Achter elke prediker een Jon Favreau?
ds. Yme Horjus • 89 - 2013 • Uitgave: 8
Achter elke prediker een Jon Favreau! Wie? Jon Favreau! Wie is dat? Tot voor kort kenden slechts weinigen zijn naam. Alleen een paar intimi rond Barack Obama wisten van zijn betekenis voor de president van de Verenigde Staten. Als een jonge hond van 23 jaar had Jon Favreau een keer commentaar op een nog te houden toespraak van, toen nog, senator Obama, die in de race was voor het Witte Huis.
Op Favreau’s aanbeveling veranderde Obama de speech die hij had voorbereid voor de Democratische partijtop. Die toespraak veranderde Obama in een nationale bekendheid en stond aan het begin van zijn zegetocht op de weg naar het presidentschap van het machtigste land op aarde. Na vele jaren van intense samenwerking met de president om diens gedachten te lezen en te verwoorden, maakt Jon Favreau nu de overstap naar Hollywood om daar scriptschrijver van films te worden. Obama heeft zelf het belang van Favreau aangegeven: “Hij is een vriend en een medewerker aan vrijwel elke grote toespraak die ik heb gehouden in de senaat, tijdens de campagnes en in het Witte Huis.”
De rol van deze Jon Favreau kan niet overschat worden, want het succes van de campagne van Obama is niet los te denken van de redevoeringen die hij op cruciale momenten heeft gehouden. Die speeches zijn voor een groot deel gesouffleerd door iemand die door zijn jeugd en intelligentie wist hoe je mensen door middel van goed gekozen woorden moest ‘betoveren’. Wie herinnert zich niet die speech waarin Obama telkens weer uitriep na bevlogen passages: “Yes, we can!” Het is de kunst om retorisch trucjes toe te passen zonder dat het op retoriek gaat lijken. En deze kunst verstond Jon Favreau als geen ander. Vaak was het in de nachtelijke uurtjes dat hij, wakker blijvend op dubbele espresso’s in een Starbucks in de buurt van het Witte Huis, zijn aantekeningen uitwerkte en die weer aan de president voorlegde.
Verzuchting
In Nederland zijn er politici die bepaalde oneliners gekopieerd hebben van Obama. Zo heeft Diederik Samsom uit het repertoire van Obama de soundbite geleend: ‘Falen is geen optie.’ Die zin is zo weggelopen uit een speech van Obama. “Failure is not an option.” Ook van de oud-politica Femke Halsema is bekend dat zij zeer gecharmeerd was van de redevoeringen van Obama. “Kon ik het maar zoals Obama”, zal menig politicus in stilte hebben verzucht. Misschien ook wel menig prediker, die na een zorgvuldig voorbereide preek op zondag moet merken dat zijn preek mensenlevens toch niet zichtbaar heeft veranderd. Dan kom je als prediker thuis en hoop je dat de Heilige Geest de naprediker zal zijn van de woorden die je van Godswege hebt gesproken. Dat hoop je in ieder geval, omdat je weet dat alleen de Geest jouw woorden krachtig en levend kan maken.
Vorm boven inhoud
Maar toch, een Jon Favreau in je studeerkamer kan verschil maken. Had ik maar een Jon Favreau, denk je soms wel eens bij jezelf. Iemand die met je meeleest en die zijn opmerkingen maakt bij de zinnen die je bedenkt om de oude woorden van de Schrift aantrekkelijk te laten overkomen en waarbij mensen enthousiast worden om wat je te brengen hebt. Je beseft dat onze tijd er één is van de verpakking, die soms belangrijker lijkt te zijn dan de inhoud. Het gaat in onze dagen al lang niet meer om de geloofwaardigheid van de boodschap, maar om de geloofwaardigheid van de boodschapper, zei Andries Knevel ooit tijdens een oefensessie ter voorbereiding van een tv-kerkdienst tegen predikers.
