Christfulness: Mindfulness in een christelijk jasje
Martin Penning • 95 - 2019 • Uitgave: 3
In eerste instantie zou je misschien niets achter de term ‘Christfulness’ zoeken. Het Engelse woordje ‘fulness’ kun je vertalen met ‘volheid’. In Kolossenzen 3:16 staat dat het woord van Christus in rijke mate in u woont. Het is prachtig om vol van Christus te zijn. Maar het woordje ‘Christfulness’ heeft een sterke relatie met ‘Mindfulness’ en dat geeft toch wel te denken.
In een ‘overspannen’ maatschappij waarin wij leven, is mindfulness sterk in opkomst. Het is namelijk gebleken dat mindfulness een goede methode is om stress en depressie te controleren en te verminderen. Mindfulness wordt gepresenteerd als meditatie zonder Boeddha en kan ook westers boeddhisme worden genoemd. Het is meditatie zonder de ballast van religieuze tradities, rituelen, wierookstokjes en Boeddhabeelden. De mensen komen bijeen in een (gym)zaal waar ze concentratieoefeningen doen onder leiding van vaak hoger opgeleide mensen die zich gespecialiseerd hebben in mindfulness. Deze aandachtstraining wordt gepresenteerd als een wetenschappelijke en neutrale methode, die helpt bij klachten die worden veroorzaakt door de hoge verwachtingen van deze tijd.
Nieuwe levensstijl
De mens moet leren niet vast te houden aan verlangens die onmogelijk bevredigd kunnen worden. Bevrijding komt tot stand door niet gehecht te blijven aan dingen die toch niet bevredigen. Om die bevrijding te bereiken is transformatie van de persoon nodig. Deze verandering houdt in dat verschillende zaken geleerd moeten worden: niet oordelen, geduld, vertrouwen, niet streven, acceptatie en loslaten. Deze nieuwe levensstijl moet zichtbaar worden in eigenschappen zoals vriendelijkheid, hulpvaardigheid, kalmte, mild zijn in het oordelen, je inzetten voor het welzijn van mensen, dieren en natuur, onbaatzuchtigheid en niet kwetsen. Om zover te komen is het nodig denken en voelen te ontledigen. Het doel van dit ‘leeg maken’ is om bevrijd te zijn en om in situaties niet te oordelen en niets te betitelen als ‘goed’ en ‘slecht’. Het evangelie van mindfulness belooft rust, vrede en concentratie door ontlediging van gedachten en gevoelens.
Gekoppeld aan God
Christfulness wordt aanbevolen als de christelijke variant van mindfulness. Door mindfulness eenvoudig van haar boeddhistische wortels te ontdoen, is de stap naar een gechristianiseerde versie van mindfulness ook te maken. Het is een versie van mindfulness waar de boeddhistische wijsheidsteksten worden vervangen door christelijke teksten. Daarbij worden ademhalingsoefeningen gedaan en wordt er geoefend in gewaarwording van het lichaam, maar altijd gekoppeld aan God. Het doel van dit alles is om God te zoeken, zingeving en rust te vinden in het leven.
Mindfulness in een christelijk jasje leidt naar contemplatie die mystieke ervaring opwekt via methoden als het Jezusgebed, Benedictijnse spiritualiteit en meditatief Bijbellezen. Dergelijke technieken worden niet door de Bijbel aanbevolen maar leunen op de monastieke traditie (kloostertraditie).
Contemplatie betekent beschouwing, innerlijke ervaring van Gods aanwezigheid of meditatie. Het gaat hier meer over voelen dan over denken en beroert de emoties en inspireert de diepe verlangens. In contemplatie steunen we op onze verbeeldingen en Gods Woord wordt hierdoor levend gemaakt. Contemplatieve vormen van gebed gaan gepaard met stilte, aangepaste lichaamshouding en het leegmaken van de geest door herhalend gebed en wordt verlevendigd door sfeervolle attributen zoals; meditatieve muziek, kaarsjes branden, een kruis, etc.
Meditatie in de Bijbel
Mediteren is in de Bijbel geen stilteaangelegenheid, maar een bewust ontvangen van het Woord, wat leidt tot proclamatie. Bijbels overdenken van Gods Woord gaat gepaard met het uitspreken ervan: ‘Dit boek met deze wet mag niet wijken uit uw mond, maar u moet het dag en nacht overdenken, zodat u nauwlettend zult handelen overeenkomstig alles wat daarin geschreven staat. Dan immers zult u uw wegen voorspoedig maken en dan zult u verstandig handelen’ (Jozua 1:8).
