De god van deze wereld
Feike ter Velde • 76 - 2000/01 • Uitgave: 7
DE BIJBEL SPREEKT OVER 'GODEN' VAN VERSCHILLENDE SOORT. Bij DE EXODUS WAS DE STRIJD NIET TEGEN FARAO, MAAR TEGEN DE GODEN VAN EGYPTE (EX.12:12). HET ZIJN DE GODEN VAN DEZE WERELD. DIT IS GEEN PRIMITIEVE VOORSTELLING VAN ZAKEN, MAAR DE HARDE WERKELIJKHEID IN LEVEN EN SAMENLEVING. DIE OUDE GODEN ZIJN SPRINGLEVEND.
In onze materialistische wereld is het moeilijk om het spreken en denken van de Bijbel in de eerste plaats letterlijk te nemen. Gewoon te lezen wat er staat, zonder onmiddellijk het gegeven te onderwerpen aan ons wereldbeeld. Ons wereldbeeld wordt in sterke mate bepaald door het Verlichtingsdenken van de 18e eeuw. Mens en rede werden middelpunt van alle dingen en het menselijk verstand werd vergoddelijkt. Deze 'god van de rede' werd ooit in een Parijse processie rondgedragen en aanbeden. Het hier-en-nu werd het begin van het einde van alle dingen. Waarheid is dat wat voor ogen is, want meer is er niet. Waarheid is dat wat kan worden onderworpen aan wetenschappelijk onderzoek; dat wat voor het menselijk verstand traceerbaar is.
GEESTELIJKE MACHTEN
In dit moderne denkklimaat is het derhalve moeilijk om aan geestelijke werkelijkheden in deze wereld een plaats te geven. In veel bijbelcommentaren worden de goden benoemd als 'afgoden, die niet bestaan'. Ze zijn slechts van goud, zilver, koper, ijzer of steen. Maar dat 'niet bestaan' is geen bijbelse gedachte, want ze bestaan wel degelijk. Achter die 'gesneden' beelden van goud en zilver gaan geestelijke machten schuil. Die machten achter de zichtbare beelden van het heidendom noemt de Schrift 'goden'. Deze geestelijke machten vinden we door heel de Bijbel heen. Ze zijn een grote werkelijkheid in onze wereld. Ontkennen is niet mogelijk, noch voor de serieuze bijbellezer, noch voor een ieder die het gedrag der mensen serieus beziet.
Deze geestelijke machten zijn ook de onzichtbare werkelijkheden achter de regeerders en de overheden dezer wereld. Als de profeet Ezechiël de val van Satan beschrijft begint hij met een beschrijving van de koning van Tyrus (Ez. 28). Spoedig blijkt uit de loop van de beschrijving dat het over geestelijke machten gaat, gepersonifieerd in de 'beschuttende cherub', die gevonden werd “op de heilige berg der goden" (:14), dat is de satan. Ook het Nieuwe Testament maakt steeds weer melding van deze machten der duisternis. Het roept ons op "de volle wapenrusting Gods aan te doen(Ef.6:ll). De gereformeerde Dr. S. Greijdanus beschrijft deze geestelijke machten als "hellegeesten". Het zijn de geesten uit de onderwereld, de afgrond, de hel.
DE OUDE GODEN
Zo moeten we ook de oude goden zien die ons uit de geschiedenis bekend zijn. In alle culturen en in alle tijden worden deze goden gevonden. Ze doen zich voor als cultuurgoden', maar hun oorsprong is steeds dezelfde, namelijk de hel, de afgrond, de duisternis. Ze werken in alle culturen dan ook dezelfde dingen uit. In alle culturen, die nog niet met het Evangelie zijn bereikt, vinden we dezelfde voorouder-aanbidding terug, in Azië, Afrika, bij de Eskimo's en bij de Azteken. Er is geen sprake van onderling contact tussen deze culturen en toch, dezelfde dingen worden er gevonden. De inspiratie tot dit 'spiritisme' in het heidendom moet worden gezocht in de bron: de machten der duisternis die de wereld domineren. In de Schrift worden ze uitgebreid beschreven, vaak ook onder de benaming van de dieren die als symbolen voor deze goden werden gebruikt. Voor Babylon was dat bij voorbeeld de leeuw en voor de Griekse cultuur het luipaard of de panter. Satan zelf had zich destijds al meester gemaakt van de slang. In de Openbaring, het laatste bijbelboek, komen we deze dieren weer tegen en wel bij de beschrijving van de Antichrist, die het Beest wordt genoemd. In hem komen al die andere dieren terug, ze culmineren in de Antichrist als de opperste en laatste openbaring van de machten der duisternis op aarde. Ook hier gaat het niet om een 'simpele' voorstelling van mensen die niet beter wisten. Nee, de werkelijkheden van het rijk der duisternis worden aan ons onthuld. Er is nog niets veranderd!
