Brieven van een herder (11) Valse leraren en leringen
Wim Zwitser • 95 - 2019 • Uitgave: 3
Petrus is zijn tweede brief begonnen met een prachtige samenvatting van het profetische woord. De climax is de verschijning van de Heer Jezus op aarde in heerlijkheid. In het Oude Testament gebruikte God hiervoor profeten, geïnspireerd door de Heilige Geest.
Deze echte profeten staan in schril contrast met de vele valse profeten. Denk aan de vierhonderd valse profeten die eenstemmig koning Achab verzekeren van Gods steun, terwijl de enige ware profeet gevangen zit (1 Koningen 22). Zo zijn er vandaag onder christenen valse leraars (valse profeten). Zij pretenderen Gods Woord uit te leggen en toe te passen, maar het is pure imitatie. Dat is heel ernstig, want ‘zij zullen onder u zijn’ (vers 1), en dat betekent dat hun leringen effecten kunnen hebben onder christenen. Vlak voor zijn sterven wil Petrus die waarschuwing graag laten klinken.
Hoe zijn valse leraars te herkennen (2 Petrus 2:1-3)?
Allereerst doordat zij ‘verderfelijke sekten heimelijk zullen invoeren’. Stapje voor stapje voeren zij een favoriete leer in en dwingen gelovigen daarin mee te gaan. Dat gevaar dreigt overal, van vrije tot behoudende kringen. Vervolgens ‘verloochenen zij de Meester, die hen gekocht heeft’. Judas noemt hen zelfs ongelovigen (Judas:4). Zijn zij gekocht? Nee, niet gekocht om verlost te worden (zoals 1 Korinthe 6:20 zegt), maar als onderdeel van de akker (Mattheüs 13:44), dat is de hele wereld. Elk mens zou daarom Zijn gezag moeten erkennen, maar zeker zij die in Zijn Naam activiteiten ontplooien.
In plaats van onderworpen te zijn aan de Meester, zijn zij juist losbandig en gebruiken zelfs mensen als koopwaar (vers 3). Het maakt hen niet uit dat gelovigen afhaken, als hun doelen maar worden bereikt en hun banksaldo gespekt!
Hoe blijven we er vrij van (2 Petrus 2:4-9)?
Petrus noemt Noach en Lot als voorbeelden van gelovigen die bewaard werden in een losbandige wereld. In deze vergelijkingen is de losbandige wereld dus het effect van de valse leraars!
- Noach
In de dagen van Noach zondigt een aantal engelen zó erg dat God hen ogenblikkelijk opsluit ‘met ketenen in donkerheid’. Dit verwijst naar de zonen van God (= engelen, Job 2:1) die zich vermengen met de dochters der mensen, waaruit reuzen worden geboren (Genesis 6:1-4). Die vrouwen worden niet verkracht, maar staan massaal open voor het bovennatuurlijke, zodat de engelen kunnen nemen ‘wie zij maar verkozen’. Dit wordt dé aanleiding voor God om 120 jaar later de zondvloed te laten komen.
Tijdens dit morele dieptepunt in de menselijke geschiedenis blijft één man standvastig: ‘Noach was onder zijn tijdgenoten een rechtvaardig en onberispelijk man’ (Genesis 6:9).
Sterker nog: hij wordt een prediker van de gerechtigheid. We lezen niets van zijn woorden, maar alleen al de bouw van de ark is een boodschap. Het zal ongetwijfeld vragen hebben opgeroepen, die Noach heel duidelijk heeft beantwoord: 1) Gods oordeel komt onherroepelijk, 2) Gods redding is de open deur in deze ark, en nergens anders. Zo heeft God hem (en zijn gezin) bewaard.
- Lot
De wereld van Lot is eveneens losbandig. Het tafereel aan de deur van Lots huis is ronduit afschuwelijk, inclusief Lots eigen voorstel (Genesis 19:5-9). Tussen de wereld van Noach en die van Lot zit weinig verschil, maar tussen deze beide mannen is het verschil enorm. Als Petrus Lot geen rechtvaardige had genoemd, zouden wij dat uit Genesis nauwelijks kunnen concluderen.
Toch onderstreept Petrus niet het verschil, maar de overeenkomst tussen beiden. Ook Lot was een rechtvaardige, die ‘zijn ziel dag aan dag heeft gekweld’ bij zoveel zedeloosheid. En ook hem heeft God gered. De conclusie uit beide situaties is dan ook: ‘de Heer weet de godvrezenden te redden uit de verzoeking’. En dat is de bemoediging voor elke gelovige die vandaag te maken krijgt met valse leringen.
Het gedrag van valse profeten (2 Petrus 2:9-22)?
Zo zeker als de rechtvaardigen worden gered, zo zeker ‘zal de Heer onrechtvaardigen bewaren tot de dag van het oordeel’. Dat betreft alle onrechtvaardigen, maar vooral de valse profeten ‘die in onreine begeerte het vlees achterna gaan en de heerschappij verachten’.