Het meditatief lezen van de Bijbel wordt niet voorbereid door lichamelijke ontspanningsoefeningen of het leeg maken van de gedachten. Het leidt niet tot passieve ontvankelijkheid voor religieuze ervaring of creatieve verbeelding. Het is een peinzend overwegen, en een hoorbare interactie met Gods Woord. Het hart ontvangt het Woord, dat inwerkt, waarna het hart zich via de stem uitdrukt in gebed, smeking en verkondigen van het ontvangen Woord. Gods Woord overdenken activeert wijsheid, die onderwijst en terechtwijst, die bidt en lofprijst: ‘Laat het woord van Christus in rijke mate in u wonen, in alle wijsheid; onderwijs elkaar en wijs elkaar terecht, met psalmen, lofzangen en geestelijke liederen’ (Kolossenzen 3:16).
Bijbelse meditatie activeert het denken en spreken: ‘Laat de woorden van mijn mond en de overdenking van mijn hart welgevallig zijn voor Uw aangezicht, Heere, mijn rots en mijn Verlosser’ (Psalm 19:15). Christelijke meditatie is een innerlijke dialoog met het Woord en brengt de ziel tot rust en stilte bij God: ‘Voorwaar, ik heb mijn ziel tot rust en tot stilte gebracht’ (Psalm 131:2).
Niet leegmaken maar vullen
Haar doel is nooit rust ervaren, maar God ontmoeten, Die vervolgens wel Zijn vrede geeft. Bijbelse meditatie is iets anders dan Bijbelteksten of de Naam van Jezus als een mantra herhalen. Christelijke meditatie is een actief gedachtenproces waarbij de gelovige het Woord overdenkt en met gebed en interactie met God, toepast op het dagelijks leven.
Wij moeten ons niet leeg maken maar juist vullen. De Bijbelse opdracht is om ons met Hem te vullen en de Heere onze God lief te hebben met geheel ons verstand (Mattheüs 22:37) en hervormd te worden door de vernieuwing van ons denken (Romeinen 12:2). J.I. Packer omschrijft in zijn boek ‘God leren kennen’ Bijbelse meditatie als volgt: ‘Bijbelse mediatie laat de verbeelding niet de vrije loop, is niet het lezen van de Bijbel omwille van mooie gedachten. Meditatie is een discipline. Meditatie is de activiteit van het in gedachten oproepen, overdenken, stilstaan bij en op zichzelf toepassen van de verschillende dingen die men weet over de werken, de wegen, de bedoelingen en de beloften van God. Het is een activiteit van heilig denken, bewust uitgevoerd in de aanwezigheid van God, onder het oog van God, met de hulp van God, als een middel van gemeenschap met God.’
Christelijke meditatie is een actief proces waarbij we onze gedachten vullen met het Woord van God, ons hart door gebed richten op God, de relatie met Hem zoeken en dit toepassen op ons dagelijks leven.
Martin Penning
In een ‘overspannen’ maatschappij waarin wij leven, is mindfulness sterk in opkomst. Het is namelijk gebleken dat mindfulness een goede methode is om stress en depressie te controleren en te verminderen. Mindfulness wordt gepresenteerd als meditatie zonder Boeddha en kan ook westers boeddhisme worden genoemd. Het is meditatie zonder de ballast van religieuze tradities, rituelen, wierookstokjes en Boeddhabeelden. De mensen komen bijeen in een (gym)zaal waar ze concentratieoefeningen doen onder leiding van vaak hoger opgeleide mensen die zich gespecialiseerd hebben in mindfulness. Deze aandachtstraining wordt gepresenteerd als een wetenschappelijke en neutrale methode, die helpt bij klachten die worden veroorzaakt door de hoge verwachtingen van deze tijd.
Nieuwe levensstijl
De mens moet leren niet vast te houden aan verlangens die onmogelijk bevredigd kunnen worden. Bevrijding komt tot stand door niet gehecht te blijven aan dingen die toch niet bevredigen. Om die bevrijding te bereiken is transformatie van de persoon nodig. Deze verandering houdt in dat verschillende zaken geleerd moeten worden: niet oordelen, geduld, vertrouwen, niet streven, acceptatie en loslaten. Deze nieuwe levensstijl moet zichtbaar worden in eigenschappen zoals vriendelijkheid, hulpvaardigheid, kalmte, mild zijn in het oordelen, je inzetten voor het welzijn van mensen, dieren en natuur, onbaatzuchtigheid en niet kwetsen. Om zover te komen is het nodig denken en voelen te ontledigen. Het doel van dit ‘leeg maken’ is om bevrijd te zijn en om in situaties niet te oordelen en niets te betitelen als ‘goed’ en ‘slecht’. Het evangelie van mindfulness belooft rust, vrede en concentratie door ontlediging van gedachten en gevoelens.