ONZE CULTUUR
Ook nu nog zijn ze volop aanwezig in onze moderne wereld van wetenschap en techniek. Terwijl we bellen met onze mobiele telefoon lezen we ondertussen de horoscoop - uit het oude Babylon afkomstig(!) - in de krant of op onze personal computer. De oude goden zijn namelijk springlevend. In onze cultuur vinden we vooral de Griekse god Zeus actief. Bij de oude Romeinen werd Zeus als Jupiter betiteld.
Onze wereld wordt gedomineerd door de filosofie van het humanisme, een filosofie uit de oude Griekse cultuur. Na de Middeleeuwen vond er een 'wedergeboorte' plaats van die oude denkbeelden uit de Griekse tijd van zo'n tweehonderdvijftig jaar voor Christus. De mens staat daarin centraal, de mens en zijn lichaam. De verheerlijking van het lichaam kreeg religieuze en afgodische dimensies. Deze kenmerken vinden we vandaag overal in onze samenleving terug. De voetballers van Ajax worden in de pers steeds weer 'godenzonen' genoemd.
DE VOETBALLERIJ
Achter deze verheerlijking van het lichaam en het lichamelijke staat de Griekse god Zeus. In de professionele voetballerij in onze wereld tekenen zich deze dingen het scherpst af. Het is een afgoderij geworden waarin miljarden omgaan. Ieder weekend moeten de legers van politie en mobiele eenheid groter en parater zijn, het geweld wordt steeds grover, er vallen sinds kort ook doden. Voetbal is oorlog, zei ooit Ajax-trainer Rinus Michels. Dat is nu ook waar geworden. De bezetenheid door de demonen is van sommige gezichten af te lezen. In het leger van de 'fans' heeft zich een keurkorps gevormd waarvan de leden met de naam 'hooligans' worden aangeduid. Ieder weekend worden er treinen en bussen gesloopt, bushokjes vernield, bij rellen worden er auto's in brand gestoken, sneuvelen er winkelruiten en vallen er harde klappen van deze 'sportliefhebbers', zowel onderling met andere groepen als met politie en ME. De grofheden zijn ongekend, de scheldwoorden van een ongehoorde banaliteit en het steeds weer opduikende racisme onmiskenbaar. Leve de voetbal!
Op weg naar de stadions is het maar wijzer geen gebruik te maken van het openbaar vervoer. Dronken en bierzuipende lieden vergallen elk moment in zo'n bus of trein. Er gaat een dreiging van uit naar elke fatsoenlijke burger. Er heerst een geest van terreur en er is grote minachting van welke fatsoensregel dan ook. Na elke rel, knokpartij, straatschenderij of wat dan ook krijgen we uitgebreid de beelden op het tv-journaal. De burgemeester van de stad kondigt maatregelen aan om herhaling te voorkomen, maar dat doen ze al jaren lang. Er verandert helaas niet veel.
Nu is er een internationaal leger op de been, dat al twee jaar lang in training is om het Europees kampioenschap, dat in ons land en België wordt gespeeld in goede banen te leiden. Er zijn miljoenen in gestoken om de veiligheid te garanderen. Nederlandse en Belgische ME en politie is gemobiliseerd en daarbij nog tal van buitenlandse politie-experts, arrestatieteams, juristen en noem maar op. Er zijn honderden cellen vrijgemaakt, er zijn wetten aangepast of aangescherpt en iedereen houdt z'n adem in. De god van deze wereld, zijn naam is Zeus, heeft handen vol werk. Zijn geesten zijn uitgegaan om de hooligans te bezetten en aan te zetten tot ongeremd geweld. Knuppels, stiletto's en mobiele telefoons zijn de wapens op het slagveld. Iedere rel levert mooie plaatjes op voor de naar mooie plaatjes hongerende tv-journaals van de hele wereld. Nu ik dit opschrijf is het 3 juni. Over zeven dagen vindt de aftrap plaats. Alles is klaar. De oorlog kan beginnen.
