Waarom Halloween niet onschuldig is
Dit artikel is ook verschenen in Het Zoeklicht magazine nr. 10 2023. Neem nu een abonnement voor meer van dit soort content!
Halloween is als feest al jaren in opkomst in Nederland. Je ziet dat bijvoorbeeld aan winkeletalages die deze weken volstaan met de pompoenen, skeletten en doodskisten. Ook worden er op veel plaatsen spooktochten georganiseerd. Pretparken hebben zelfs speciale ‘fright nights’ (angstnachten) om ‘lekker’ te griezelen. En ‘trick or treat’ – waarin kinderen verkleed langs de deuren gaan om snoep op te halen – is meer en meer een normaal onderdeel van het leven in bepaalde delen van ons land. Halloween is echter niet zomaar een feest. Het heeft donkere en duistere wortels waar een christen zich niet mee zou moeten inlaten.
Efeze 5: 18: 'Want u was voorheen duisternis, nu bent u licht in de Heere; wandel als kinderen van het licht.'
De oorsprong van Halloween
Halloween zoals we dat nu kennen is een feest dat vanuit de Angelsaksische wereld is komen overwaaien naar Nederland. Bij ons is het nog redelijk nieuw, maar in een land als bijvoorbeeld de VS is het al lange tijd een van de vaste tradities van het najaar. Toch ligt daar niet de oorsprong van dit feest. Halloween heeft zijn wortels in voorchristelijk Europa. De Kelten, een volk dat lang geleden leefde in wat nu Ierland en deels ook Groot Brittanië is, vierden het feest van ‘Samhain’. Dit feest markeerde de overgang van de herfst naar de winter, van 31 oktober op 1 november. De Kelten geloofden sterk in goddelijke machten in de natuur en zagen deze omwentelingen van de seizoenen als iets spiritueels, iets dat met magische, bovennatuurlijke krachten en goden te maken had (animisme wordt dit wel genoemd).
De winter nu was voor hen het seizoen van de dood. Alles lag stil totdat het leven in het voorjaar weer herboren zou worden. Daarom geloofden de Kelten dat juist in de nacht van 31 oktober op 1 november de sluier tussen de wereld van de levenden en de doden het dunst was en dat boze machten, geesten en kwaadaardige elfjes (ja, daar ligt de oorsprong van dit ‘onschuldige’ sprookjeswezen) vanuit het rijk van de duisternis de wereld van de levenden konden binnenkomen. Deze wezens roofden dan mensen uit de dorpen, met name kinderen.
Om dit te voorkomen werden in deze nacht daarom rondom en buiten het dorp offers van eten en drinken neergelegd en werden er vuren ontstoken, zodat de boze machten de dorpen niet inkwamen om mensen en kinderen mee te voeren, maar genoegen namen met het eten en drinken dat voor hen was klaargelegd. De mensen die in deze nacht de offers inzamelden bij de dorpsbewoners en ze plaatsten, verkleedden zich, zodat ze niet zouden opvallen tussen de geesten en veilig waren.
Kerkelijke kalender
Dit heidense feest werd eeuwenlang zo gevierd, ook toen de boodschap van het evangelie de Kelten bereikte (waarschijnlijk al vroeg in de geschiedenis van het christendom). Aanvankelijk probeerden de christenen de oude gebruiken en feesten te laten verdwijnen, maar toen dat niet lukte werd in de negende eeuw het Keltische feest geassimileerd in de kerkelijke kalender. Het werd gekoppeld aan het katholieke Allerzielen en Allerheiligen. Dat werd aanvankelijk gevierd op 15 mei, maar was verplaatst naar 1 en 2 november, aansluitend op Samhain. De naam van het feest werd veranderd naar ‘All Hallows Even’ (Aller Heiligen Avond), waar de huidige naam Halloween van komt. Dit kon, omdat men bij Allerzielen en Allerheiligen de overledenen herdenkt alsook de heiligen van de katholieke kerk. Zo was het gebruikelijk om armen ‘zielenkoeken’ te geven, waarbij men geloofde dat voor iedere uitgedeelde zielenkoek, een ziel uit het vagevuur naar de hemel zou gaan. Op deze manier werd er een verbinding gelegd tussen heidendom en kerkelijke gebruiken, iets dat we wel vaker zien in de geschiedenis van het katholicisme.
