Dankbaar zijn ondanks verdriet
Martin Penning • 97 - 2021 • Uitgave: 4
Op 30 januari 2021 stonden we bij het grafje van ‘Joy’, ons eerste kleinkind. Na 12 weken zwangerschap kregen onze schoonzoon en dochter te horen dat hun kindje een ernstige afwijking had en niet levensvatbaar zou zijn. De zwangerschap duurde uiteindelijk 38 weken.
Op de begraafplaats hebben we, ondanks het verdriet, met elkaar gezongen ‘Geloofd zij God met diepst ontzag’ (Psalm 68:10) en ‘Vreugde vreugde louter vreugde’ (Johannes de Heer 287). Kan dat wel? Zijn dat wel gepaste woorden op zo’n verdrietig moment? Hoe verhouden dankbaarheid en verdriet zich tot elkaar? Waar spruit dankbaarheid uit voort? Er valt veel meer over dit onderwerp te zeggen, maar dit heeft ons in ieder geval geholpen.
Wie is verantwoordelijk?
Job krijgt op een bepaald moment te maken met verschrikkelijk lijden in zijn leven. Afschuwelijke gebeurtenissen buitelen over elkaar heen (Job 1:13-19), voordat ook zijn gezondheid wordt aangetast. Twee van de vier tragedies zouden we vandaag de dag natuurrampen noemen en misschien dat we de andere twee onder het kopje ‘terrorisme’ kunnen plaatsen.
‘Wie veroorzaakt Jobs verschrikkelijk lijden?’, is één van de diepste vragen uit het boek Job. Het antwoord wordt door Job zelf verondersteld, maar ook Jobs vrienden en de door de Geest geïnspireerde schrijver geven een eenduidig antwoord. De schrijver beschrijft hoe zijn familie en vrienden hem troosten: ‘Zij betuigden hem hun medeleven en vertroostten hem over al het onheil dat de Heere over hem gebracht had’ (Job 42:11).
De Verbondsgod is Degene Die dit lijden over Job bracht. Hij liet ze niet gewoon toe, Hij liet ze over Job komen. Job laat zien dat hij weet dat dit waarheid is: ‘De Heere heeft gegeven, en de Heere heeft genomen’ (Job 1:21). ‘Zouden wij het goede wel van God ontvangen en zouden we het kwade niet ontvangen? In dit alles zondigde Job met zijn lippen niet’ (Job 2:10).
Maar naast de overtuiging van de actieve soevereiniteit van God, is er een belangrijke andere overtuiging: satan veroorzaakt lijden. Satan is een bovennatuurlijk schepsel dat een vreemde plaats inneemt in de raad van God. Hij is volslagen slecht en kwaadaardig; en toch heeft hij een taak te vervullen. Het is zijn ‘hand’ die Job actief treft (Job 1:12, 2:6). Dus, in zekere zin, veroorzaakt hij ze, maar als we het boek zorgvuldig lezen, is hij niet de uiteindelijke oorzaak.
De Bijbel houdt deze twee waarheden samen. Satan is Gods eigenaardige dienstknecht om de wil van God te doen door Job met lijden te treffen. Satan doet dit uit boosaardigheid; de Heere uit Zijn liefdevolle zorg en om Zijn glorie. In het persoonlijke leed van mensen is God geheel betrokken en Hij heeft daar ook Zijn aandeel in. In het lijden is God de aanwezige en niet de grote afwezige.
Het kruis en dankbaarheid
De Bijbel maakt duidelijk dat het uiteindelijke doel van God het tonen van Zijn genade is, dat Hij dit zou doen door het lijden heen. Genade bereikt zijn hoogtepunt, in het kruis, in het lijden van Christus in onze plaats. Met andere woorden, de aanwezigheid van lijden in deze wereld heeft een doel, zodat de Zoon van God kon lijden voor zondaars en zo de grootheid van de heerlijkheid van de genade van God kan tonen. De ultieme reden dat lijden bestaat is opdat Christus voor zondaars zou lijden en zo de grootheid van de genade van God zou tonen. Toen God bedacht om het universum te maken voor Zijn eer en glorie en om Zijn genade daarin te laten zien, koos Hij ook voor lijden.