Feike ter Velde
In onze materialistische wereld is het moeilijk om het spreken en denken van de Bijbel in de eerste plaats letterlijk te nemen. Gewoon te lezen wat er staat, zonder onmiddellijk het gegeven te onderwerpen aan ons wereldbeeld. Ons wereldbeeld wordt in sterke mate bepaald door het Verlichtingsdenken van de 18e eeuw. Mens en rede werden middelpunt van alle dingen en het menselijk verstand werd vergoddelijkt. Deze 'god van de rede' werd ooit in een Parijse processie rondgedragen en aanbeden. Het hier-en-nu werd het begin van het einde van alle dingen. Waarheid is dat wat voor ogen is, want meer is er niet. Waarheid is dat wat kan worden onderworpen aan wetenschappelijk onderzoek; dat wat voor het menselijk verstand traceerbaar is.
GEESTELIJKE MACHTEN
In dit moderne denkklimaat is het derhalve moeilijk om aan geestelijke werkelijkheden in deze wereld een plaats te geven. In veel bijbelcommentaren worden de goden benoemd als 'afgoden, die niet bestaan'. Ze zijn slechts van goud, zilver, koper, ijzer of steen. Maar dat 'niet bestaan' is geen bijbelse gedachte, want ze bestaan wel degelijk. Achter die 'gesneden' beelden van goud en zilver gaan geestelijke machten schuil. Die machten achter de zichtbare beelden van het heidendom noemt de Schrift 'goden'. Deze geestelijke machten vinden we door heel de Bijbel heen. Ze zijn een grote werkelijkheid in onze wereld. Ontkennen is niet mogelijk, noch voor de serieuze bijbellezer, noch voor een ieder die het gedrag der mensen serieus beziet.
Deze geestelijke machten zijn ook de onzichtbare werkelijkheden achter de regeerders en de overheden dezer wereld. Als de profeet Ezechiël de val van Satan beschrijft begint hij met een beschrijving van de koning van Tyrus (Ez. 28). Spoedig blijkt uit de loop van de beschrijving dat het over geestelijke machten gaat, gepersonifieerd in de 'beschuttende cherub', die gevonden werd “op de heilige berg der goden" (:14), dat is de satan. Ook het Nieuwe Testament maakt steeds weer melding van deze machten der duisternis. Het roept ons op "de volle wapenrusting Gods aan te doen(Ef.6:ll). De gereformeerde Dr. S. Greijdanus beschrijft deze geestelijke machten als "hellegeesten". Het zijn de geesten uit de onderwereld, de afgrond, de hel.
DE OUDE GODEN
Zo moeten we ook de oude goden zien die ons uit de geschiedenis bekend zijn. In alle culturen en in alle tijden worden deze goden gevonden. Ze doen zich voor als cultuurgoden', maar hun oorsprong is steeds dezelfde, namelijk de hel, de afgrond, de duisternis. Ze werken in alle culturen dan ook dezelfde dingen uit. In alle culturen, die nog niet met het Evangelie zijn bereikt, vinden we dezelfde voorouder-aanbidding terug, in Azië, Afrika, bij de Eskimo's en bij de Azteken. Er is geen sprake van onderling contact tussen deze culturen en toch, dezelfde dingen worden er gevonden. De inspiratie tot dit 'spiritisme' in het heidendom moet worden gezocht in de bron: de machten der duisternis die de wereld domineren. In de Schrift worden ze uitgebreid beschreven, vaak ook onder de benaming van de dieren die als symbolen voor deze goden werden gebruikt. Voor Babylon was dat bij voorbeeld de leeuw en voor de Griekse cultuur het luipaard of de panter. Satan zelf had zich destijds al meester gemaakt van de slang. In de Openbaring, het laatste bijbelboek, komen we deze dieren weer tegen en wel bij de beschrijving van de Antichrist, die het Beest wordt genoemd. In hem komen al die andere dieren terug, ze culmineren in de Antichrist als de opperste en laatste openbaring van de machten der duisternis op aarde. Ook hier gaat het niet om een 'simpele' voorstelling van mensen die niet beter wisten. Nee, de werkelijkheden van het rijk der duisternis worden aan ons onthuld. Er is nog niets veranderd!