Hoe is het feest dan in de VS gekomen en aldaar zo populair geworden? Eind 18e, maar vooral gedurende de 19e eeuw emigreerden er veel Ieren naar de VS. Deze immigranten namen hun gebruiken en feesten mee, waaronder Halloween. In de eerste decennia van de twintigste eeuw werd dit steeds breder overgenomen door de rest van de Amerikaanse samenleving. De knol waarin een lampje werd geplaatst, werd vervangen door de pompoen en Halloween kreeg de contouren die het vandaag de dag heeft.
Niets voor christenen
Alleen al kijkend naar de oorsprong van dit feest, kunnen we dus concluderen dat Halloween niet bij ons Bijbelgetrouwe christenen kan passen. Het heeft heidense, voorchristelijke wortels en is via de rooms-katholieke kerk tot ons gekomen. Er is geen Bijbelse grond voor te vinden.
Toch zullen er wellicht scherpe lezers zijn die wijzen op het feit dat er wel meer feesten en gebruiken zijn die een soortgelijke oorsprong hebben, maar waar wij geen problemen mee hebben. Feesten waar ook behoudende gelovigen aan meedoen als Kerst of Sinterklaas bijvoorbeeld.
Het grote verschil echter met Halloween en al deze andere feesten is dat Halloween tot op de dag van vandaag occulte banden heeft. Voor moderne heksen (deze hedendaagse hekserij wordt ‘wicca’ genoemd) en voor satanisten zijn er twee belangrijke feestdagen in het jaar en een daarvan is de nacht van Halloween. Vooral wicca is in haar overtuigingen sterk gekleurd door het animistische denken over de natuur en zit nog dicht tegen het Keltische, magische denken aan. Kennelijk, zo moeten wij op basis van deze hedendaagse realiteit concluderen, is er hier meer aan de hand dan zomaar een oud feest dat is geassimileerd. Het is ook nu nog een feest van duistere machten, een feest waar de duivel en zijn trawanten een hand in hebben. Het past daarom ons gelovigen niet om daar op welke vorm of wijze aan mee te doen.
God van het leven
Het zou ook feitelijk absurd zijn. Wij zijn immers kinderen van dag en van het licht. 1 Tess. 5: 5 zegt: ‘U bent allen kinderen van het licht en kinderen van de dag. Wij zijn niet van de nacht en ook niet van de duisternis.’ Of lees Efeze 5: 8: ‘Want u was voorheen duisternis, maar nu bent u licht in de Heere; wandel als kinderen van het licht.’ De duisternis van Halloween past daar op geen enkele wijze bij.
Wij dienen een God van het leven en niet van de dood. Onze Heer zegt zelf: ‘God nu is niet een God van de doden, maar van de levenden, want voor Hem leven zij allen (Lukas 20: 38).’ Het was Christus die de dood overwon! Ja, de verlossing van de Heer bevrijdt ons van de angst voor de dood, want Jezus is gekomen om ‘allen te verlossen die door angst voor de dood gedurende heel hun leven aan slavernij onderworpen waren (Hebreeën 2: 15).’ Ook dit staat haaks op Halloween.
Daarom, doe niet mee met de wereld die God niet kent, maar wees een levend voorbeeld van het licht en van de dag. Juist ook in deze tijd van Halloween. Bid voor mensen die wel meedoen. Laat, in plaats van ook mee te gaan in alle duisternis, de verlossing van angst en dood aan hen zien en leef als vrije mensen. Geen dood, geen angst, geen duisternis, maar Christus en zijn verlossing!
Het Zoeklicht magazine kent iedere maand dit soort interessante artikelen. Zo lees je deze maand bijvoorbeeld hoe Theo Niemeijer ingaat op de vraag wie de zonen van God zijn in Genesis 6? Verder lezen we over de gemeente van Pergamum in Openbaring en de betekenis van 'de troon van satan'. Ook zijn er twee artikelen over de Heilige Geest en kun je het laatste deel van de serie van Maarten Klaassen lezen over de waarheid en betrouwbaarheid van de Bijbel. En dat is alleen nog maar het oktobernummer!
Neem nu een abonnement.
