Communicatie in het huwelijk

Els ter Welle • 77 - 2001/02 • Uitgave: 4
Communicatie is voor het huwelijk wat bloed is voor het lichaam. Een slechte communicatie is de grootste oorzaak van moeilijkheden in huwelijken. Als echtgenoten niet goed kunnen communiceren, dan heeft dat hele grote gevolgen!

Wat is communicatie?
Communicatie is een proces waarbij de één dingen deelt op zo'n wijze dat de boodschap overkomt en de ander zodanig luistert dat hij de boodschap begrijpt die de ander overbrengt. En dat is niet eenvoudig!

Spreken en luisteren
Communicatie valt dus in twee delen uiteen:
• het uitzenden van een boodschap
• het ontvangen van een boodschap
Beide kan op verbale en non-verbale wijze geschieden. We beperken ons tot de verbale communicatie. Laten we eerst het spreken onder de loep nemen.

Opdracht:
Lees Jac. 3:1-7. Waarmee wordt een tong in dit gedeelte vergeleken? Hoe past u dit toe in de communicatie in het huwelijk?
Stelling: De tong is als een vuur. Een huwelijk kan er door verwoest, maar ook verwarmd worden. Hoe zou u dat uit kunnen leggen?
Alles wat we zeggen, bouwt op of breekt af, helpt of hindert, geneest of verwondt.
Dat is sterk gezegd. Hoe zegt de Bijbel dat in Spreuken 18:21? Hoe kan een tong ten dode en ten leven zijn? Pas dit nu eens praktisch toe.

Gelukkig zegt Jacobus over het gebruik van de tong er heel realistisch bij, dat we wat betreft ons spreken, allen struikelen in velerlei opzicht (:2).
Niemand is volmaakt. Niemand heeft een volmaakte man of vrouw. En er bestaat geen volmaakt huwelijk! We moeten allemaal van vergeving leven.
Streef dus niet naar perfectie, maar naar vooruitgang. Stel niet te hoge doelen. Probeer niet alles tegelijk te veranderen, maar stapje voor stapje. Wees dankbaar met elke kleine vooruitgang!

SPREKEN
Efeze 4:25 zegt:
'Legt daarom de leugen af en spreekt waarheid, ieder met zijn naaste.' Zie ook 1 Petrus 3:10. Eerlijkheid maakt dat je elkaar kunt vertrouwen. Het zijn vaak de kleine vosjes (leugentjes) die de wijngaard bederven. We moeten in ons leven de puntjes op de i zetten en afrekenen met kleine zonden. In de tropen worden de meeste slachtoffers niet gemaakt door de leeuwen en tijgers, maar door die hele kleine muskieten.

Als we de kleine zonden in ons leven opruimen, heeft dat gelijk een positief effect op ons huwelijk en elke andere relatie!

Oprecht:
Wanneer zijn we oprecht? Als wat we zeggen ook echt, waar en gemeend is! Onoprecht zijn is een verkapte manier van niet wáár zijn. We moeten niet vleien en naar de mond praten, wèl fijngevoelig zijn. Dan weet je wat je aan iemand hebt.
Complimenten maken is heel belangrijk, maar dan wel echt gemeend!

Opdracht:
Oprechtheid houdt in dat je jezelf laat zien zoals je bent. Je dus niet béter voordoen.
Waar denkt u aan als u dit overweegt? Het is belangrijk dat u leert uw gedachten en gevoelens onder woorden te brengen, anders leert de ander u niet kennen zoals u bent. En dat brengt me bij openheid.

Wees open
Door openheid geeft u de ander de gelegenheid u te leren kennen. Genesis 4:1 zegt: 'De mens nu had gemeenschap met Eva'. In de Statenvertaling staat: "De mens bekende Eva". Daar wordt voor gemeenschap het Hebreeuwse woord 'yodah' gebruikt, dat letterlijk 'kennen betekent.

Voor gemeenschap is kennen nodig. We leren elkaar pas echt kennen door een open communicatie, door het uitwisselen van gevoelens en gedachten.
Er moeten en mogen in een huwelijk geen geheimen voor elkaar hebben. Geslotenheid is dodend voor de gemeenschap. Door geslotenheid kan de twee-eenheid niet beleefd worden. Je blijft allebei op een eiland, als de brug niet geslagen wordt door een open communicatie.

Hier zou nog zoveel over gezegd kunnen worden. B.v.: hoe komt het dat iemand gesloten is? Eén ding zou ik erover willen zeggen: als u wilt dat de ander zich opent: luister, luister, luister! We kunnen openheid blokkeren door niet te luisteren en we kunnen openheid juist stimuleren door echt te luisteren.