Dat is opmerkelijk! Petrus wijst niet op hun leringen, maar op hun gedrag: onreinheid en hoogmoed. Het hoeft ons niet te verbazen dat onze wereld sterk overeenkomt met die van Noach en Lot. Maar het is ronduit schokkend om te merken hoeveel christenen geïnfecteerd zijn met dezelfde kenmerken. De valse profeten hebben succes gehad!
- Bileam
Een valse profeet loopt aanvankelijk mee op de rechte weg. Dat is de weg van de Heer, die voor rechtvaardigen heerlijk is om te bewandelen, maar overtreders struikelen er (Hosea 14:10). Valse profeten zijn zulke overtreders, en dan moeten de rechtvaardigen oppassen.
Petrus neemt Bileam als voorbeeld van een valse profeet (Numeri 22-24). Met geld wil koning Balak hem lokken om Israël te komen vervloeken, maar Bileam lijkt standvastig. Hij bidt en God geeft hem geen toestemming. Maar als Balak hem nog meer biedt en Bileam opnieuw gaat bidden, laat God hem uiteindelijk gaan, met de uitdrukkelijke opdracht om alleen Zijn woorden te spreken.
Ogenschijnlijk een vroom begin, maar God kent hem en de engel des Heren plaatst zich op de weg. Bileam ziet hem niet, maar zijn ezelin wél en zij begint zelfs te spreken! Bileam is echter zo verblind door het geld dat hij daar niet vreemd van opkijkt.
Als de engel hem verder laat reizen, spreekt hij vier keer alleen maar woorden van God. Hij zegt geen verkeerd woord, en toch onecht. Dat blijkt vooral wanneer hij hierna Balak adviseert om Israël uit te nodigen op zijn feesten (Numeri 31:16). Dat zal God straffen!
Hieruit blijkt dat het volk van God hem niets interesseert. Voor hem is het koopwaar (denk terug aan vers 3). Als hij zijn geld maar krijgt! Daarmee is Bileam gevaarlijk, en lijkt hij op dé valse profeet, de antichrist (Openbaring 13:11-18).
Met ‘ogen vol overspel en een hart geoefend in hebzucht’ (vers 14) hebben valse profeten invloed. Onreinheid en hoogmoed vormen de grote tragiek van de krachteloosheid onder christenen. Is er op deze terreinen nog verschil tussen christenen en niet-christenen?
Deze dramatische invloed is niet meer ongedaan te maken, maar de oproep voor vandaag is om als een rechtvaardige te leven en daarvan te getuigen. Het is niet leuk om uitgelachen te worden, net als Noach (zelfs als Lot!), maar Gods woorden moeten gehoord worden!
Wim Zwitser
Deze echte profeten staan in schril contrast met de vele valse profeten. Denk aan de vierhonderd valse profeten die eenstemmig koning Achab verzekeren van Gods steun, terwijl de enige ware profeet gevangen zit (1 Koningen 22). Zo zijn er vandaag onder christenen valse leraars (valse profeten). Zij pretenderen Gods Woord uit te leggen en toe te passen, maar het is pure imitatie. Dat is heel ernstig, want ‘zij zullen onder u zijn’ (vers 1), en dat betekent dat hun leringen effecten kunnen hebben onder christenen. Vlak voor zijn sterven wil Petrus die waarschuwing graag laten klinken.
Hoe zijn valse leraars te herkennen (2 Petrus 2:1-3)?
Allereerst doordat zij ‘verderfelijke sekten heimelijk zullen invoeren’. Stapje voor stapje voeren zij een favoriete leer in en dwingen gelovigen daarin mee te gaan. Dat gevaar dreigt overal, van vrije tot behoudende kringen. Vervolgens ‘verloochenen zij de Meester, die hen gekocht heeft’. Judas noemt hen zelfs ongelovigen (Judas:4). Zijn zij gekocht? Nee, niet gekocht om verlost te worden (zoals 1 Korinthe 6:20 zegt), maar als onderdeel van de akker (Mattheüs 13:44), dat is de hele wereld. Elk mens zou daarom Zijn gezag moeten erkennen, maar zeker zij die in Zijn Naam activiteiten ontplooien.
In plaats van onderworpen te zijn aan de Meester, zijn zij juist losbandig en gebruiken zelfs mensen als koopwaar (vers 3). Het maakt hen niet uit dat gelovigen afhaken, als hun doelen maar worden bereikt en hun banksaldo gespekt!
Hoe blijven we er vrij van (2 Petrus 2:4-9)?
Petrus noemt Noach en Lot als voorbeelden van gelovigen die bewaard werden in een losbandige wereld. In deze vergelijkingen is de losbandige wereld dus het effect van de valse leraars!
