Als de pretlichtjes verdwijnen uit de ogen van je dochter…
ds. Yme Horjus • 90 - 2014 • Uitgave: 25/26
Kortgeleden schreef ik een opinieartikel in Het Zoeklicht over echtscheiding onder de titel ‘De lat lager leggen…?’ Daarop kreeg ik een uitgebreide reactie van een lezeres die haar levensverhaal met mij deelde. Het ontroerde mij toen ik dit las en het leek mij van groot belang dit – met haar toestemming – voor een groter publiek beschikbaar te stellen. Het is een aangrijpend relaas van iemand die ‘in grote donkerheid moest wandelen’, maar toch bleef vasthouden aan ‘het licht dat ook over haar straalde’. In dit kerstnummer mocht haar levensverhaal niet ontbreken, omdat het – naast veel misère – ook zo vol is van de verwachting van God.
“Ik trouwde in de zestiger jaren van de vorige eeuw met een man die universitair afgestudeerd was en we kregen drie kinderen. Mijn man werkte hard, reisde veel, maar had bij thuiskomst eigenlijk alleen zijn moeheid in de aanbieding en wilde niet gestoord worden. Er was eigenlijk geen tijd voor vrouw en kinderen en ik dacht toen – nu denk ik ten onrechte – dat ik dan maar, samen met de kinderen, offers moest brengen. Doordat er geen tijd was voor het gezin en hij andere vrouwen tegenkwam in zijn werk en zijn werk zijn hobby was, wilde hij scheiden en verder gaan met één van die vrouwen. Pleiten op de Bijbel en op doorzetten, ook ter wille van de kinderen, hielp niet.
Verdwenen pretlichtjes
Toen mijn ex-man hertrouwde met de vrouw die destijds ook aan mijn tafel heeft gegeten en op ons logeerbed heeft geslapen, heb ik hem een brief geschreven en hem gevraagd of hij zich de trouwtekst van mijn ouders herinnerde, die ingelijst boven hun bed hing: ‘Zo de Heere het huis niet bouwt, vergeefs zwoegen de arbeidslieden er aan.’ Ik vroeg hem of zijn nieuwe huis door de Heer was gebouwd en of hij in staat was iets nieuws op te bouwen op de puinhopen van het vorige huis, inclusief de tranen van zijn kinderen. Want kinderen willen altijd hun vader terug en ze lijden er vreselijk onder.
Ik had een dochter van 11 met pretlichtjes in haar ogen en die verdwenen. Toen ik een keer wat later thuis kwam van het koor had ze zich afgevraagd waar ze heen moest als ik verongelukt was. Naar welke opa/oma, oom of tante? Een 11-jarige zit daar over te tobben. Kinderen worden opeens volwassen en gaan zich dingen afvragen die in hun hoofd niet horen op te komen.
Bang om op je vader te lijken
Een kleinzoon van 24 zei me onlangs: “Als ik bij u langskom is het toch wel jammer dat er nooit een opa bij is.” Mijn zoon, gelukkig getrouwd, bekende me een keer dat hij als jongen van 20 bang was dat hij op zijn vader zou gaan lijken en misschien ook wel na een paar jaar huwelijk zijn vrouw in de steek zou laten. Mijn oudste dochter van destijds 13 werd griezelig zorgzaam. Parentificatie noemt men dat. Ze wilde koffie voor me zetten, de afwas doen en nu ze al lang volwassen is, vertelde ze dat ze niet durfde puberen, want je bent lief voor je moeder en omdat die ook verdriet heeft, ben je nooit opstandig of zegt een keer ‘nee’ als je moeder ‘ja’ zegt.
Is mijn ex gelukkig geworden? Mijn ene dochter zegt dat hij een groot chagrijn is en een volwassen kleinzoon die mensen goed kan observeren zei me dat opa een keer zal ontploffen.
Brengt een scheiding geluk?
Tegen mensen die willen scheiden, zou men moeten zeggen dat ze hun kinderen levenslang beschadigen, al willen ze zo snel mogelijk weg uit de situatie, maar daarna???? Denken ze dan gelukkig te worden? Is een tweede vrouw of man beter?