Flap er niet zomaar alles uit!
Wees niet te snel met uw woorden. In Psalm 141:3 zegt David: “Here, stel een wacht voor mijn mond, waak over de deuren van mijn lippen.”
David wist dat hij niet in eigen kracht kon waken over zijn woorden. Hij roept God ervoor te hulp. Misschien een dagelijks gebed voor ons?
Als we een flapuit zijn, kunnen we een ander heel gemakkelijk bezeren. Soms is zwijgen beter en wijzer!
In Spreuken 1:1-4 wordt het doel van het boek Spreuken omschreven.
Dit prachtige bijbelboek, vol wijsheid, zegt, dat het onder meer aan jonge mensen wil leren om bedachtzaam te zijn. Bedachtzaamheid in spreken en ook in het handelen, staan hoog in het vaandel van de wijsheid!

Heb rustig een meningsverschil Veel mensen zijn bang voor een meningsverschil en gaan de conflicten uit de weg. Dat geeft het gevaar dat je uit elkaar groeit. Als er spanningen zijn, moeten die op een wijze manier bespreekbaar gemaakt worden.

Spreuken 27:17 zegt: 'Zoals men ijzer met ijzer scherpt, zo scherpt de ene mens de ander. Dat betekent niet dat ruzie maken goed is. Het is iets dat we als zonde moeten zien en belijden! Maar we moeten niet koste wat kost elk meningsverschil en iedere confrontatie uit de weg gaan. We moeten eigenlijk leren plezierig te botsen. Hoe doe je dat?

• Niet aanvallend zijn. Zie Spr. 15:1
• Niet oppotten. Dan kan soms door een kleinigheidje de kurk met een knal van de fles springen. Of één druppel de emmer doen overlopen.
• Op de juiste tijd. Er is een tijd om te spreken en te zwijgen. Zie Prediker 3.
• Niet alles tegelijk.
• Onderbouw iedere 'beschuldiging' met feiten.

Wees vergevingsgezind
Voorkom ruzies, maar als het toch gebeurt, wees snel met het weer goed te maken. Ef. 4:26 zegt: "Geraakt gij in toorn, zondigt dan niet.” Daar staat gelijk achter: "De zon mag niet over een opwelling van uw boosheid ondergaan." Als mensen elkaar niet vergeven stagneert de communicatie. En daar zit het in veel huwelijken vaak op vast.

Opdracht:
Lees Col. 3:13 en Matth. 18:21 en schrijf de kernpunten uit deze teksten op.

Vaak hoor je: ik kan het wel vergeven, maar niet vergeten. God vergeet onze zonden. Zie Psalm 103:12, Micha 7:19. Als wij onze zonden belijden zal Hij ze niet meer gedenken.
Met Gods hulp kunnen wij dat 'vergeten' ook leren. Misschien niet in één keer, maar stapje voor stapje. Het begint met het te willen. De Bijbel zegt: "Welzalig hij, die Jacobs God ter hulpe heeft!"
LUISTEREN
Luisteren is het moeilijkste deel van de communicatie. Het is een kunst. Maar het is te leren. Oefening baart kunst!
Er kan geen communiceren zijn zonder te luisteren.
God heeft de mens twee oren gegeven, maar één mond.

Opdracht:
Schrijf Spr. 18:13 en Jac.1:19 uit en geef er een eigen commentaar bij.

Luisteren is meer dan een beleefd wachten op jouw beurt om te praten. Luisteren wordt vaak gezien als passief. Maar dat is het beslist niet. Het is zeer actief! Luisteren is je actief uitstrekken naar de ander om te begrijpen wat de ander wil zeggen. Luisteren kost inspanning en concentratie. Het woord 'horen' in het Nieuwe Testament verwijst meestal niet naar een auditieve ervaring. Het betekent: 'acht slaan op'. Als u luistert naar uw echtgenoot dan slaat u acht op wat hij of zij vertelt. Het is afstellen op de juiste frequentie.

Wat luisteren in de weg kan staan?
Uw gedachten dwalen af. Het is zo dat we 5x zo snel kunnen denken dan praten. Als een persoon 100 woorden per minuut kan spreken,
kunt u er naar 500 luisteren. We kunnen informatie vlugger verwerken dan het verwoord kan worden. Het gevaar is er daarom dat we in onze gedachten afdwalen of vooruit rennen. Voor luisteren is geduld nodig.

In de rede vallen
Spr. 18:13 waarschuwt ons om niet voorbarig te antwoorden. We moeten niet onze conclusie al klaar hebben voor de ander is uitgepraat. We moeten daarbij bedenken dat mensen verschillend zijn in hun vertellen en uitleg van dingen. De één is direct er- gaat recht op zijn doel af. De ander is indirect en voorzichtiger in zijn benadering en heeft daarom meer woorden nodig. We moeten die verschillen in het oog houden en elkaar daarin leren begrijpen.