De ultieme reden voor lijden in het universum is, dat er geen kruis had kunnen zijn zonder lijden. Als er geen kruis was geweest, zou er geen genade voor zondaars hebben bestaan. Als Hij niet was gestorven, als Hij niet was opgestaan, als Hij niet de Zoon van God was, als Christus niet had betaald voor mijn zonden, als Christus niet was opgestaan voor mijn rechtvaardiging, als Zijn volmaaktheid mij niet was toegerekend, dan was Zijn lijden nutteloos geweest.
Het doel van het universum is de lof van de heerlijkheid van Zijn genade te tonen (Efeze 1:6). Daarom was het lijden ontworpen en gepland vanaf het begin, zodat door het lijden van de Heere Jezus, Gods majesteit en genade zichtbaar zou worden. Wat Christus deed was de hoogste en beslissende vertoning van Gods genade. Hij in Zijn volmaaktheid stierf in de plaats van onvolmaakte mensen zoals ik. Dat ging door lijden heen.
God weet waar wij doorheen gaan
We hoeven ons als christenen ook niet te verbazen dat wij met lijden te maken krijgen. In de Bijbel staan voldoende beloften dat Gods volk zal lijden. Lijden is dus niet toevallig en vreemd. In Handelingen staat dat Paulus tegen de jonge gemeenten zegt: ‘Dat wij door veel verdrukkingen in het Koninkrijk van God moeten ingaan’ (Handelingen 14:22). Alle vormen van lijden gaan gelovigen niet voorbij: ‘Maar ook wijzelf, die de eerstelingen van de Geest hebben, ook wij zelf zuchten in onszelf, in de verwachting van de aanneming tot kinderen, namelijk de verlossing van ons lichaam’ (Romeinen 8:23). En Petrus zei: ‘Geliefden, laat de hitte van de verdrukking onder u, die tot uw beproeving dient, u niet bevreemden, alsof u iets vreemds overkwam. Maar verblijd u naar de mate waarin u gemeenschap hebt aan het lijden van Christus, opdat u zich ook in de openbaring van Zijn heerlijkheid mag verblijden en verheugen’ (1 Petrus 4:12). Met andere woorden: lijden is niet vreemd, het is te verwachten.
Het idee om te lijden is ons vreemd geworden. We hebben het najagen van heiliging vervangen door het najagen van geluk. Het Nieuwe Testament laat ons echter steeds opnieuw zien dat de weg tot heerlijkheid met Christus de weg van het lijden met Hem en voor Hem is.
Je moet wel oppassen om het goede van lijden niet zodanig op te vatten dat het een ongezonde manier van denken wordt. Je geniet niet van de pijn, van het verdriet of van de angst die met het lijden gepaard gaan. Maar omdat je weet dat God goed is en goed doet, zul je uiteindelijk komen tot een bereidwillige aanvaarding.
Er zijn meerdere doelen te noemen als het gaat om lijden. Eén van de bedoelingen die God heeft in het lijden zijn opbouwende intenties. In de Bijbel wordt regelmatig gesproken over Gods goede en genadige werk in je leven door middel van allerlei beproevingen. Veel dingen in het leven die het meest kostbaar zijn geworden, zijn geleerd door moeiten, pijn en verdriet heen. Die dingen werken mee ten goede, zodat het karakter van Christus in jou groeit (Romeinen 8:28-29).
Er is geen eenvoudige, pijnloze manier om geestelijk volwassen te worden en op Christus te gaan lijken. De beproevingen in je leven zijn er om het kostbare in je boven te laten komen, zoals goud door vuur gereinigd wordt (1 Petrus 1:6-7). Het proces van lijden is soms moeilijk maar de resultaten ervan mogen we koesteren. Want het is Christus en Zijn karakter wat meer zichtbaar gaat worden in het leven van een christen en dat is kostbaar.
