen? Waren dat apen, waren dat mensen, mensapen, of geen van beide en dan slechts iets primitiefs dat de naam 'aap' niet mag dragen?

Jared Diamond
Jared Diamond schreef in 1992 een boek met de titel 'The Third Chimpansee, The Evolution and Future of the Human Animal'. Dit boek is de populaire verwoording en vertaling van de ontdekking dat mensen 98% van de genen gemeenschappelijk heeft met chimpansees. Het is een wereldwijde bestseller geweest en
heeft prijzen gewonnen.

Hieruit blijkt duidelijk de visie van Diamond. Gorilla's en chimpansees hebben gemeenschappelijke voorouders gehad. Maar pas nadat die twee (evolutionair) uit elkaar zijn gegaan, is de afscheiding tussen mens en chimpansee ontstaan.

De volgende vragen moeten we nu beantwoorden:
Is een chimpansee een aap? Ja, dat is hij.
Is de gorilla een aap? Ja, dat is hij.
Is de orang oetang een aap? Ja, dat is hij.

Was de voorouder van de gorilla en de chimpansee, die leefde nadat hij afsplitste van de orang oetang een aap? Ja, dat was een aap, want alle kenmerken die gorilla's en chimpansees gemeenschappelijk hebben, hebben in die voorouders gezeten. Die zaten ook al in de voorouders van de orang oetang. En het zijn juist die (gemeenschappelijke) kenmerken die ons ertoe brengen hen de benaming 'aap' te geven.
Was de voorouder van de chimpansee en de mens een aap? Ja, dat was dan ook een 'aap'.

Als de gemeenschappelijke voorouders van onze naaste primate verwanten apen waren (volgens de evolutietheorie), is dan de uitspraak dat 'mensen van apen' afstammen gerechtvaardigd? Tja... zeg het maar.

Richard Dawkins
Diamond staat absoluut niet alleen in zijn visie. Hij heeft krachtige bijstand gekregen van Richard Dawkins, de internationale woordvoerder van het moderne Darwinisme en schrijver van vele internationale titels.

Hij zegt dat we mensen geen aparte status moeten geven, maar ze onder één hoedje moeten scharen met de andere mensapen. Ook uit dit plaatje blijkt hoe mensen als nauwer verwant beschouwd worden aan chimpansees dan aan gorilla's en orang oetangs. Dawkins zegt letterlijk:
"We geven toe dat we op apen lijken, maar we realizeren ons zelden dat we apen zijn".

Als we volgens Dawkins feitelijk apen zijn, is dan de uitspraak gerechtvaardigd dat we 'volgens de evolutietheorie van de apen afstammen'?

Nou wacht, er is inderdaad wel wat af te dingen op deze uitspraak. Als we namelijk zouden zeggen dat we van de apen afstammen, dan lijkt het haast wel of we daarmee zeggen dat we van de huidige apen afstammen. Want we kennen namelijk geen andere apen dan die er nu zijn (op enkele fossiele na). En
dat zou belachelijk zijn, want hoe zouden onze verre voorouders van de huidige apen af kunnen stammen!! Dat begrijpt zelfs een kind. Maar misschien moeten we dan zeggen dat we 'volgens de evolutietheorie van apen afstammen'. Misschien moeten we, als we correct willen blijven, het woordje 'de' vermijden?

Conclusie
Het argument dat creationisten onwetenschappelijk zijn, omdat ze een karikatuur maken van de evolutiegedachte door een term als 'afstammen van (de) apen' te gebruiken, is onterecht. Twisten over al dan niet gebruik mogen maken van het woordje 'de'
alt eigenlijk in de categorie 'spijkers op laag water zoeken'. Misschien dat het argument enkele decennia geleden wel een bruikbaar argument was, maar inmiddels is het rechts ingehaald door het voortschrijdende inzicht van de evolutietheorie zelf. De uitdrukking 'Je mag het misschien belachelijk vinden als ik denk dat God de wereld maakte, maar.., ik sta liever voor aap dan dat ik er van afstam' blijft in die zin volkomen gerechtvaardigd en sluit strak aan bij de huidige 'wetenschappelijke inzichten'...

Peter M. Scheele