Ik herinner me twee echtparen, de een werd verliefd op de vrouw van de ander. Twee gezinnen in puin. Hertrouwen en na 3 jaar een vraag aan de man: ben je nu gelukkiger geworden dan in het eerste huwelijk? Zijn antwoord was eerlijk: het was lood om oud ijzer. In het eerste huwelijk ergerde hij zich aan de slordigheid van zijn vrouw en in het tweede huwelijk was er weer een andere eigenschap waar hij zich aan ergerde en hij bekende dat hij beter had kunnen blijven waar hij was. Nu waren twee gezinnen kapotgemaakt.
Aan christenen in een gemeente zou je moeten zeggen: denk je dat God je echtscheiding zegent en je dan iemand anders geeft? Denk je dat je kinderen respect voor je blijven houden? Je wilt vrij zijn en je voelt je geweldig als je van die ander verlost bent, maar wat komt daarna? En hoe zal je relatie met je hemelse Vader zijn als je dwars tegen Zijn wetten ingaat? En als je elkaar de tent uitvecht met alsmaar verwijten, hoe denk je dan dat jouw kinderen je zien als ze volwassen worden en zich die gevechten herinneren? Schaam je je dan niet te pletter? En als je tien jaar weg bent van je man of vrouw, herinner je je dan misschien hoe zorgzaam hij of zij was, of hoe lekker ze kon koken? Is het een optie om een marriage-course te volgen? Een soort APK-keuring van je huwelijk? Ik geloof niet dat een scheiding iemand geluk brengt en ik ben bang dat weggelopen mannen die al een ander hebben zich diep van binnen schamen om wat ze hun gezin aandeden.
Peace en Joy
Aan mijn verhaal moet toch ook nog iets toegevoegd worden over wat de Heer voor me betekende. Vóór de echtscheiding las ik de Bijbel, hield stille tijd, ging naar de kerk, maar nooit was er in mijn leven een echte noodsituatie geweest. Daarna wel: een scheiding, voor de kinderen en mij betekende dat: er financieel zeer veel op achteruit gaan, niet weten waar je precies heen moet. En een man die zegt: “Discussie gesloten, mijn besluit staat vast.”
Dan roep je tot de Heer als alles opeens wankelt. En die roep werd beantwoord. Allereerst door zeer troostende teksten die een diepe indruk op je maken. Liefdevolle mensen die op een hartverwarmende manier afscheid van je namen. Terechtkomen in een kerk waar het lijkt of elk lied voor jou is geschreven en de preek je enorm troost.
Later moest ik in verband met het rechtbankproces naar een andere stad. Ik reisde per trein en je denkt dat het een chagrijnige treinreis gaat worden, maar toen heb ik de tekst begrepen: ‘de vreugde van de Heer is je kracht’. In de trein kwam het ene na het andere christelijke lied in mijn gedachten en inwendig was ik steeds aan het zingen. Toen ik de rechtbank binnen ging had ik het gevoel dat er twee engelen naast me liepen, ik noemde ze Peace en Joy. Normaal gesproken zou ik in de stress moeten schieten, maar inwendig was ik als een spiegelgladde zee, geen orkaan binnenin en ik wist: dit is een cadeau van de hemel.
Ook mijn kinderen van 11 en 13 voelden toen dat God dichtbij hen was. De jongste van 4 had de minste moeite met alles, als hij maar dichtbij zijn moeder was, was alles goed. In feite moet ik zeggen: God heeft alles doen medewerken ten goede. Als ik de situatie van 2014 in ogenschouw neem: de kinderen zijn gelukkig, hun volwassen kinderen hebben allemaal gestudeerd en twee hebben ook zelf weer kinderen.