Dankbaarheid het medicijn
De woorden in de Bijbel die vertaald worden met ‘dankbaarheid’ hebben een bredere betekenis; zegenen, prijzen, gezegend verklaren, glorie geven aan. Dankbaarheid heeft dus te maken met lofprijs, zegen, aanbidding. ‘U hebt voor mij mijn rouwklacht veranderd in een reidans, U hebt mijn rouwgewaad losgemaakt en mij met blijdschap omgord. Daarom zal mijn eer voor U psalmen zingen en niet zwijgen. Heer, mijn God, voor eeuwig zal ik U loven’ (Psalm 30:12-13). ‘Weest in geen ding bezorgd, maar laten bij alles uw wensen door gebed en smeking met dankzegging bekend worden bij God’ (Filippenzen 4:6).
Zodra er dankbaarheid komt in het leven, begin je het leven vanuit Gods perspectief te zien. Je bent dan niet meer gericht op het probleem, maar je bent gericht op God Zelf. Sommige situaties zijn zo moeilijk en pijnlijk dat het wel lijkt of je er geheel door omgeven wordt. Je kunt niet achterom kijken, omdat je dan geconfronteerd wordt met de oorzaak van de pijn. Het heden is te pijnlijk, omdat de pijn je dagelijks achtervolgt. De toekomst is als een donkere wolk waardoor je geen helder zicht hebt. In de Bijbel krijgen we echter de opdracht om dankbaar te zijn. Het gevolg van je richten op dankbaarheid is dat je je richt op wie God is; genadig, barmhartig, geduldig en rijk aan goedertierenheid. Door je hart te stellen op Hem, gaat je denken veranderen en is er genezing en herstel mogelijk. God wil dat je gaat zien dat er niets in je leven gebeurt dat Hij niet kan gebruiken om te groeien in de kennis en genade van Jezus Christus.
Een dankbaar mens worden
God roept ons op om dankbare mensen te zijn. Het is zelfs een Bijbelse opdracht die Hij ons geeft. En het is juist de houding van dankbaarheid die ons leven kan veranderen.
1. Vul jezelf met de waarheden van Gods woord.
Denk veel na over verzen die gaan over dankbaarheid. Onthoud Gods geboden om dankbaar te zijn. ’En laat de vrede van God heersen in uw harten, waartoe u ook in één lichaam geroepen bent; en wees dankbaar. Laat het woord van Christus in rijke mate in u wonen, in alle wijsheid; onderwijs elkaar en wijs elkaar terecht, met psalmen, lofzangen en geestelijke liederen. Zing voor de Heere met dank in uw hart. En alles wat u doet met woorden of met daden, doe dat alles in de Naam van de Heere Jezus, terwijl u God en de Vader dankt door Hem.’ (Kolossenzen 3:15-17)
2. Denk aan Gods goedheid en trouw
De Israëlieten waren geneigd om alles te vergeten wat God voor hen had gedaan tijdens hun tijd in de woestijn. Keer op keer zien we dat God hen herinnert aan het verleden. Hoe Hij voor hen gezorgd heeft. Zo kunnen ook wij door de tijd heen Gods goedheid vergeten. De discipline om Gods zegeningen te herinneren, op te schrijven, of aan anderen te vertellen, is een manier om dankbaarheid in ons hart op te wekken. Door dankbaarheid onder woorden te brengen, of het nu gesproken of geschreven is, wordt een abstract idee veel concreter.
3. Vraag God om een wacht voor je mond
Zoek dagelijks naar redenen om dankbaar te zijn en je te verheugen. Probeer bekend te staan als een Geest-vervuld, vreugdevol mens, in plaats van een zeurder en een ontevreden mens.
4. Streef ernaar om dankbaarheid tot je eerste reactie op je omstandigheden te maken.
Als je voor de eerste keer nieuws hoort, vraag jezelf dan af: "Waar kan ik dankbaar voor zijn in deze omstandigheid?"
5. Zoek naar specifieke bewijzen van Gods genade.
Zoek in je leven en in het leven van anderen om je heen naar genade. Het geloofsleven wordt versterkt wanneer je ziet dat God een gebed verhoort, wanneer de vrucht van de Geest meer zichtbaar wordt en wanneer het leven van aanbidding meer deel wordt van het leven. Bewust kijken of God aan het werk is geeft veel reden om dankbaar te zijn.