Ga er maar aan staan. Het is dus niet meer zo dat de boodschap jou draagt, nee, jij moet de boodschap dragen. Wat een last! Door jouw presentatie en woordkeus, door jouw bevlogenheid en enthousiasme moet je de mensen meekrijgen. De vorm gaat heersen over de inhoud. Marketingtechnieken en reclamestrategieën krijgen het voor het zeggen en je kunt de wetten daarvan niet straffeloos terzijde schuiven. Die wetten schrijven dat nu eenmaal voor, wil je de mens van vandaag nog kunnen bereiken.
Een Jon Favreau in je studeerkamer. Je kunt er naar gaan verlangen als je ziet hoe verveeld een kerkelijk publiek soms luistert. Je komt als prediker met volkorenbrood, maar men zit eigenlijk te wachten op gebak. Bij verhaaltjes hoort men even op, gaan de gemeenteleden even rechtop zitten, maar bij degelijke verhandelingen over de geloofsleer, hoe lenig en lichtvoetig je het ook tracht te verwoorden, is er weer die houding van ‘het is niet luchtig genoeg om naar te luisteren’. Je kunt er moe van worden en soms de neiging krijgen er de brui aan te geven, als je niet wist dat het je roeping was. Zelfs een roepen in de woestijn is een roeping…! Maar Jon Favreau zou het misschien wel weten. Hij zou mij zinnen kunnen aanreiken, die de lethargie en de verveeldheid verdrijven, als hij christen was. Hij weet misschien de mensen te raken. Hij weet vorm en inhoud met elkaar te verbinden. Maar in mijn studeerkamer zit geen Jon Favreau… Ik moet het in mijn eentje doen.
Heilige Geest
Maar Wie was het ook al weer die zag dat de mensen bij Hem wegliepen? Dat de chemie van Zijn persoon en de betovering van Zijn woorden leken te zijn geweken? En dat de mensen zeiden: “Deze rede is hard, wie kan haar aanhoren?” Het is mij tot troost om te lezen dat de mensen ook bij Jezus hebben afgehaakt. Ook een troost is het om te weten dat niet een Jon Favreau in mijn studeerkamer aanwezig is, maar wel de Heilige Geest! Ik hoef het niet in mijn eentje te doen! Laat ik maar blijven geloven dat die Geest overtuigt van zonde, gerechtigheid en oordeel…
Ds. Yme Horjus
Op Favreau’s aanbeveling veranderde Obama de speech die hij had voorbereid voor de Democratische partijtop. Die toespraak veranderde Obama in een nationale bekendheid en stond aan het begin van zijn zegetocht op de weg naar het presidentschap van het machtigste land op aarde. Na vele jaren van intense samenwerking met de president om diens gedachten te lezen en te verwoorden, maakt Jon Favreau nu de overstap naar Hollywood om daar scriptschrijver van films te worden. Obama heeft zelf het belang van Favreau aangegeven: “Hij is een vriend en een medewerker aan vrijwel elke grote toespraak die ik heb gehouden in de senaat, tijdens de campagnes en in het Witte Huis.”
De rol van deze Jon Favreau kan niet overschat worden, want het succes van de campagne van Obama is niet los te denken van de redevoeringen die hij op cruciale momenten heeft gehouden. Die speeches zijn voor een groot deel gesouffleerd door iemand die door zijn jeugd en intelligentie wist hoe je mensen door middel van goed gekozen woorden moest ‘betoveren’. Wie herinnert zich niet die speech waarin Obama telkens weer uitriep na bevlogen passages: “Yes, we can!” Het is de kunst om retorisch trucjes toe te passen zonder dat het op retoriek gaat lijken. En deze kunst verstond Jon Favreau als geen ander. Vaak was het in de nachtelijke uurtjes dat hij, wakker blijvend op dubbele espresso’s in een Starbucks in de buurt van het Witte Huis, zijn aantekeningen uitwerkte en die weer aan de president voorlegde.