Rouwproces
Nog een ander punt. Als je man sterft, dan is er medeleven en troost, men heeft begrip. Bij een echtscheiding blijven mensen op een grote afstand. Ze weten niet hoe het in elkaar zit, misschien denken ze dat jij dolblij bent van hem af te zijn. Niemand vraagt iets en het rouwproces is daarom heel eenzaam. Je praat ook niet graag met anderen, zelfs met familieleden, over wat er aan de hand is, want als ik bijvoorbeeld alles verteld had, zou mijn vader in staat zijn geweest een pittige brief te schrijven aan mijn ex en je wilt voorkomen dat de weg terug geblokkeerd wordt…
Bij een sterfgeval mag je de foto van hem op de kast zetten, veel over hem praten en foto’s en brieven zijn schitterende herinneringen. Bij een echtscheiding weet je niet wat je aan moet met al die stralende foto’s vanaf de verkeringstijd, met foto’s waarop je met de armen om elkaar heen staat. Ik bewaarde brieven en toen zei een dochter: “Mam, dat zijn nu toch allemaal leugens?” Dus je moet even zoveel huwelijksjaren uitvegen zoals je dat met een schoolbord doet… Heel lastig.
Een Naomi-ervaring
Mijn leven is daarna zeer zinvol verlopen. Men vroeg mij of ik godsdienstles wilde geven op een openbare basisschool en ik zei meteen ‘nee’. Maar de Heer sprak me erover aan en herinnerde me eraan dat ik vroeger altijd verhaaltjes vertelde aan mijn jongere broertje. Dat was ik totaal vergeten en toen heb ik aarzelend ‘ja’ gezegd. Hij zei toen letterlijk: “Ga Mijn verhaal vertellen.” Binnen de kortste keren werden me nog vijf extra scholen in de schoot geworpen en ik had ontzettend veel plezier in dit werk en kreeg commentaar omdat er zoveel kinderen daardoor tot geloof kwamen. Het is duidelijk dat je na een Naomi-ervaring toch nog een prachtig leven kunt krijgen. En dankbaar kunt zijn, ook voor een prima gezondheid, waarbij ik graag wandel en 15 km lopen niet te veel vind.
Verhouding met de kinderen
De man die zijn gezin verlaat, moet zich realiseren dat de verhouding met de kinderen levenslang kapot kan zijn. Mijn twee oudsten hebben teveel gezien van hun vader met die ander en de relatie is minimaal. Een beleefdheidsbezoek eens per jaar met een conversatie over oppervlakkige dingen. Een vader die niet meemaakt hoe kinderen door hun schooltijd gaan, die er niet is bij diploma-uitreikingen, die het niet meemaakt dat kinderen verliefd worden, verkering krijgen en trouwen. Als opa je kleinkinderen niet zien opgroeien, er niet van kunnen genieten. En dit natuurlijk vooral als je ver van elkaar af woont.
Dat noemen ze hun woestijnperiode
Zelf ben ik ook zeer geraakt door het levensverhaal van een echtpaar waarmee ik bevriend ben. De man was predikant van een bloeiende gemeente, de vrouw had ook theologie gestudeerd en had eveneens een baan op het vlak van pastoraat en catechese.
Toen ze beiden begin vijftig waren en de drie kinderen die studeerden de deur uit waren, moesten ze erkennen dat ze op elkaar waren uitgekeken. Ze hadden op hun 17e verkering gekregen en de liefde was over. Daar beraadslaagden ze over. Naar de gemeente en de kinderen toe konden ze een echtscheiding niet overwegen. Ze hadden beiden een voorbeeldfunctie.
Ze besloten toen het volgende. Ze gingen apart slapen. Niet meer ‘schat’ of iets dergelijks tegen elkaar zeggen. Ze besloten opnieuw te beginnen als huisgenoten. Wees beleefd tegen elkaar, bied de ander ook een kopje koffie aan, informeer naar elkaars welbevinden. Verwacht niets van elkaar dan beleefd gedrag en toon belangstelling voor elkaars belevenissen.
Op die manier hebben ze vijf jaar met elkaar geleefd. Dat noemen ze hun woestijnperiode.
Later kwam de liefde terug. Ze zijn nu in de tachtig en hebben een innige band met elkaar. Gebed doet ook wonderen. Ze zijn oprecht dankbaar dat ze allebei doorgegaan zijn en naderhand ervoeren ze dat hun huwelijk zeer sterk was. Dankbaar zijn ze ook dat ze gezamenlijk hun kleinkinderen mochten zien opgroeien.”
