Beleggen en ethiek
Jaap Spaans • 88 - 2012 • Uitgave: 22
Veel christenen zijn serieus bezig met hun geloof. Dat kan zich uiten in levenswijze en praktische keuzes die worden gemaakt. Maar wat, als het pensioenfonds waarbij je bent aangesloten belegt in twijfelachtige producten?
Het Financieel Dagblad (FD) en diverse nieuwsprogramma’s besteedden op 4 september aandacht aan het pensioenfonds van de huisartsen (SPH), dat belegt in tabaksaandelen. Het nieuws leidde tot aansprekende koppen in de media, zoals ‘Rokende patiënt blijft pensioenkas arts spekken’. Het pensioenfonds zelf zag geen probleem en de rendementen stemden tot tevredenheid. Het pensioenfonds voor medisch specialisten was volgens het FD helemaal spekkoper, oftewel nog lucratiever met de beleggingen in tabak. Longarts Wanda de Kanter toonde zich kritisch. ‘Ik vind dit zo ontzettend fout’ en ‘Het is immoreel en onethisch’ verklaarde zij in een televisie-interview.
Ik kan mij haar verontwaardiging voorstellen. Artsen zien dagelijks de schadelijke gevolgen van roken in de behandelkamer of op de operatietafel. Pensioenfonds SPH gaf als verweer dat het vermogensbeheer is uitbesteed aan een aantal externe managers, die de vrijheid hebben om wel of niet te beleggen in tabak. Diezelfde dag ontving ik de nieuwsbrief van mijn pensioenfonds, het ABP, dat voorstander is van verantwoord beleggen. Dat houdt in dat men bij het beoordelen van beleggingen rekening houdt met het milieu, sociale aspecten en ondernemingsbestuur, de zogenaamde ESG-criteria (Environment/milieu, Social/sociale aspecten en Governance/ondernemingsbestuur). In 2011 was het ABP gestopt met beleggingen in een Amerikaanse supermarktketen, omdat het bedrijf de vrijheid van vakvereniging voor werknemers zou belemmeren. Het onderwerp houdt de gemoederen al langer bezig. In 2007 besteedde het televisieprogramma Zembla in de reportage ‘Het clusterbom gevoel’, aandacht aan beleggingen van pensioenfondsen in de wapenindustrie zoals landmijnen en clusterbommen.
Oudedagsvoorziening
Het dilemma kan zich voordoen dat je verantwoord wilt leven, maar voor je oudedagsvoorziening bent aangewezen op een pensioen dat ten dele wordt gefinancierd op basis van onverantwoorde beleggingen. Ik hoop DV binnenkort 65 jaar te worden en raadpleeg regelmatig de website van mijn pensioenfonds. Ik moet echter bekennen dat mijn informatiezoektocht meestal gericht is op de dekkingsgraad, oftewel hoe staat mijn oudedagsvoorziening er voor? Een actueel onderwerp in deze tijd van crisis met bezuinigingen en verhoging van de AOW-leeftijd. Daar komt bij dat ook de volgende generaties recht hebben op pensioenvoorzieningen, dus goede beleggingsrendementen zijn noodzakelijk. Gezien de omstandigheden oordeel ik mild over de betrokken pensioenfondsen, maar voel mij tegelijk ongemakkelijk onder de situatie. Ik heb mij ook nooit serieus afgevraagd hoe het zat met die beleggingen. Door alle aandacht is mijn belangstelling ervoor wel toegenomen. Ik ben daarom blij met de ESG-normen van pensioenfondsen. De ontstane discussie is tevens een stimulans, om gebruik te maken van de mogelijkheden die er zijn om invloed uit te oefenen. Hoewel de discussie nog pril is, komt ook de vraag op waar de grenzen liggen? Hoe zit het bijvoorbeeld met beleggingen in de voedingsindustrie, nu een groeiend aantal mensen lijdt aan zwaarlijvigheid of obesitas. Beleggingen en speculaties in grondstoffen en voedingsmiddelen kunnen ook een prijsopdrijvend effect hebben, waarvan vervolgens de armen op de wereld de dupe zijn.