Wat veel gebeurt: de één neemt het gesprek van de ander over. Dat hoeft niet erg te zijn. Maar als dat gebeurt, moet het wel in goede verstandhouding gaan. Soms gebeurt het zonder dat we het zelf door hebben en ervaart de ander het als vervelend. Dan is het belangrijk dat we er attent op gemaakt worden.

In de verdediging gaan
In de verdediging gaan is één van de belangrijkste obstakels bij het luisteren.
We zijn druk in de weer om een weerwoord te bedenken om de persoon van repliek te kunnen dienen. Of een excuus, of een
uitzondering of een tegenbeschuldiging.
B.v.: De man komt thuis en zegt: "Ik vind het zo moeilijk om thuis te komen en dat het dan overal zo'n rommel is. Kunnen we er niet eens over praten hoe dat anders zou kunnen?" De vrouw antwoordt: "Kijk jij maar eerst eens naar jouw schuur en ruim jij daar de rotzooi maar eens op". Door deze reactie krijgt een goed gesprek over het probleem geen kans. Als ze er echt over gepraat hadden, dan hadden ze er samen uit kunnen komen.

Met kleine kinderen is het 's avonds spertijd. Er moet gekookt worden en de kinderen zijn moe en vaak daardoor ook vervelend. De vrouw zou sommige dingen misschien anders kunnen plannen, maar de man zou ook in kunnen zien dat zijn hulp als hij thuis komt even nodig is. Maar door in de verdediging te gaan kunnen we niet echt luisteren naar de ander.

Geen andere mening kunnen accepteren
Als u een sterke overtuigende mening heeft, moet u oppassen dat u wel luistert en open staat voor een andere mening. Als de ander iets tegen uw mening inbrengt en u veegt die mening met veel redenen omkleed van de tafel, dan is de kans groot dat op de duur de ander maar zwijgt, wetende dat er niets tegen in te brengen valt. Dan stagneert de echte communicatie. Dat betekent niet dat u geen eigen mening mag hebben. Het betekent wel, dat u even uw eigen mening naar de achtergrond moet schuiven om echt te kunnen luisteren naar de mening van een ander. We moeten respect hebben voor de mening van de ander, zonder zelf onze 'zekerheden' op te geven. Door echt te luisteren kunnen we leren begrijpen hoe de ander de dingen beleeft en daardoor dichter bij elkaar komen.

Opdracht:
Hoe zou u uw man of vrouw kunnen helpen zich meer te openen? Is uw reactie op uw man of vrouw misschien zodanig, dat de ander zich toesluit?
Beantwoord deze vraag biddend en bedenk wat u specifiek met Gods hulp zou willen veranderen.

Niet willen luisteren naar bepaalde dingen
Er zijn soms dingen waar men duidelijk niet met de ander over wil praten. De onderwerpen die men vaak uit de weg wil gaan, zijn vaak de dingen, die aanwijzen dat aanpassing of verandering nodig is. Vaak vermijden we die onderwerpen door over een ander onderwerp te beginnen.

Voorbeeld:
moeder hoort niet graag over de zwakke kanten van de kinderen. Haar man zegt tegen haar: “Peter was toch zo brutaal vandaag." Antwoord vrouw: "Zeg, ben jij vandaag nog bij Adri op bezoek geweest? We kunnen ook vluchten voor communicatie door de tv. aan te zetten, of u moet zonodig afwassen. Of u neemt een bad, zodat uw echtgenoot slaapt als u in bed komt.

Gouden regel: als iets belangrijk is voor de één om over te praten, moet het ook belangrijk zijn voor de ander.

Tv is een grote verhindering
We zijn vaak verleerd om gewoon bij elkaar te zitten. We moeten altijd iets te doen hebben. Als we gewoon een poosje stil bij elkaar zijn, komen vaak de gesprekken. U zou het eens uit kunnen proberen door een tijdje de tv af te schaffen. Het zal wennen zijn. En u moet dan wel de tijd die u anders voor de tv zat, gebruiken om samen te zijn. Ook door samen te wandelen komen de gesprekken. Wie samen wandelt, praat samen!

Luisteren is één van de grootste geschenken die we aan een ander kunnen geven! Het is een daad van liefde en zorg en een uiting die we zoeken om te begrijpen.

Els ter Welle

Els ter Welle geeft, samen met haar man, Herman ter Welle, huwelijksseminars in binnen- en buitenland.