Gekoppeld aan God
Christfulness wordt aanbevolen als de christelijke variant van mindfulness. Door mindfulness eenvoudig van haar boeddhistische wortels te ontdoen, is de stap naar een gechristianiseerde versie van mindfulness ook te maken. Het is een versie van mindfulness waar de boeddhistische wijsheidsteksten worden vervangen door christelijke teksten. Daarbij worden ademhalingsoefeningen gedaan en wordt er geoefend in gewaarwording van het lichaam, maar altijd gekoppeld aan God. Het doel van dit alles is om God te zoeken, zingeving en rust te vinden in het leven.
Mindfulness in een christelijk jasje leidt naar contemplatie die mystieke ervaring opwekt via methoden als het Jezusgebed, Benedictijnse spiritualiteit en meditatief Bijbellezen. Dergelijke technieken worden niet door de Bijbel aanbevolen maar leunen op de monastieke traditie (kloostertraditie).
Contemplatie betekent beschouwing, innerlijke ervaring van Gods aanwezigheid of meditatie. Het gaat hier meer over voelen dan over denken en beroert de emoties en inspireert de diepe verlangens. In contemplatie steunen we op onze verbeeldingen en Gods Woord wordt hierdoor levend gemaakt. Contemplatieve vormen van gebed gaan gepaard met stilte, aangepaste lichaamshouding en het leegmaken van de geest door herhalend gebed en wordt verlevendigd door sfeervolle attributen zoals; meditatieve muziek, kaarsjes branden, een kruis, etc.
Meditatie in de Bijbel
Mediteren is in de Bijbel geen stilteaangelegenheid, maar een bewust ontvangen van het Woord, wat leidt tot proclamatie. Bijbels overdenken van Gods Woord gaat gepaard met het uitspreken ervan: ‘Dit boek met deze wet mag niet wijken uit uw mond, maar u moet het dag en nacht overdenken, zodat u nauwlettend zult handelen overeenkomstig alles wat daarin geschreven staat. Dan immers zult u uw wegen voorspoedig maken en dan zult u verstandig handelen’ (Jozua 1:8).
Het meditatief lezen van de Bijbel wordt niet voorbereid door lichamelijke ontspanningsoefeningen of het leeg maken van de gedachten. Het leidt niet tot passieve ontvankelijkheid voor religieuze ervaring of creatieve verbeelding. Het is een peinzend overwegen, en een hoorbare interactie met Gods Woord. Het hart ontvangt het Woord, dat inwerkt, waarna het hart zich via de stem uitdrukt in gebed, smeking en verkondigen van het ontvangen Woord. Gods Woord overdenken activeert wijsheid, die onderwijst en terechtwijst, die bidt en lofprijst: ‘Laat het woord van Christus in rijke mate in u wonen, in alle wijsheid; onderwijs elkaar en wijs elkaar terecht, met psalmen, lofzangen en geestelijke liederen’ (Kolossenzen 3:16).
Bijbelse meditatie activeert het denken en spreken: ‘Laat de woorden van mijn mond en de overdenking van mijn hart welgevallig zijn voor Uw aangezicht, Heere, mijn rots en mijn Verlosser’ (Psalm 19:15). Christelijke meditatie is een innerlijke dialoog met het Woord en brengt de ziel tot rust en stilte bij God: ‘Voorwaar, ik heb mijn ziel tot rust en tot stilte gebracht’ (Psalm 131:2).
Niet leegmaken maar vullen
Haar doel is nooit rust ervaren, maar God ontmoeten, Die vervolgens wel Zijn vrede geeft. Bijbelse meditatie is iets anders dan Bijbelteksten of de Naam van Jezus als een mantra herhalen. Christelijke meditatie is een actief gedachtenproces waarbij de gelovige het Woord overdenkt en met gebed en interactie met God, toepast op het dagelijks leven.
Wij moeten ons niet leeg maken maar juist vullen. De Bijbelse opdracht is om ons met Hem te vullen en de Heere onze God lief te hebben met geheel ons verstand (Mattheüs 22:37) en hervormd te worden door de vernieuwing van ons denken (Romeinen 12:2). J.I. Packer omschrijft in zijn boek ‘God leren kennen’ Bijbelse meditatie als volgt: ‘Bijbelse mediatie laat de verbeelding niet de vrije loop, is niet het lezen van de Bijbel omwille van mooie gedachten. Meditatie is een discipline. Meditatie is de activiteit van het in gedachten oproepen, overdenken, stilstaan bij en op zichzelf toepassen van de verschillende dingen die men weet over de werken, de wegen, de bedoelingen en de beloften van God. Het is een activiteit van heilig denken, bewust uitgevoerd in de aanwezigheid van God, onder het oog van God, met de hulp van God, als een middel van gemeenschap met God.’
Christelijke meditatie is een actief proces waarbij we onze gedachten vullen met het Woord van God, ons hart door gebed richten op God, de relatie met Hem zoeken en dit toepassen op ons dagelijks leven.
Martin Penning