Tot zover het relaas van onze briefschrijfster. Ook deze Naomi heeft zich niet in haar bitterheid opgesloten, maar mocht het zoet van Gods aanwezigheid en genade in haar leven ervaren. Wat is het geweldig dat het werkelijkheid kan zijn: de vreugde van de Heer is je toevlucht!
Bewerkt door ds. Yme Horjus
“Ik trouwde in de zestiger jaren van de vorige eeuw met een man die universitair afgestudeerd was en we kregen drie kinderen. Mijn man werkte hard, reisde veel, maar had bij thuiskomst eigenlijk alleen zijn moeheid in de aanbieding en wilde niet gestoord worden. Er was eigenlijk geen tijd voor vrouw en kinderen en ik dacht toen – nu denk ik ten onrechte – dat ik dan maar, samen met de kinderen, offers moest brengen. Doordat er geen tijd was voor het gezin en hij andere vrouwen tegenkwam in zijn werk en zijn werk zijn hobby was, wilde hij scheiden en verder gaan met één van die vrouwen. Pleiten op de Bijbel en op doorzetten, ook ter wille van de kinderen, hielp niet.
Verdwenen pretlichtjes
Toen mijn ex-man hertrouwde met de vrouw die destijds ook aan mijn tafel heeft gegeten en op ons logeerbed heeft geslapen, heb ik hem een brief geschreven en hem gevraagd of hij zich de trouwtekst van mijn ouders herinnerde, die ingelijst boven hun bed hing: ‘Zo de Heere het huis niet bouwt, vergeefs zwoegen de arbeidslieden er aan.’ Ik vroeg hem of zijn nieuwe huis door de Heer was gebouwd en of hij in staat was iets nieuws op te bouwen op de puinhopen van het vorige huis, inclusief de tranen van zijn kinderen. Want kinderen willen altijd hun vader terug en ze lijden er vreselijk onder.
Ik had een dochter van 11 met pretlichtjes in haar ogen en die verdwenen. Toen ik een keer wat later thuis kwam van het koor had ze zich afgevraagd waar ze heen moest als ik verongelukt was. Naar welke opa/oma, oom of tante? Een 11-jarige zit daar over te tobben. Kinderen worden opeens volwassen en gaan zich dingen afvragen die in hun hoofd niet horen op te komen.
Bang om op je vader te lijken
Een kleinzoon van 24 zei me onlangs: “Als ik bij u langskom is het toch wel jammer dat er nooit een opa bij is.” Mijn zoon, gelukkig getrouwd, bekende me een keer dat hij als jongen van 20 bang was dat hij op zijn vader zou gaan lijken en misschien ook wel na een paar jaar huwelijk zijn vrouw in de steek zou laten. Mijn oudste dochter van destijds 13 werd griezelig zorgzaam. Parentificatie noemt men dat. Ze wilde koffie voor me zetten, de afwas doen en nu ze al lang volwassen is, vertelde ze dat ze niet durfde puberen, want je bent lief voor je moeder en omdat die ook verdriet heeft, ben je nooit opstandig of zegt een keer ‘nee’ als je moeder ‘ja’ zegt.
Is mijn ex gelukkig geworden? Mijn ene dochter zegt dat hij een groot chagrijn is en een volwassen kleinzoon die mensen goed kan observeren zei me dat opa een keer zal ontploffen.
Brengt een scheiding geluk?
Tegen mensen die willen scheiden, zou men moeten zeggen dat ze hun kinderen levenslang beschadigen, al willen ze zo snel mogelijk weg uit de situatie, maar daarna???? Denken ze dan gelukkig te worden? Is een tweede vrouw of man beter?
Ik herinner me twee echtparen, de een werd verliefd op de vrouw van de ander. Twee gezinnen in puin. Hertrouwen en na 3 jaar een vraag aan de man: ben je nu gelukkiger geworden dan in het eerste huwelijk? Zijn antwoord was eerlijk: het was lood om oud ijzer. In het eerste huwelijk ergerde hij zich aan de slordigheid van zijn vrouw en in het tweede huwelijk was er weer een andere eigenschap waar hij zich aan ergerde en hij bekende dat hij beter had kunnen blijven waar hij was. Nu waren twee gezinnen kapotgemaakt.