Hamsteren
In augustus pleitte de land- en tuinbouworganisatie LTO Nederland voor opbouw van een graanvoorraad in Nederland voor een half jaar. Aanleiding waren te verwachten misoogsten in onder andere de VS, vanwege aanhoudende droogte. De graanprijzen zouden daardoor sterk kunnen stijgen. Het pleidooi van de LTO kreeg bijval, maar riep ook weerstand op. Volgens critici zijn er voldoende voorraden graan op de wereld en is ‘hamsteren’ overbodig. Bij de kritiek kan een kanttekening worden geplaatst. Ons land houdt ook een strategische olievoorraad aan. De verantwoordelijkheid daarvoor berust bij het Centraal Orgaan Voorraadvorming Aardolieproducten. Aanhouden van een voorraad is niet altijd ingegeven door speculatie of winstbejag.
Tegenslagen
De nieuwsfeiten die ik aanhaalde zijn inherent aan deze complexe tijd. Toen ik er kennis van nam, kwam het bekende verhaal van Jozef uit het Bijbelboek Genesis in mijn gedachten. Jakobs zoon Jozef belandt na moeizame omzwervingen, zware ontberingen en wonderbaarlijke gebeurtenissen aan het hof van de Farao. In Genesis 41 wordt beschreven dat de geest van de Farao onrustig was, vanwege twee dromen die hij die nacht had gehad. Jozef legt de dromen uit, die gaan over zeven jaren van overvloed en zeven jaren van hongersnood die elkaar opvolgen. Farao erkent de Goddelijke wijsheid achter de uitleg (vers 39) en stelt de dertigjarige Jozef aan als onderkoning over Egypte. Onder zijn bewind wordt in de jaren van overvloed een graanvoorraad aangelegd, om de periode van hongersnood die volgt te kunnen overbruggen.
Het getuigt van wijsheid en visie om in tijden van voorspoed reserves op te bouwen, om zware tijden door te komen. De huidige crisis leert ons een belangrijke Bijbelse les. Niet alles in het leven is maakbaar. Zowel een samenleving als een individu, dient rekening te houden met onverwachte gebeurtenissen en tegenslagen. Dat besef was hier in de naoorlogse periode van wederopbouw, onder invloed van het euforische groeidenken, op de achtergrond geraakt. Via moeilijke, zelfs extreme situaties kwam Jozef terecht op de plaats die God voor hem had bedoeld. Zijn visie en wijsheid berustten op een fundament van levenservaring, geloof en vertrouwen. Dat laatste wens ik u toe in deze onzekere tijden.
Jaap Spaans
Het Financieel Dagblad (FD) en diverse nieuwsprogramma’s besteedden op 4 september aandacht aan het pensioenfonds van de huisartsen (SPH), dat belegt in tabaksaandelen. Het nieuws leidde tot aansprekende koppen in de media, zoals ‘Rokende patiënt blijft pensioenkas arts spekken’. Het pensioenfonds zelf zag geen probleem en de rendementen stemden tot tevredenheid. Het pensioenfonds voor medisch specialisten was volgens het FD helemaal spekkoper, oftewel nog lucratiever met de beleggingen in tabak. Longarts Wanda de Kanter toonde zich kritisch. ‘Ik vind dit zo ontzettend fout’ en ‘Het is immoreel en onethisch’ verklaarde zij in een televisie-interview.
Ik kan mij haar verontwaardiging voorstellen. Artsen zien dagelijks de schadelijke gevolgen van roken in de behandelkamer of op de operatietafel. Pensioenfonds SPH gaf als verweer dat het vermogensbeheer is uitbesteed aan een aantal externe managers, die de vrijheid hebben om wel of niet te beleggen in tabak. Diezelfde dag ontving ik de nieuwsbrief van mijn pensioenfonds, het ABP, dat voorstander is van verantwoord beleggen. Dat houdt in dat men bij het beoordelen van beleggingen rekening houdt met het milieu, sociale aspecten en ondernemingsbestuur, de zogenaamde ESG-criteria (Environment/milieu, Social/sociale aspecten en Governance/ondernemingsbestuur). In 2011 was het ABP gestopt met beleggingen in een Amerikaanse supermarktketen, omdat het bedrijf de vrijheid van vakvereniging voor werknemers zou belemmeren. Het onderwerp houdt de gemoederen al langer bezig. In 2007 besteedde het televisieprogramma Zembla in de reportage ‘Het clusterbom gevoel’, aandacht aan beleggingen van pensioenfondsen in de wapenindustrie zoals landmijnen en clusterbommen.