Verzuchting
In Nederland zijn er politici die bepaalde oneliners gekopieerd hebben van Obama. Zo heeft Diederik Samsom uit het repertoire van Obama de soundbite geleend: ‘Falen is geen optie.’ Die zin is zo weggelopen uit een speech van Obama. “Failure is not an option.” Ook van de oud-politica Femke Halsema is bekend dat zij zeer gecharmeerd was van de redevoeringen van Obama. “Kon ik het maar zoals Obama”, zal menig politicus in stilte hebben verzucht. Misschien ook wel menig prediker, die na een zorgvuldig voorbereide preek op zondag moet merken dat zijn preek mensenlevens toch niet zichtbaar heeft veranderd. Dan kom je als prediker thuis en hoop je dat de Heilige Geest de naprediker zal zijn van de woorden die je van Godswege hebt gesproken. Dat hoop je in ieder geval, omdat je weet dat alleen de Geest jouw woorden krachtig en levend kan maken.
Vorm boven inhoud
Maar toch, een Jon Favreau in je studeerkamer kan verschil maken. Had ik maar een Jon Favreau, denk je soms wel eens bij jezelf. Iemand die met je meeleest en die zijn opmerkingen maakt bij de zinnen die je bedenkt om de oude woorden van de Schrift aantrekkelijk te laten overkomen en waarbij mensen enthousiast worden om wat je te brengen hebt. Je beseft dat onze tijd er één is van de verpakking, die soms belangrijker lijkt te zijn dan de inhoud. Het gaat in onze dagen al lang niet meer om de geloofwaardigheid van de boodschap, maar om de geloofwaardigheid van de boodschapper, zei Andries Knevel ooit tijdens een oefensessie ter voorbereiding van een tv-kerkdienst tegen predikers.
Ga er maar aan staan. Het is dus niet meer zo dat de boodschap jou draagt, nee, jij moet de boodschap dragen. Wat een last! Door jouw presentatie en woordkeus, door jouw bevlogenheid en enthousiasme moet je de mensen meekrijgen. De vorm gaat heersen over de inhoud. Marketingtechnieken en reclamestrategieën krijgen het voor het zeggen en je kunt de wetten daarvan niet straffeloos terzijde schuiven. Die wetten schrijven dat nu eenmaal voor, wil je de mens van vandaag nog kunnen bereiken.
Een Jon Favreau in je studeerkamer. Je kunt er naar gaan verlangen als je ziet hoe verveeld een kerkelijk publiek soms luistert. Je komt als prediker met volkorenbrood, maar men zit eigenlijk te wachten op gebak. Bij verhaaltjes hoort men even op, gaan de gemeenteleden even rechtop zitten, maar bij degelijke verhandelingen over de geloofsleer, hoe lenig en lichtvoetig je het ook tracht te verwoorden, is er weer die houding van ‘het is niet luchtig genoeg om naar te luisteren’. Je kunt er moe van worden en soms de neiging krijgen er de brui aan te geven, als je niet wist dat het je roeping was. Zelfs een roepen in de woestijn is een roeping…! Maar Jon Favreau zou het misschien wel weten. Hij zou mij zinnen kunnen aanreiken, die de lethargie en de verveeldheid verdrijven, als hij christen was. Hij weet misschien de mensen te raken. Hij weet vorm en inhoud met elkaar te verbinden. Maar in mijn studeerkamer zit geen Jon Favreau… Ik moet het in mijn eentje doen.
Heilige Geest
Maar Wie was het ook al weer die zag dat de mensen bij Hem wegliepen? Dat de chemie van Zijn persoon en de betovering van Zijn woorden leken te zijn geweken? En dat de mensen zeiden: “Deze rede is hard, wie kan haar aanhoren?” Het is mij tot troost om te lezen dat de mensen ook bij Jezus hebben afgehaakt. Ook een troost is het om te weten dat niet een Jon Favreau in mijn studeerkamer aanwezig is, maar wel de Heilige Geest! Ik hoef het niet in mijn eentje te doen! Laat ik maar blijven geloven dat die Geest overtuigt van zonde, gerechtigheid en oordeel…
Ds. Yme Horjus