Martin Penning
Op de begraafplaats hebben we, ondanks het verdriet, met elkaar gezongen ‘Geloofd zij God met diepst ontzag’ (Psalm 68:10) en ‘Vreugde vreugde louter vreugde’ (Johannes de Heer 287). Kan dat wel? Zijn dat wel gepaste woorden op zo’n verdrietig moment? Hoe verhouden dankbaarheid en verdriet zich tot elkaar? Waar spruit dankbaarheid uit voort? Er valt veel meer over dit onderwerp te zeggen, maar dit heeft ons in ieder geval geholpen.
Wie is verantwoordelijk?
Job krijgt op een bepaald moment te maken met verschrikkelijk lijden in zijn leven. Afschuwelijke gebeurtenissen buitelen over elkaar heen (Job 1:13-19), voordat ook zijn gezondheid wordt aangetast. Twee van de vier tragedies zouden we vandaag de dag natuurrampen noemen en misschien dat we de andere twee onder het kopje ‘terrorisme’ kunnen plaatsen.
‘Wie veroorzaakt Jobs verschrikkelijk lijden?’, is één van de diepste vragen uit het boek Job. Het antwoord wordt door Job zelf verondersteld, maar ook Jobs vrienden en de door de Geest geïnspireerde schrijver geven een eenduidig antwoord. De schrijver beschrijft hoe zijn familie en vrienden hem troosten: ‘Zij betuigden hem hun medeleven en vertroostten hem over al het onheil dat de Heere over hem gebracht had’ (Job 42:11).
De Verbondsgod is Degene Die dit lijden over Job bracht. Hij liet ze niet gewoon toe, Hij liet ze over Job komen. Job laat zien dat hij weet dat dit waarheid is: ‘De Heere heeft gegeven, en de Heere heeft genomen’ (Job 1:21). ‘Zouden wij het goede wel van God ontvangen en zouden we het kwade niet ontvangen? In dit alles zondigde Job met zijn lippen niet’ (Job 2:10).
Maar naast de overtuiging van de actieve soevereiniteit van God, is er een belangrijke andere overtuiging: satan veroorzaakt lijden. Satan is een bovennatuurlijk schepsel dat een vreemde plaats inneemt in de raad van God. Hij is volslagen slecht en kwaadaardig; en toch heeft hij een taak te vervullen. Het is zijn ‘hand’ die Job actief treft (Job 1:12, 2:6). Dus, in zekere zin, veroorzaakt hij ze, maar als we het boek zorgvuldig lezen, is hij niet de uiteindelijke oorzaak.
De Bijbel houdt deze twee waarheden samen. Satan is Gods eigenaardige dienstknecht om de wil van God te doen door Job met lijden te treffen. Satan doet dit uit boosaardigheid; de Heere uit Zijn liefdevolle zorg en om Zijn glorie. In het persoonlijke leed van mensen is God geheel betrokken en Hij heeft daar ook Zijn aandeel in. In het lijden is God de aanwezige en niet de grote afwezige.
Het kruis en dankbaarheid
De Bijbel maakt duidelijk dat het uiteindelijke doel van God het tonen van Zijn genade is, dat Hij dit zou doen door het lijden heen. Genade bereikt zijn hoogtepunt, in het kruis, in het lijden van Christus in onze plaats. Met andere woorden, de aanwezigheid van lijden in deze wereld heeft een doel, zodat de Zoon van God kon lijden voor zondaars en zo de grootheid van de heerlijkheid van de genade van God kan tonen. De ultieme reden dat lijden bestaat is opdat Christus voor zondaars zou lijden en zo de grootheid van de genade van God zou tonen. Toen God bedacht om het universum te maken voor Zijn eer en glorie en om Zijn genade daarin te laten zien, koos Hij ook voor lijden.
