Deep Fake: zeer ernstige misleiding

Frits Boekhoff • 95 - 2019 • Uitgave: 8
De mensheid heeft het moment bereikt dat we geen onderscheid meer kunnen maken tussen nieuws dat waar is en nieuws dat niet waar is. Onderscheid tussen wat echt en nep is. Berichten op sociale media zoals Twitter, Facebook en Instagram kunnen niet meer zomaar voor waar worden aangenomen. Onze overheid is recent een campagne gestart: ‘blijfkritisch.nl’. Maar het gaat verder…

Woorden van Mark Rutte die een toespraak houdt, kunt u ook niet zomaar voor waar aannemen. Dat ligt niet aan onze minister-president, maar aan Deep Fake. De naam Deep Fake is een combinatie van de woorden ‘deep learning’ en ‘fake’ (nep). Deep learning is een techniek die valt onder kunstmatige intelligentie (ook wel artificial intelligence genoemd).

President Poetin over de Europese Unie
Deep Fake-software zet kunstmatige intelligentie in om nepvideo’s te maken die echt lijken. Je ziet Poetin op een beeldscherm en je hoort hem allerlei opvallende dingen zeggen over bijvoorbeeld de EU. Je ziet echt Poetin, je hoort echt zijn stem. Zijn mimiek, zijn lippen zijn precies in overeenstemming met wat hij zegt. Alleen het is nep. Deep fake kan bekende mensen, van acteurs tot wereldleiders, allerlei uitspraken in de mond leggen die ze nooit hebben gedaan. Het gezegde ‘zien is geloven’ is niet meer vanzelfsprekend. Zo is het gezicht van een bekende actrice, zonder dat zij dat wist, geprojecteerd op het lichaam van een pornoster. Voor de actrice uiterst vervelend.
Erger is een bericht van het Russische Persbureau dat een foto verspreidt. Je ziet een Oekraïens gevechtsvliegtuig dat een raket afvuurt op een passagiersvliegtuig. Jawel, het gaat over de MH17. Het persbureau suggereert dat Oekraïense militairen met deze ramp te maken hebben. De foto blijkt gemanipuleerd, maar het duurde 14 dagen voordat de foto als nep werd ontmanteld. In die 14 dagen was de foto al lang en breed over de wereld gedeeld.

Nationale veiligheid
De mens is vooral kwetsbaar voor visueel bedrog. We vertrouwen onze ogen blindelings. Als wij een wereldleider op de tv zien en met zijn eigen stem horen spreken, dan nemen wij aan dat hij dat echt zo gezegd heeft. Deep Fakes worden realistischer en zijn steeds moeilijker te ontmaskeren. Niet voor niets heeft het Amerikaanse ministerie van defensie Deep Fake-technologie aangemerkt als een bedreiging voor de nationale veiligheid. Immers, op grond van overduidelijke vijandige en ‘echte’ bedreigingen kunnen internationale spanningen ontstaan of zelfs uitmonden in een reële oorlog.
De gevestigde media kunnen het onderscheid ook maar moeilijk maken. Zeker omdat de journalist ‘nieuws’ als eerste wil brengen. Dat laat weinig ruimte over voor onderzoek. Het komt geregeld voor dat de gevestigde media fakeberichten snel overnemen of er zelf gewoon intuinen.
Soms produceert de gevestigde media bewust nep (fake)nieuws, zoals de Noorse filmploeg in 2014. De inmiddels miljoenen kijkers zien een filmpje waarin een klein Syrisch jongetje een klein meisje redt van de dood door moedig tussen de kogelregen haar van de straat weg te halen. Echter, de kijkers zijn bewust om de tuin geleid. Het filmpje is opgenomen in Malta en bewust als ‘echt’ gepresenteerd om het debat over kinderen in oorlogssituaties aan te wakkeren. ‘Het doel heiligt de middelen’, zo was de gedachte.