Oudedagsvoorziening
Het dilemma kan zich voordoen dat je verantwoord wilt leven, maar voor je oudedagsvoorziening bent aangewezen op een pensioen dat ten dele wordt gefinancierd op basis van onverantwoorde beleggingen. Ik hoop DV binnenkort 65 jaar te worden en raadpleeg regelmatig de website van mijn pensioenfonds. Ik moet echter bekennen dat mijn informatiezoektocht meestal gericht is op de dekkingsgraad, oftewel hoe staat mijn oudedagsvoorziening er voor? Een actueel onderwerp in deze tijd van crisis met bezuinigingen en verhoging van de AOW-leeftijd. Daar komt bij dat ook de volgende generaties recht hebben op pensioenvoorzieningen, dus goede beleggingsrendementen zijn noodzakelijk. Gezien de omstandigheden oordeel ik mild over de betrokken pensioenfondsen, maar voel mij tegelijk ongemakkelijk onder de situatie. Ik heb mij ook nooit serieus afgevraagd hoe het zat met die beleggingen. Door alle aandacht is mijn belangstelling ervoor wel toegenomen. Ik ben daarom blij met de ESG-normen van pensioenfondsen. De ontstane discussie is tevens een stimulans, om gebruik te maken van de mogelijkheden die er zijn om invloed uit te oefenen. Hoewel de discussie nog pril is, komt ook de vraag op waar de grenzen liggen? Hoe zit het bijvoorbeeld met beleggingen in de voedingsindustrie, nu een groeiend aantal mensen lijdt aan zwaarlijvigheid of obesitas. Beleggingen en speculaties in grondstoffen en voedingsmiddelen kunnen ook een prijsopdrijvend effect hebben, waarvan vervolgens de armen op de wereld de dupe zijn.
Hamsteren
In augustus pleitte de land- en tuinbouworganisatie LTO Nederland voor opbouw van een graanvoorraad in Nederland voor een half jaar. Aanleiding waren te verwachten misoogsten in onder andere de VS, vanwege aanhoudende droogte. De graanprijzen zouden daardoor sterk kunnen stijgen. Het pleidooi van de LTO kreeg bijval, maar riep ook weerstand op. Volgens critici zijn er voldoende voorraden graan op de wereld en is ‘hamsteren’ overbodig. Bij de kritiek kan een kanttekening worden geplaatst. Ons land houdt ook een strategische olievoorraad aan. De verantwoordelijkheid daarvoor berust bij het Centraal Orgaan Voorraadvorming Aardolieproducten. Aanhouden van een voorraad is niet altijd ingegeven door speculatie of winstbejag.
Tegenslagen
De nieuwsfeiten die ik aanhaalde zijn inherent aan deze complexe tijd. Toen ik er kennis van nam, kwam het bekende verhaal van Jozef uit het Bijbelboek Genesis in mijn gedachten. Jakobs zoon Jozef belandt na moeizame omzwervingen, zware ontberingen en wonderbaarlijke gebeurtenissen aan het hof van de Farao. In Genesis 41 wordt beschreven dat de geest van de Farao onrustig was, vanwege twee dromen die hij die nacht had gehad. Jozef legt de dromen uit, die gaan over zeven jaren van overvloed en zeven jaren van hongersnood die elkaar opvolgen. Farao erkent de Goddelijke wijsheid achter de uitleg (vers 39) en stelt de dertigjarige Jozef aan als onderkoning over Egypte. Onder zijn bewind wordt in de jaren van overvloed een graanvoorraad aangelegd, om de periode van hongersnood die volgt te kunnen overbruggen.
Het getuigt van wijsheid en visie om in tijden van voorspoed reserves op te bouwen, om zware tijden door te komen. De huidige crisis leert ons een belangrijke Bijbelse les. Niet alles in het leven is maakbaar. Zowel een samenleving als een individu, dient rekening te houden met onverwachte gebeurtenissen en tegenslagen. Dat besef was hier in de naoorlogse periode van wederopbouw, onder invloed van het euforische groeidenken, op de achtergrond geraakt. Via moeilijke, zelfs extreme situaties kwam Jozef terecht op de plaats die God voor hem had bedoeld. Zijn visie en wijsheid berustten op een fundament van levenservaring, geloof en vertrouwen. Dat laatste wens ik u toe in deze onzekere tijden.
Jaap Spaans