Aan christenen in een gemeente zou je moeten zeggen: denk je dat God je echtscheiding zegent en je dan iemand anders geeft? Denk je dat je kinderen respect voor je blijven houden? Je wilt vrij zijn en je voelt je geweldig als je van die ander verlost bent, maar wat komt daarna? En hoe zal je relatie met je hemelse Vader zijn als je dwars tegen Zijn wetten ingaat? En als je elkaar de tent uitvecht met alsmaar verwijten, hoe denk je dan dat jouw kinderen je zien als ze volwassen worden en zich die gevechten herinneren? Schaam je je dan niet te pletter? En als je tien jaar weg bent van je man of vrouw, herinner je je dan misschien hoe zorgzaam hij of zij was, of hoe lekker ze kon koken? Is het een optie om een marriage-course te volgen? Een soort APK-keuring van je huwelijk? Ik geloof niet dat een scheiding iemand geluk brengt en ik ben bang dat weggelopen mannen die al een ander hebben zich diep van binnen schamen om wat ze hun gezin aandeden.
Peace en Joy
Aan mijn verhaal moet toch ook nog iets toegevoegd worden over wat de Heer voor me betekende. Vóór de echtscheiding las ik de Bijbel, hield stille tijd, ging naar de kerk, maar nooit was er in mijn leven een echte noodsituatie geweest. Daarna wel: een scheiding, voor de kinderen en mij betekende dat: er financieel zeer veel op achteruit gaan, niet weten waar je precies heen moet. En een man die zegt: “Discussie gesloten, mijn besluit staat vast.”
Dan roep je tot de Heer als alles opeens wankelt. En die roep werd beantwoord. Allereerst door zeer troostende teksten die een diepe indruk op je maken. Liefdevolle mensen die op een hartverwarmende manier afscheid van je namen. Terechtkomen in een kerk waar het lijkt of elk lied voor jou is geschreven en de preek je enorm troost.
Later moest ik in verband met het rechtbankproces naar een andere stad. Ik reisde per trein en je denkt dat het een chagrijnige treinreis gaat worden, maar toen heb ik de tekst begrepen: ‘de vreugde van de Heer is je kracht’. In de trein kwam het ene na het andere christelijke lied in mijn gedachten en inwendig was ik steeds aan het zingen. Toen ik de rechtbank binnen ging had ik het gevoel dat er twee engelen naast me liepen, ik noemde ze Peace en Joy. Normaal gesproken zou ik in de stress moeten schieten, maar inwendig was ik als een spiegelgladde zee, geen orkaan binnenin en ik wist: dit is een cadeau van de hemel.
Ook mijn kinderen van 11 en 13 voelden toen dat God dichtbij hen was. De jongste van 4 had de minste moeite met alles, als hij maar dichtbij zijn moeder was, was alles goed. In feite moet ik zeggen: God heeft alles doen medewerken ten goede. Als ik de situatie van 2014 in ogenschouw neem: de kinderen zijn gelukkig, hun volwassen kinderen hebben allemaal gestudeerd en twee hebben ook zelf weer kinderen.
Rouwproces
Nog een ander punt. Als je man sterft, dan is er medeleven en troost, men heeft begrip. Bij een echtscheiding blijven mensen op een grote afstand. Ze weten niet hoe het in elkaar zit, misschien denken ze dat jij dolblij bent van hem af te zijn. Niemand vraagt iets en het rouwproces is daarom heel eenzaam. Je praat ook niet graag met anderen, zelfs met familieleden, over wat er aan de hand is, want als ik bijvoorbeeld alles verteld had, zou mijn vader in staat zijn geweest een pittige brief te schrijven aan mijn ex en je wilt voorkomen dat de weg terug geblokkeerd wordt…
Bij een sterfgeval mag je de foto van hem op de kast zetten, veel over hem praten en foto’s en brieven zijn schitterende herinneringen. Bij een echtscheiding weet je niet wat je aan moet met al die stralende foto’s vanaf de verkeringstijd, met foto’s waarop je met de armen om elkaar heen staat. Ik bewaarde brieven en toen zei een dochter: “Mam, dat zijn nu toch allemaal leugens?” Dus je moet even zoveel huwelijksjaren uitvegen zoals je dat met een schoolbord doet… Heel lastig.