Komkommertijd
Dit alles leidt ertoe dat onder de (wereld)bevolking de grens tussen echt en nep, waarheid en leugen, vervaagt. Door een bombardement van nepnieuws vertrouwen we niets meer, ook de waarheid niet. Nog wat overdreven; ja een beetje. Maar het geloof in betrouwbare informatie van overheidsinstanties neemt snel af. Het KNMI wordt inmiddels niet meer klakkeloos gelooft inzake klimatologische ontwikkelingen. Evenzo het RIVM met betrekking tot inentingen, steeds meer jonge ouders twijfelen aan de onafhankelijkheid van het instituut.
We mogen als nieuwsconsument zelf ook wel eens in de spiegel kijken. We consumeren nu vijf keer meer nieuws dan 30 jaar geleden. Is het nu echt allemaal zo belangrijk of knapt ons hoofd uit elkaar? We hoeven niet alles van iedereen te weten. Waar is die heerlijke zomerse komkommertijd gebleven, waarbij we ook een beetje tot ‘nieuwsrust’ kwamen. Het nieuws dendert door tot in onze kampeerplaatsen.

De grootste bedreiging
De ontwikkelingen gaan nog verder, veel verder. De mensheid bereikt binnenkort het moment dat computers, robots en machines slimmer worden dan de mens. Dat moment wordt ook wel het Singularity Point genoemd. Sommige wetenschappers noemen kunstmatige intelligentie een van de grootste bedreigingen van de mensheid. Gevaarlijker dan klimaatverandering of overbevolking.
‘Ze’ spreekt enorm tot de verbeelding. Robot Sophia, bedacht door een bedrijf uit Hongkong, reist de wereld over. Zo was ze te gast bij de Verenigde Naties en bij The Tonight Show met Jimmy Fallon, een bekende Amerikaanse tv-show. De makers hebben 'haar' een vrouwelijk gezicht gegeven en gezichtsuitdrukkingen aangeleerd. Dat zorgt ervoor dat ze er menselijk uitziet.
Ze verzorgt de kinderen of maakt het huis schoon, kijkt u aan en geeft antwoord op vragen. Nog even en we moeten heel goed kijken of we met een mens of robot in gesprek zijn. Overigens laat het uiterlijk en de intelligentie van Sophia nog wel te wensen over. Saudi-Arabië is het eerste land ter wereld dat burgerschap aan Sophia heeft verleend. De populariteit van Sophia laat het verlangen van de mens zien naar wat we zelf creëren, naar ons beeld, naar onze gelijkenis.

Oplossing genderprobleem
In dit verband is een bericht uit een bekende landelijke Nederlandse krant interessant:
“Experts waarschuwen Europa: geef robots geen mensenrechten. Het Europees Parlement overweegt robots dezelfde rechtspersoonlijke status als mensen te geven. Levensgevaarlijk, vinden ruim 150 experts. ‘Straks zijn we overgeleverd aan machines die op eigen houtje beslissen over leven en dood’.”
Dat een dergelijke oproep aan het Europese Parlement nodig is, geeft al te denken. Is dit het beeld waarover Openbaring 13 spreekt? Verkondigt een superrobot straks de absolute en enige geldende waarheid? De mens maakt het beeld uit Openbaring 13 zelf. Een robot waarbij niet duidelijk is of het mannelijk of vrouwelijk is, dan is het genderprobleem ook weer opgelost. Verder is de robot ruimhartig ten aanzien van alle religies. En door wie worden de mensen in Openbaring gedood? Op wiens gezag? Het zal toch niet waar zijn: een robot. Gemaakt naar ons beeld naar onze gelijkenis.

Openbaring 13: 14-15: ‘En het zegt tot hen, die op de aarde wonen, dat zij een beeld moeten maken voor het beest… En hem werd gegeven om aan het beeld van het beest een geest te schenken, zodat het beeld van het beest ook zou spreken, en maken dat allen die het beeld van het beest niet aanbaden, gedood werden’.

De zekerheid
De apostel Paulus waarschuwde ons al in zijn tweede brief aan Timotheüs. Er komen zware tijden aan waarbij de waarheid het moet ontgelden. Hij schrijft dat het de mensen zelf zijn die het onheil brengen (2 Timotheüs 3:2). Dit zal in ‘de laatste dagen’ geschieden, aldus Paulus. Naar mijn overtuiging zitten we daar nu midden in. Dat geeft een dubbel gevoel. Aan de ene kant een gevoel van angst en onzekerheid, maar daar bovenuit de zekerheid dat de Here God alles in Zijn hand heeft en dat de Here Jezus spoedig komt om Zijn gemeente thuis te halen. Die tijd nadert met sneltreinvaart. Halleluja!

Frits Boekhoff