ONZE CULTUUR
Ook nu nog zijn ze volop aanwezig in onze moderne wereld van wetenschap en techniek. Terwijl we bellen met onze mobiele telefoon lezen we ondertussen de horoscoop - uit het oude Babylon afkomstig(!) - in de krant of op onze personal computer. De oude goden zijn namelijk springlevend. In onze cultuur vinden we vooral de Griekse god Zeus actief. Bij de oude Romeinen werd Zeus als Jupiter betiteld.
Onze wereld wordt gedomineerd door de filosofie van het humanisme, een filosofie uit de oude Griekse cultuur. Na de Middeleeuwen vond er een 'wedergeboorte' plaats van die oude denkbeelden uit de Griekse tijd van zo'n tweehonderdvijftig jaar voor Christus. De mens staat daarin centraal, de mens en zijn lichaam. De verheerlijking van het lichaam kreeg religieuze en afgodische dimensies. Deze kenmerken vinden we vandaag overal in onze samenleving terug. De voetballers van Ajax worden in de pers steeds weer 'godenzonen' genoemd.
DE VOETBALLERIJ
Achter deze verheerlijking van het lichaam en het lichamelijke staat de Griekse god Zeus. In de professionele voetballerij in onze wereld tekenen zich deze dingen het scherpst af. Het is een afgoderij geworden waarin miljarden omgaan. Ieder weekend moeten de legers van politie en mobiele eenheid groter en parater zijn, het geweld wordt steeds grover, er vallen sinds kort ook doden. Voetbal is oorlog, zei ooit Ajax-trainer Rinus Michels. Dat is nu ook waar geworden. De bezetenheid door de demonen is van sommige gezichten af te lezen. In het leger van de 'fans' heeft zich een keurkorps gevormd waarvan de leden met de naam 'hooligans' worden aangeduid. Ieder weekend worden er treinen en bussen gesloopt, bushokjes vernield, bij rellen worden er auto's in brand gestoken, sneuvelen er winkelruiten en vallen er harde klappen van deze 'sportliefhebbers', zowel onderling met andere groepen als met politie en ME. De grofheden zijn ongekend, de scheldwoorden van een ongehoorde banaliteit en het steeds weer opduikende racisme onmiskenbaar. Leve de voetbal!
Op weg naar de stadions is het maar wijzer geen gebruik te maken van het openbaar vervoer. Dronken en bierzuipende lieden vergallen elk moment in zo'n bus of trein. Er gaat een dreiging van uit naar elke fatsoenlijke burger. Er heerst een geest van terreur en er is grote minachting van welke fatsoensregel dan ook. Na elke rel, knokpartij, straatschenderij of wat dan ook krijgen we uitgebreid de beelden op het tv-journaal. De burgemeester van de stad kondigt maatregelen aan om herhaling te voorkomen, maar dat doen ze al jaren lang. Er verandert helaas niet veel.
Nu is er een internationaal leger op de been, dat al twee jaar lang in training is om het Europees kampioenschap, dat in ons land en België wordt gespeeld in goede banen te leiden. Er zijn miljoenen in gestoken om de veiligheid te garanderen. Nederlandse en Belgische ME en politie is gemobiliseerd en daarbij nog tal van buitenlandse politie-experts, arrestatieteams, juristen en noem maar op. Er zijn honderden cellen vrijgemaakt, er zijn wetten aangepast of aangescherpt en iedereen houdt z'n adem in. De god van deze wereld, zijn naam is Zeus, heeft handen vol werk. Zijn geesten zijn uitgegaan om de hooligans te bezetten en aan te zetten tot ongeremd geweld. Knuppels, stiletto's en mobiele telefoons zijn de wapens op het slagveld. Iedere rel levert mooie plaatjes op voor de naar mooie plaatjes hongerende tv-journaals van de hele wereld. Nu ik dit opschrijf is het 3 juni. Over zeven dagen vindt de aftrap plaats. Alles is klaar. De oorlog kan beginnen.
Feike ter Velde