De ultieme reden voor lijden in het universum is, dat er geen kruis had kunnen zijn zonder lijden. Als er geen kruis was geweest, zou er geen genade voor zondaars hebben bestaan. Als Hij niet was gestorven, als Hij niet was opgestaan, als Hij niet de Zoon van God was, als Christus niet had betaald voor mijn zonden, als Christus niet was opgestaan voor mijn rechtvaardiging, als Zijn volmaaktheid mij niet was toegerekend, dan was Zijn lijden nutteloos geweest.
Het doel van het universum is de lof van de heerlijkheid van Zijn genade te tonen (Efeze 1:6). Daarom was het lijden ontworpen en gepland vanaf het begin, zodat door het lijden van de Heere Jezus, Gods majesteit en genade zichtbaar zou worden. Wat Christus deed was de hoogste en beslissende vertoning van Gods genade. Hij in Zijn volmaaktheid stierf in de plaats van onvolmaakte mensen zoals ik. Dat ging door lijden heen.
God weet waar wij doorheen gaan
We hoeven ons als christenen ook niet te verbazen dat wij met lijden te maken krijgen. In de Bijbel staan voldoende beloften dat Gods volk zal lijden. Lijden is dus niet toevallig en vreemd. In Handelingen staat dat Paulus tegen de jonge gemeenten zegt: ‘Dat wij door veel verdrukkingen in het Koninkrijk van God moeten ingaan’ (Handelingen 14:22). Alle vormen van lijden gaan gelovigen niet voorbij: ‘Maar ook wijzelf, die de eerstelingen van de Geest hebben, ook wij zelf zuchten in onszelf, in de verwachting van de aanneming tot kinderen, namelijk de verlossing van ons lichaam’ (Romeinen 8:23). En Petrus zei: ‘Geliefden, laat de hitte van de verdrukking onder u, die tot uw beproeving dient, u niet bevreemden, alsof u iets vreemds overkwam. Maar verblijd u naar de mate waarin u gemeenschap hebt aan het lijden van Christus, opdat u zich ook in de openbaring van Zijn heerlijkheid mag verblijden en verheugen’ (1 Petrus 4:12). Met andere woorden: lijden is niet vreemd, het is te verwachten.
Het idee om te lijden is ons vreemd geworden. We hebben het najagen van heiliging vervangen door het najagen van geluk. Het Nieuwe Testament laat ons echter steeds opnieuw zien dat de weg tot heerlijkheid met Christus de weg van het lijden met Hem en voor Hem is.
Je moet wel oppassen om het goede van lijden niet zodanig op te vatten dat het een ongezonde manier van denken wordt. Je geniet niet van de pijn, van het verdriet of van de angst die met het lijden gepaard gaan. Maar omdat je weet dat God goed is en goed doet, zul je uiteindelijk komen tot een bereidwillige aanvaarding.
Er zijn meerdere doelen te noemen als het gaat om lijden. Eén van de bedoelingen die God heeft in het lijden zijn opbouwende intenties. In de Bijbel wordt regelmatig gesproken over Gods goede en genadige werk in je leven door middel van allerlei beproevingen. Veel dingen in het leven die het meest kostbaar zijn geworden, zijn geleerd door moeiten, pijn en verdriet heen. Die dingen werken mee ten goede, zodat het karakter van Christus in jou groeit (Romeinen 8:28-29).
Er is geen eenvoudige, pijnloze manier om geestelijk volwassen te worden en op Christus te gaan lijken. De beproevingen in je leven zijn er om het kostbare in je boven te laten komen, zoals goud door vuur gereinigd wordt (1 Petrus 1:6-7). Het proces van lijden is soms moeilijk maar de resultaten ervan mogen we koesteren. Want het is Christus en Zijn karakter wat meer zichtbaar gaat worden in het leven van een christen en dat is kostbaar.