- Noach
In de dagen van Noach zondigt een aantal engelen zó erg dat God hen ogenblikkelijk opsluit ‘met ketenen in donkerheid’. Dit verwijst naar de zonen van God (= engelen, Job 2:1) die zich vermengen met de dochters der mensen, waaruit reuzen worden geboren (Genesis 6:1-4). Die vrouwen worden niet verkracht, maar staan massaal open voor het bovennatuurlijke, zodat de engelen kunnen nemen ‘wie zij maar verkozen’. Dit wordt dé aanleiding voor God om 120 jaar later de zondvloed te laten komen.
Tijdens dit morele dieptepunt in de menselijke geschiedenis blijft één man standvastig: ‘Noach was onder zijn tijdgenoten een rechtvaardig en onberispelijk man’ (Genesis 6:9).
Sterker nog: hij wordt een prediker van de gerechtigheid. We lezen niets van zijn woorden, maar alleen al de bouw van de ark is een boodschap. Het zal ongetwijfeld vragen hebben opgeroepen, die Noach heel duidelijk heeft beantwoord: 1) Gods oordeel komt onherroepelijk, 2) Gods redding is de open deur in deze ark, en nergens anders. Zo heeft God hem (en zijn gezin) bewaard.
- Lot
De wereld van Lot is eveneens losbandig. Het tafereel aan de deur van Lots huis is ronduit afschuwelijk, inclusief Lots eigen voorstel (Genesis 19:5-9). Tussen de wereld van Noach en die van Lot zit weinig verschil, maar tussen deze beide mannen is het verschil enorm. Als Petrus Lot geen rechtvaardige had genoemd, zouden wij dat uit Genesis nauwelijks kunnen concluderen.
Toch onderstreept Petrus niet het verschil, maar de overeenkomst tussen beiden. Ook Lot was een rechtvaardige, die ‘zijn ziel dag aan dag heeft gekweld’ bij zoveel zedeloosheid. En ook hem heeft God gered. De conclusie uit beide situaties is dan ook: ‘de Heer weet de godvrezenden te redden uit de verzoeking’. En dat is de bemoediging voor elke gelovige die vandaag te maken krijgt met valse leringen.
Het gedrag van valse profeten (2 Petrus 2:9-22)?
Zo zeker als de rechtvaardigen worden gered, zo zeker ‘zal de Heer onrechtvaardigen bewaren tot de dag van het oordeel’. Dat betreft alle onrechtvaardigen, maar vooral de valse profeten ‘die in onreine begeerte het vlees achterna gaan en de heerschappij verachten’.
Dat is opmerkelijk! Petrus wijst niet op hun leringen, maar op hun gedrag: onreinheid en hoogmoed. Het hoeft ons niet te verbazen dat onze wereld sterk overeenkomt met die van Noach en Lot. Maar het is ronduit schokkend om te merken hoeveel christenen geïnfecteerd zijn met dezelfde kenmerken. De valse profeten hebben succes gehad!
- Bileam
Een valse profeet loopt aanvankelijk mee op de rechte weg. Dat is de weg van de Heer, die voor rechtvaardigen heerlijk is om te bewandelen, maar overtreders struikelen er (Hosea 14:10). Valse profeten zijn zulke overtreders, en dan moeten de rechtvaardigen oppassen.
Petrus neemt Bileam als voorbeeld van een valse profeet (Numeri 22-24). Met geld wil koning Balak hem lokken om Israël te komen vervloeken, maar Bileam lijkt standvastig. Hij bidt en God geeft hem geen toestemming. Maar als Balak hem nog meer biedt en Bileam opnieuw gaat bidden, laat God hem uiteindelijk gaan, met de uitdrukkelijke opdracht om alleen Zijn woorden te spreken.
Ogenschijnlijk een vroom begin, maar God kent hem en de engel des Heren plaatst zich op de weg. Bileam ziet hem niet, maar zijn ezelin wél en zij begint zelfs te spreken! Bileam is echter zo verblind door het geld dat hij daar niet vreemd van opkijkt.
Als de engel hem verder laat reizen, spreekt hij vier keer alleen maar woorden van God. Hij zegt geen verkeerd woord, en toch onecht. Dat blijkt vooral wanneer hij hierna Balak adviseert om Israël uit te nodigen op zijn feesten (Numeri 31:16). Dat zal God straffen!
Hieruit blijkt dat het volk van God hem niets interesseert. Voor hem is het koopwaar (denk terug aan vers 3). Als hij zijn geld maar krijgt! Daarmee is Bileam gevaarlijk, en lijkt hij op dé valse profeet, de antichrist (Openbaring 13:11-18).
Met ‘ogen vol overspel en een hart geoefend in hebzucht’ (vers 14) hebben valse profeten invloed. Onreinheid en hoogmoed vormen de grote tragiek van de krachteloosheid onder christenen. Is er op deze terreinen nog verschil tussen christenen en niet-christenen?
Deze dramatische invloed is niet meer ongedaan te maken, maar de oproep voor vandaag is om als een rechtvaardige te leven en daarvan te getuigen. Het is niet leuk om uitgelachen te worden, net als Noach (zelfs als Lot!), maar Gods woorden moeten gehoord worden!
Wim Zwitser