Een Naomi-ervaring
Mijn leven is daarna zeer zinvol verlopen. Men vroeg mij of ik godsdienstles wilde geven op een openbare basisschool en ik zei meteen ‘nee’. Maar de Heer sprak me erover aan en herinnerde me eraan dat ik vroeger altijd verhaaltjes vertelde aan mijn jongere broertje. Dat was ik totaal vergeten en toen heb ik aarzelend ‘ja’ gezegd. Hij zei toen letterlijk: “Ga Mijn verhaal vertellen.” Binnen de kortste keren werden me nog vijf extra scholen in de schoot geworpen en ik had ontzettend veel plezier in dit werk en kreeg commentaar omdat er zoveel kinderen daardoor tot geloof kwamen. Het is duidelijk dat je na een Naomi-ervaring toch nog een prachtig leven kunt krijgen. En dankbaar kunt zijn, ook voor een prima gezondheid, waarbij ik graag wandel en 15 km lopen niet te veel vind.
Verhouding met de kinderen
De man die zijn gezin verlaat, moet zich realiseren dat de verhouding met de kinderen levenslang kapot kan zijn. Mijn twee oudsten hebben teveel gezien van hun vader met die ander en de relatie is minimaal. Een beleefdheidsbezoek eens per jaar met een conversatie over oppervlakkige dingen. Een vader die niet meemaakt hoe kinderen door hun schooltijd gaan, die er niet is bij diploma-uitreikingen, die het niet meemaakt dat kinderen verliefd worden, verkering krijgen en trouwen. Als opa je kleinkinderen niet zien opgroeien, er niet van kunnen genieten. En dit natuurlijk vooral als je ver van elkaar af woont.
Dat noemen ze hun woestijnperiode
Zelf ben ik ook zeer geraakt door het levensverhaal van een echtpaar waarmee ik bevriend ben. De man was predikant van een bloeiende gemeente, de vrouw had ook theologie gestudeerd en had eveneens een baan op het vlak van pastoraat en catechese.
Toen ze beiden begin vijftig waren en de drie kinderen die studeerden de deur uit waren, moesten ze erkennen dat ze op elkaar waren uitgekeken. Ze hadden op hun 17e verkering gekregen en de liefde was over. Daar beraadslaagden ze over. Naar de gemeente en de kinderen toe konden ze een echtscheiding niet overwegen. Ze hadden beiden een voorbeeldfunctie.
Ze besloten toen het volgende. Ze gingen apart slapen. Niet meer ‘schat’ of iets dergelijks tegen elkaar zeggen. Ze besloten opnieuw te beginnen als huisgenoten. Wees beleefd tegen elkaar, bied de ander ook een kopje koffie aan, informeer naar elkaars welbevinden. Verwacht niets van elkaar dan beleefd gedrag en toon belangstelling voor elkaars belevenissen.
Op die manier hebben ze vijf jaar met elkaar geleefd. Dat noemen ze hun woestijnperiode.
Later kwam de liefde terug. Ze zijn nu in de tachtig en hebben een innige band met elkaar. Gebed doet ook wonderen. Ze zijn oprecht dankbaar dat ze allebei doorgegaan zijn en naderhand ervoeren ze dat hun huwelijk zeer sterk was. Dankbaar zijn ze ook dat ze gezamenlijk hun kleinkinderen mochten zien opgroeien.”
Tot zover het relaas van onze briefschrijfster. Ook deze Naomi heeft zich niet in haar bitterheid opgesloten, maar mocht het zoet van Gods aanwezigheid en genade in haar leven ervaren. Wat is het geweldig dat het werkelijkheid kan zijn: de vreugde van de Heer is je toevlucht!
Bewerkt door ds. Yme Horjus