Dankbaarheid het medicijn
De woorden in de Bijbel die vertaald worden met ‘dankbaarheid’ hebben een bredere betekenis; zegenen, prijzen, gezegend verklaren, glorie geven aan. Dankbaarheid heeft dus te maken met lofprijs, zegen, aanbidding. ‘U hebt voor mij mijn rouwklacht veranderd in een reidans, U hebt mijn rouwgewaad losgemaakt en mij met blijdschap omgord. Daarom zal mijn eer voor U psalmen zingen en niet zwijgen. Heer, mijn God, voor eeuwig zal ik U loven’ (Psalm 30:12-13). ‘Weest in geen ding bezorgd, maar laten bij alles uw wensen door gebed en smeking met dankzegging bekend worden bij God’ (Filippenzen 4:6).
Zodra er dankbaarheid komt in het leven, begin je het leven vanuit Gods perspectief te zien. Je bent dan niet meer gericht op het probleem, maar je bent gericht op God Zelf. Sommige situaties zijn zo moeilijk en pijnlijk dat het wel lijkt of je er geheel door omgeven wordt. Je kunt niet achterom kijken, omdat je dan geconfronteerd wordt met de oorzaak van de pijn. Het heden is te pijnlijk, omdat de pijn je dagelijks achtervolgt. De toekomst is als een donkere wolk waardoor je geen helder zicht hebt. In de Bijbel krijgen we echter de opdracht om dankbaar te zijn. Het gevolg van je richten op dankbaarheid is dat je je richt op wie God is; genadig, barmhartig, geduldig en rijk aan goedertierenheid. Door je hart te stellen op Hem, gaat je denken veranderen en is er genezing en herstel mogelijk. God wil dat je gaat zien dat er niets in je leven gebeurt dat Hij niet kan gebruiken om te groeien in de kennis en genade van Jezus Christus.
Een dankbaar mens worden
God roept ons op om dankbare mensen te zijn. Het is zelfs een Bijbelse opdracht die Hij ons geeft. En het is juist de houding van dankbaarheid die ons leven kan veranderen.
1. Vul jezelf met de waarheden van Gods woord.
Denk veel na over verzen die gaan over dankbaarheid. Onthoud Gods geboden om dankbaar te zijn. ’En laat de vrede van God heersen in uw harten, waartoe u ook in één lichaam geroepen bent; en wees dankbaar. Laat het woord van Christus in rijke mate in u wonen, in alle wijsheid; onderwijs elkaar en wijs elkaar terecht, met psalmen, lofzangen en geestelijke liederen. Zing voor de Heere met dank in uw hart. En alles wat u doet met woorden of met daden, doe dat alles in de Naam van de Heere Jezus, terwijl u God en de Vader dankt door Hem.’ (Kolossenzen 3:15-17)
2. Denk aan Gods goedheid en trouw
De Israëlieten waren geneigd om alles te vergeten wat God voor hen had gedaan tijdens hun tijd in de woestijn. Keer op keer zien we dat God hen herinnert aan het verleden. Hoe Hij voor hen gezorgd heeft. Zo kunnen ook wij door de tijd heen Gods goedheid vergeten. De discipline om Gods zegeningen te herinneren, op te schrijven, of aan anderen te vertellen, is een manier om dankbaarheid in ons hart op te wekken. Door dankbaarheid onder woorden te brengen, of het nu gesproken of geschreven is, wordt een abstract idee veel concreter.
3. Vraag God om een wacht voor je mond
Zoek dagelijks naar redenen om dankbaar te zijn en je te verheugen. Probeer bekend te staan als een Geest-vervuld, vreugdevol mens, in plaats van een zeurder en een ontevreden mens.
4. Streef ernaar om dankbaarheid tot je eerste reactie op je omstandigheden te maken.
Als je voor de eerste keer nieuws hoort, vraag jezelf dan af: "Waar kan ik dankbaar voor zijn in deze omstandigheid?"
5. Zoek naar specifieke bewijzen van Gods genade.
Zoek in je leven en in het leven van anderen om je heen naar genade. Het geloofsleven wordt versterkt wanneer je ziet dat God een gebed verhoort, wanneer de vrucht van de Geest meer zichtbaar wordt en wanneer het leven van aanbidding meer deel wordt van het leven. Bewust kijken of God aan het werk is geeft veel reden om dankbaar te zijn.
Martin Penning
